به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، در 6 کیلومتری جنوب غربی شهر زنجان، درست جایی دور از چشم مردم و آن سوی شهرک تخصصی صنعت روی تپههای رنگارنگی دیده میشود، بیش از 3 میلیون تن پسماند روی بزرگترین تهدید استان زنجان و استانهای همجوار لقب گرفته است.
هر روز که میگذرد به این پسماندهای خطرناک اضافه میشود، کامیونها هر ساعت بدون رعایت هیچ استانداردی با ریختن نخالههای شرکتهای روی تپه دیگری را بنا میکنند و یا تپههای موجود را مرتفع میکنند.
«ما در صنعت روی زیرساخت درست نداشتیم و نگفتیم این شهرک به چه قیمتی میخواهد کار کند من الان معتقدم پول خون کارگرانمان را میدهیم» دکتر عباسعلی زمانی عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان و استادیار شیمی تجزیه این دانشگاه با بیان این جمله میافزاید: حتما باید پسماندهای این شرکت از این مکان برداشته شود و حتی این شهرک را نیز که خیلی نزدیک به شهر است بردارند، استقرار این شهرک در این فاصله از شهر اشتباه بزرگی بوده است.
فعالیت شهرک تخصصی روی زنجان و دپوی پسماندهایش از چندین جهت محیط زیست را به خطر انداخته است که علاوه بر جان انسانها آب، خاک، هوا و گیاهان تحت تاثیر هستند.
آلودگی شهر زنجان
طبق نظر دکتر زمانی آلودگیهای خاک تا مرکز شهر زنجان دیده میشود که مربوط به شهرک صنعتی روی است یعنی فلزات سنگین تا حدود دروازهارگ در مرکز زنجان رسیده است.
براساس آخرین تحقیقاتی که در مهر ماه سال 91 در دانشگاه زنجان نسبت به آبهای زیرزمینی اطراف شهرکهای صنعتی انجام شده تا تاریخ ذکر شده آبهای زیرزمینی اطراف شهرک روی خیلی آلوده به فلزات سنگین نیستند و آلودگی در این خصوص مشاهده نشده است اما به نظر عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان اگر این پسماندها جمعآوری نشود در سالهای آینده ممکن است آبهای زیرزمینی نیز آلوده شوند که این میتواند خطری برای نسل آینده باشد.
دلیل آلوده نشدن آبهای زیرزمینی به فلزات سنگین پسماندهای روی به این خاطر است که خاک رس اجازه نفوذ این فلزات به اعماق زمین را در این مدت نداده اما در آینده آبهای زیرزمینی هم در خطر هستند، در مورد آبهای جاری نیز بنا به نظر کارشناسان اگر قرار باشد خاکی شسته شود و به آبهای جاری برسد به طور یقین این آبها را آلوده خواهد کرد.
دکتر زمانی بر این باور است که پسماندهای دپو شده بعد از مدتها خشک میشوند و این خاکهای بسیار ریز به هوا منتقل شده و امکان نفوذ به سایر استانها نیز وجود دارد همان هشداری که محمدپور مدیرکل سابق محیط زیست استان زنجان در مورد خطرات این پسماندها داده بود.
قربانعلی محمدپور در دی ماه سال 93 گفته بود «اگر نخواهیم فعالیت شهرک روی استان زنجان را یک بحران بدانیم باید بگوییم که متاسفانه این شهرک از شرکت کالسیمین، روغن نباتی جهان و شرکت ملی سرب و روی ایران هم مخاطره آمیزتر است».
شرکت ملی سرب و روی ایران 23 مردادماه سال 92 بسته شد کارشناسان انگشت اشاره به سوی شهرک روی گرفتند و بر این باور بودند بزرگترین تهدید سلامتی مردم زنجان همین شهرک تخصصی روی است و نباید نسبت به این بیتفاوت بود اما شاید برخی اتفاقات و مسائل حاشیهای قفل تعطیلی را بر شرکت ملی سرب و روی ایران زد در حالی که خیلی از کارشناسان معتقدند وضعیت آن شرکت آنچنان نامطلوب نبود که تعطیل شود اما اتفاقات شرکت ملی سرب و روی سبب شد شهرک روی در حاشیه بماند و کسی به آلودگی آن توجه نکند.
فعالیت شهرک روی استان زنجان بنا به اظهارات مدیرکل سابق محیط زیست استان حتی تهدیدی برای سایر استانها است و بیشترین پتانسیل آلودگی را دارا بوده و بزرگترین تهدید برای استان زنجان است.
دکتر یوسف عابدینی عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در رابطه با نتایج تحقیقاتش در مورد آلودگی هوا توسط فعالیت این شهرک و دپوی پسماندهایش میگوید: از سال 93 تحقیقاتی را آغاز کردیم که هنوز نتایج ما به صورت کامل آماده نشده اما نتایج سه ماه از تحقیقات مشخص است و نشان میدهد آلودگی هوا تا فاصله چهار کیلومتری مشاهده میشود.
به گفته وی دودکشهای شرکتهای روی مسقر در این شهرک خیلی فلزات سنیگین را به هوا منتشر نمیکنند و آلودگی هوا از همین پسماندهای دپو شده است، پسماندهایی که به صورت کیک و یا خاک روی هم انباشته شدند و با یک باد پخش میشوند.
تهدید پسماندها از دید کارشناسان از آلایندگی خود کارخانهها مهمتر هستند و از طرفی محوطه شهرک تخصصی و اتومبیلهایی که خاک را از معدن میآورند معمولا غیر استاندارد هستند، به جز یکی دو شرکت که ماشینهای ویژه دارند. خیابانهای شهرک نیز صبح و یا ظهر شسته میشوند اما چنین شستوشویی خود نیز مشکل ساز است و آلودگی را به بیرون از شرکت هدایت میکند.
فرار از مسئولیت
جمشید انصاری استاندار سابق نیز در مورد دپوی پسماندهای شهرک روی و یا انتقال آنها اظهار نظر جالبی دارد و در تاریخ 29 اردیبهشت ماه سال 93 در کارگروه اقتصادی استان زنجان با اشاره به صحبتهای مطرح شده در مورد خرید زمین توسط مسئولان شهرک روی برای انتقال پسماندها میگوید: «همه باید بدانند که این مسئله غیر ممکن است، شرط مدیریت قبلی استان هم در احداث شهرک ورود تکنولوژی و احداث کارخانهای که پسماندهای روی را بازیافت و به خاک بدون آلودگی ارزشمند تبدیل کند، بوده است.
وی همچنین تصریح میکند: استان هزینه آلایندگی را داده است و اجازه فرار از مسئولیت به کسی داده نخواهد شد، واحدهای آلاینده باید سهم خود را در حفاظت از محیط زیست ایفا کنند که این مسئولیت در مورد شهرک روی احداث کارخانه بازیافت پسماندها محسوب میشود.
بلافاصله بعد از تعطیلی شرکت ملی سرب و روی، کارگروهی با حضور پنج نفر از اساتید و کارشناسان با عنوان مخاطرات زیست محیطی در اداره کل محیط زیست استان زنجان تشکیل شده بود که بررسی آلایندگی شهرک روی از جمله ماموریتهای این کارگروه بود و قرار بود بر اساس مستندات علمی و پژوهشی راهکارهایی به استانداری و محیط زیست ارائه شود اما این کارگروه بعد از تغییر دولت و همچنین تغییر در مدیریت ارشد استان در آن سال تا به امروز هیچ جلسهای را برگزار نکرده است انگار همه مشکلات به یکباره حل شده کارگروهی که کم کم به نتایج خوبی میرسید و یکی از نتیجهگیریها این بود که دیگر مجوز کارخانه روی به کسی ندهند و برخی نیز کم کم تعطیل شوند.
یکی دیگر از نکات قابل توجه در مورد شهرک روی و این بار کارگران آن این است که آنالیزی برای کارگران این صنعت وجود دارد که میزان فلزات سنگین از جمله روی، سرب، کادمیم و غیره در خون اندازهگیری میشود که اگر این فلزات در خون بالا رفت اصولا باید حقوقشان را بگیرند و برای مدت 6 ماه برای پایین آمدن این فلزات در خون به محلی بروند که خبری از این فلزات سنگین نیست.
اینکه این شهرک را چرا این همه نزدیک به شهر زنجان استقرار دادیم گذشت، اینکه شهرکی که آب ندارد و آبش را با صرف هزینه از زنجانرود میآورد گذشت، اینکه خاک با طی مسافت 90 کیلومتری بعضا با کامیونهای غیراستاندارد به این شهرک منتقل میشود گذشت، اینکه ما در این مدت برداشت از معدن انگوران را به سالهای آخر نزدیک کردیم و فقط برداشتیم و روی را صادر کردیم بدون اینکه به فکر ارزش افزوده حتی چند کارخانه ساخت ظروف روی باشیم گذشت اما آیا میشود از کنار سلامتی مردم و آلودگی فعالیت غیراستاندارد بیشتر واحدهای آن و از همه مهمتر میلیونها تن پسماند دپو شده خطرناک گذشت؟
کسی به یقین خانهنشینی کارگران در شرایط کنونی رکود و بیکاری را نمیپسندد اما بهانههای اقتصادی و اشتغال میتواند توجیه خوبی برای نادیده گرفتن قوانین محیط زیست باشند؟
نسخهای که کارشناسان برای بهبود اوضاع این شهرک ارائه میکنند این است که پسماندهای دپو شده با ایجاد یک کارخانهای به خاک بدون ضرر تبدیل شود هر چند این روش هم تضمینی برای ایجاد یک آلایندگی جدید نیست اما شاید بهترین راه همین باشد و در مراحل بعد با تعدیل برخی از واحدها، شرکتهایی استقرار و فعالیت داشته باشند که با تکنولوژی روز تمام قوانین زیستمحیطی را با کنترلهای شدید رعایت کنند.
«اگر حقوق اشخاصی که در شهرک روی کار میکنند به درستی داده شود این صنعت با توجه به شیوه صادرات و هزینههای دیگر از نظر اقتصادی نمیصرفد یعنی از جیبمان خوردیم و آلودگیش را نیز مردم تحمل میکنند» دکتر زمانی با بیان این جمله میگوید: کاش این شهرک در همان نزدیکی معدن انگوران استقرار مییافت و به فکر چرخه تولید در این صنعت بودیم.
گزارش از علی الماسی و علی شبیری
عکس از محمد جعفری
انتهای پیام/