به گزارش خبرگزاری تسنیم، جعفر خیرخواهان در یادداشتی نوشت:
"یک. مهاجرت نیروی کار خارجی به ایران به سالهای پیش از انقلاب اسلامی در ایران بازمیگردد. در اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه شمسی، رشد اقتصادی بالای ایران امکان جذب نیروی کار و نیمه ماهر را فراهم کرده بود. فضا برای جذب نیروی کار خارجی علاوه بر داخلی فراهم بود بنابراین تعداد زیادی از مهاجران با تخصصهای متفاوت از کشورهای مختلف به ایران آمدند و در مشاغل گوناگون به خدمت گرفته شدند. پزشک هندی، خدمتکار فیلیپینی، مهندس از کشورهای اروپایی، آمریکا و ژاپن نمونهای از این مهاجران و مشاغلی است که در آن فعالیت میکردند. در آن زمان اقتصاد ایران قدرت جذب مهاجران را داشت. پسازآن و با تشدید مشکلات داخلی در ایران، رشد اقتصادی بسیار پایین آمد و همزمان با آن، رشد جمعیت شدت گرفت.
نتیجه این شد که در دهه هشتاد خورشیدی با موجی از جمعیت مواجه میشویم که در آستانه ورود به بازار کار قرارگرفته است اما متأسفانه اقتصاد ایران توانایی، سرعت و تحرک لازم برای استفاده از این ظرفیت را ندارد. با توجه به شرایط اقتصاد کشور در حال حاضر باید گفت که در ایران جایی برای نیروی کار خارجی وجود ندارد و حتی برعکس مهاجرپذیری، شاهد بروز پدیده مهاجر فرستی هستیم به این معنی که ایرانیان متخصص و بهعنوان دیگر نیروی کار ایرانی برای یافتن شغل به کشورهای دیگر مهاجرت میکند.
دوم.دراینبین اما هم چنان شاهد حضور پررنگ نیروی کار افغانستانی در بازار کار ایران هستیم. این حضور به این دلیل است که افغانستان ازنظر درآمدی نسبت به ایران از در سطح پایینتری قرارگرفته است. اقتصاد ضعیف افغانستان و از سوی دیگر روحیه سختکوشی مردم افغانستان به حضور نیروی کار مهاجر از این کشور در بازار ایران، بیشتر برای فعالیت در مشاغل سخت و خطرناک دامن زده است. نیروی کار مهاجر افغانستانی در ایران بیشتر در بخش محدودی از بازار کار که کارگران داخلی رغبتی به حضور در آن ندارند و البته درآمد چندانی هم ندارد فعالیت میکنند. مهاجران بیشتر در مشاغلی مثل چاهکنی، مرغداری، جمعآوری زباله و کارهای سخت و پرزحمت دیگری که ارزشافزوده چندانی هم برای آنها ندارد کار میکنند یعنی در مشاغلی که شاید خیلی مورد انتظار و توقع کارگر داخلی نیست. با توجه به این مسئله بعید به نظر میرسد که حضور نیروی کار خارجی در مشاغل سختی که موردپسند نیروی کار ایرانی نیست اعتراض برانگیز باشد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که حضور کارگران افغانی در ایران به قوام و استحکام قابلتوجهی رسیده است. این استحکام باعث کاهش تنشهای اجتماعی شده و از سوی دیگر رضایت کارفرمایان ایرانی به دلیل ارزانی و روحیه خاص این مهاجران مدنظر است. روحیه اطاعت از کارفرما، انرژی مناسب برای کار، پشتکار و همت که از ویژگیهای خاص افغانستانیهاست و البته مهاجر بودن هم به آن دامن زده ویژگی است که کارفرمای ایرانی را ترغیب به استفاده از نیروی کار مهاجر میکند.
سوم. حضور مهاجران افغانستانی در بازار کار ایران به نفع اقتصاد دو کشور ایران و افغانستان است. بازگشت این مهاجران با توجه به وضعیت اقتصادی و امنیتی افغانستان مفید نیست و از سوی دیگر نیروی کار ساده افغان موردپسند کارفرمای ایرانی است. نکته دیگر اینکه در آینده نیاز بازار ایران به نیروی کار بیشتر میشود. با توجه به روند رشد جمعیت فعلی در کشور امکان تحقق نرخهای بالا در شاخص رشد اقتصادی فراهم است. اگر درآمد سرانه و تولید ناخالص ملی ایران افزایش پیدا کند، در تولید فرصتهای شغلی بیش از مشاغل سنتی و معمول، مشاغل دانشبنیان مورد هدف قرار میگیرد. این مسئله باعث میشود که سطوح شغلی ساده بدون متقاضی داخلی باقی بماند. در این شرایط بهتدریج میتوان زمینه برای استفاده از نیروی کار مهاجر در ایران فراهم میشود و کارگران افغانستانی که سابقه حضور در ایران را از دوران جنگ دارند میتوانند سهم بیشتری از فعالیتهای اقتصادی ساده و کم بازده در بازار کار ایران داشته باشند. نکته دیگر اینکه حضور نیروی کار افغانستانی همیشه محدود به مشاغل باارزش افزوده پایین نیست. نیروی کار در فرایند رشد مشاغل ارتقا پیدا میکند و در بعضی فعالیتها همین مهاجران به درآمدزایی بالای میرسند. بهاینترتیب هم کارفرمای ایرانی و بازار کار ایران، هم کارگر مهاجر و در آینده اقتصاد کشور مبدأ از این فرایند بهره مند میشود.
چهارم. بسیاری از کشورهای در جهان امروز که آمار پناهجویان و مهاجران در آن رو به افزایش است، با سیاستگذاری درست از فرایند مهاجرت نیروی کار خارجی به بهترین شکل ممکن استفاده میکنند. برای نمونه در بین کشورهای غربی، آلمان بهعنوان یکی از قویترین اقتصادهای اروپا در برخورد با مهاجران با یک تیر دو نشان میزند. جمعیت آلمان دچار پیری است و نرخ زادوولد در آن بهشدت کاهش پیداکرده است و از سوی دیگر به دلیل توسعه اقتصادی به کمبود نیروی کار دچار شده است. آلمان تلاش کرده با پذیرش مهاجران و جنگزدگان خاورمیانه علاوه بر ایجاد یک تلقی انسان دوستانه از فرایند مهاجرپذیری، به دیگر نیازهای اقتصادی در بازار کار هم پاسخ دهد و کمبودهایش را با پذیرش مهاجران جبران کند. این در حالی است که در ایران با توجه به رشد ناکافی اقتصادی حتی جوابگوی نیاز جمعیت داخل به کار نیست و فرصت استفاده مناسب از نیروی کار مستعد و فعال در کشور از بین رفت و بهجای استفاده از مهاجران، تبدیل به کشوری مهاجر فرست شدیم. ما با توجه به سیاستگذاریهای اشتباه اقتصادی فرصت استفاده از نیروی کار هموطن و همزبان را از دست دادیم چه برسد به نیروی کار مهاجر. نیروی کار تحصیلکرده و آموزشدیده ایرانی را برای بازار کار کشور دیگری حاضر و آماده کردیم. در این شرایط چه جایی هست برای دعوت از مهاجران."
انتهای پیام/