به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ، طی سالهای اخیر سیاستهای سختگیرانه و عمدتا اسلامستیزانهای در تاجیکستان به اجرا در آمده است. این سیاستهای در حوزههای مختلفی نظیر فعالیت سیاسی، آموزش، اعمال فرائض دینی و حتی استفاده از نمادها و سنتهای ظاهری اسلامی اعمال شده است. محدودیتها در حجاب بانوان، سختگیری در آموزشهای مذهبی، از میان برداشتن احزاب و جریانات سیاسی اسلامگرا، منع جوانان از ورود به مساجد در برخی مواقع و اعمال موانع و محدودیتها برای فریضه حج از جمله این موارد بوده است. با این حال مطرح شدن قانون جدیدی که مجازات والدین را به دلیل تحصیل فرزندان آنها در عاوم دینی ایجاب میکند، به نظر میرسد مرحله جدیدی از این فشارها و با اهداف خاصی باشد.
طرح جدید قانون مجازات والدین در پارلمان
در این لایحه پیشنهاد شده است برای والدین در ازای تحصیل فرزندانشان در نهادهای دینی که دولت تاجیکستان آنها را ممنوع اعلام کرده است، مجازاتهایی در نظر گرفته شود. این طرح برای بررسی به دولت فرستاده شده است.
علت این موضوع پیشگیری از افتادن جوانان تاجیک در دام گروههای افراطی و تروریستی عنوان شده است. بنا بر همین دلیل، تحصیل در رشتههای غیردینی شامل این مجازات نخواهد شد.
در برخی رسانهها همچون رادیو آزادی تاجیکی گفته شده است که این مجازات احتمالا شامل جریمه خواهد بود. تایید صلاحیت موسسه آموزشی مذکور نیز پیش از نیز توسط سفارت تاجیکستان در کشور مربوطه تایید خواهد شد. بدین ترتیب هر فردی برای آموزش در چنین نهادهایی میبایست پیش از عزیمت مجوز لازم را از مراجع دولتی مربوطه به دست آورد. در غیر این صورت شامل مجازاتهای مذکور خواهند شد.
از سوی دیگر نیز رویکردهای سیاسی و سلیقهای شخصی حاکمان تاجیکستان باعث شده تا نگرانیهایی جدی نسبت به قانون جدید به وجود بیاید. فعالین مدنی بر این عقیدهاند این طرح تنها فشارها و کارشکنیهای دولت تاجیکستان را به ویژه در قبال دانشجویان تاجیک شاغل به تحصیل در ایران قانونی خواهد کرد. فشارهایی که پیش از این نیز به سطح بیسابقهای رسیده بود.
انتقاد دیگری که به این موضوع وارد میشود، بحث استقلال و آزادیهای فردی است. طبیعی است جوانی که به سن قانونی رسیده است میتواند هر اقدامی و هر سفری را برای خود برگزیند و تمام مسئولیت آن برای خود آن شخص است. بر اساس هیچ یک از قوانین بینالمللی اعمال افراد بالغ باعث مجازات والدین آنها نمیشود.
اعمال فشار برای بازگشت دانشجویان تاجیک
مقامات تاجیکستان میگویند در حال حاضر بیش از 300 دانشجوی تاجیک در خارج از این کشور به تحصیلات دینی غیرقانونی مشغولاند. به گفته این مقامات در سالهای اخیر حدود 3500 دانشجو از کشورهای اسلامی به تاجیکستان بازگردانده شدهاند. در این راستا از روشهای متعددی استفاده شده است.
فشار به خانوادهها، ایجاد موانع کنسولی و اداری همچون ضبط پاسپورت، احضار مکرر والدین به مراجع امنیتی، اختلافافکنی میان دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور و شکنجه و زندانی کردن این دانشجویان پس از بازگشت به تاجیکستان تنها گوشهای از اقدامات دولت تاجیکستان در این رابطه بوده است.
نکته جالب توجه دیگر، پررنگ بودن انگیزههای سیاسی دولت تاجیکستان با در نظر گرفتن این بهانهها بوده است. در گزارشی که چند ماه پیش تسنیم منتشر کرد گوشههایی از این امر بررسی شده بود. دانشجویان تاجیکی که در هر رشتهای، حتی رشتههای غیردینی همچون فلسفه، ادبیات فارسی، علوم سیاسی و روابط بینالملل در قم و در دانشگاههایی همچون جامعه المصطفی تحصیل میکردند، به روشهای گوناگونی بازگردانده شده بودند.
جذب جوانان تاجیک به گروههای افراطی همچون داعش
یکی از عواملی که دولت تاجیکستان برای چنین رویکردهای سختگیرانهای مطرح کرده است، احتمال جذب این افراد در گروهها و سازمانهای افراطی همچون داعش و جبههالنصره است. پیش از این مقامات تاجیک به کرات بر چنین موضوعاتی تاکید کرده بودند.
تحلیلگران بر این عقیدهاند، بیش از آن که موسسات آموزشی رسمی همچون مدارس و دانشگاههای اسلامی باعث جذب جوانان تاجیک به گروههای افراطی شوند، عدم آگاهی و ضعف در تعلیمات دینی باعث این موضوع شده است. گلمراد حلیماف، فرمانده سابق نیروهای ویژه وزارت کشور تاجیکستان شاید معروفترین چهره تاجیک باشد که به داعش پیوسته است. او برای مدتی وزیر جنگ خلافت خودخوانده داعش بود. وی در هیچ یک از این نهادهای آموزشی تحصیل نکرده بود و تمام آموزشهای نظامی و مهارتهایش را در ایالات متحده آمریکا دیده بود.
مورد دیگری که اخیرا به سلبریتی داعش در تاجیکستان مشهور شده است، تاجالدین نظرف، معروف به ابواسامه نارکی است. وی نیز در هیچ دانشگاه یا مدرسه اسلامی تحصیل نکرده است. با این حال توانسته از طریق انتشار فایلهای صوتی، پیامهای ویدئویی و نیز ارتباطهای مجازی شمار زیادی از تاجیکها را به داعش جلب کند. حمله به توریستهای دوچرخهسوار خارجی که در حوالی شهر نارک، محل زندگی او رخ داد به نظر میرسد از طریق آموزشهای مجازی صورت گرفته باشد.
آیا در تاجیکستان امکان تحصیل دینی وجود دارد؟
نکته مهمی که در این میان مورد سوال تحلیلگران و کارشناسان بوده است، این است که اساسا «آیا امکان گذراندن تحصیلات دینی در تاجیکستان وجود دارد؟»
یکی از منابع تاجیکی در گفتوگو با رادیو آزادی تصریح کرده است: در ابتدا گفته بودند که این افراد میتواند در دانشکدة اسلامی تحصیل کنند. امّا به جز از تعداد محدودی، دیگران نتوانستند موفق به این امر شوند. در تاجیکستان مدرسههای اسلامی نیز فعال نیستند. برای آموزشهای مذهبی حداقل باید به آنها اجازه داده شود، که در داخل و زیر نظر دولت آموزشهای مذهبی را بگذرانند.
پیش از این حدود 20 مدرسه اسلامی برای آموزش های مذهبی در تاجیکستان به ثبت رسیده بود. طی سالهای اخیر و با رویکردهای جدید دولت این کشور تقریبا همه آنها بسته شده و تنها یک دانشکده اسلامی باقی مانده است. طبیعی است زمانی که کانالهای رسمی آموزش دینی بسته شوند، روند مهاجرت به خارج از کشور و کانالهای غیررسمی آموزش دینی گسترش یابد.
انتهای پیام/