باشگاه خبرنگاران پویا - علی جعفری فوتمی (عضو کانون ملی منتقدان تئاتر)
نخستین جشنواره تئاتر اکبر رادی بیست و دوم دی ماه به کار خود خاتمه داد و هیئت داوران (حمیدرضا نعیمی، جمشید خانیان و آرش عباسی) بخش نمایشنامهنویسی هیچ اثر برگزیده، تقدیرشده و نامزدشدهای را اعلام نکرد و در این بخش فقط از 7 نمایشنامه نام برد.در پاسخ به اعتراضات آرش عباسی گفت: «ما 278 نمایشنامه را خواندیم و ساعتها بحث کردیم و به این نتیجه رسیدیم هیچکدام از آثار رسیده در شأن نام اکبر رادی نیستند. اگر قرار است نمایشنامهای نشان اکبر رادی را دریافت کند باید اثری باشد که سالها در ادبیات نمایشی ایران ماندگار شود ولی هیچکدام از آثار رسیده به جشنواره چنین ویژگی را نداشتند.»
چند نکته:
- 278 نمایشنامه به دبیرخانه جشنواره اکبر رادی رسید؛ 469 نمایشنامه هم به دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر رسید. اعداد عجیب و خارج از تصورند.حتی با احتساب نمایشنامههای تکراری و نمایشنامهنویسانی که بیش از یک نمایشنامه به دبیرخانهها ارسال کردهاند باز هم تعداد تخمینی نمایشنامهنویسها تعجبآور است. این را درکنار جمله پرتکرار «اوضاع نمایشنامهنویسی ایران خوب نیست» بگذارید. وضعیت نگران کننده میشود.
اینکه چرا اینهمه نمایشنامهنویس داریم؛ اینهمه نمایشنامه نوشته میشود؛ اما در نهایت با فقر نمایشنامه روبهرو هستیم را باید بررسی کرد. جلسه اول نشستهای تخصصی بخش نمایشنامهنویسی سی و هفتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر را به یاد بیاورید. حرف های شهرام زرگر، ریما رامینفر و محمد چرمشیر و حالا صحبتهای آرش عباسی. همه از کیفیت پایین نمایشنامهها نالاناند.
- به جشنواره اکبر رادی برگردیم. آرش عباسی میگوید:«سؤال ما به عنوان هیأت داوران بخش مسابقه نمایشنامهنویسی جشنواره تئاتر اکبر رادی این بود که چرا کسانی که فکر میکنند نمایشنامهنویس هستند؛ اما در واقع نیستند باید در این جشنواره حضور پیدا کنند. در حالیکه جشنواره تئاتر اکبر رادی باید فضایی برای رقابت حرفهایهای نمایشنامهنویسی باشد؟»
به نظر می رسد مخاطب این سوال داوران، برگزارکنندگان و دبیر جشنواره است؛ اما ظاهرا تاوان این سوال را شرکتکنندگان جشنواره دادهاند. آیا در فراخوان شروط خاصی برای شرکتکنندگان در مسابقه نمایشنامهنویسی درباره سطح کیفی آثار یا سابقه حرفهای نویسندگان یا چیزهایی از این دست آمده بود؟ آیا جشنواره مسیر خاصی برای تشویق حرفهایهای نمایشنامهنویسی ( به زعم آرش عباسی) به حضور در مسابقه ترسیم کرده بود؟ من در مطالعه فراخوان به چنین شروط یا تبیین چنین مسیری نرسیدم.
- آرش عباسی در بخش دیگری از گفتگو با مهر چنین گفته است: «ای کاش یک نمایشنامه به جشنواره میرسید و ما متفقالقول میشدیم که بایداین اثر نشان اکبر رادی را دریافت کند؛ اما متأسفانه هیچ اثر قابلتوجهی وجود نداشت. از این رو تصمیم گرفتیم برخلاف جشنوارههای دیگر که نگاه صدقهای به نمایشنامهنویسی دارند، نه نام کاندیدا اعلام کنیم و نه برگزیدهای داشته باشیم تا از سال بعد نمایشنامهنویسان بدانند در رقابتی سخت قرار دارند و هر کاری را برای شرکت در این جشنواره ارسال نکنند.»
به نظر میرسد در خوشبینانهترین حالت ممکنه شرکتکنندگان دوره اول جشنواره رادی در بخش نمایشنامهنویسی گربه کشته شده دم حجلهاند تا برای ادوار بعد حساب کار دست شرکتکنندگان بیاید و بدانند که اگر جوری ننویسند که داوران بپسندند، اوضاع همین خواهد بود.گرچه گمان نمیکنم چنین نگاهی کمکی به بهبود وضعیت نمایشنامهنویسی کشور بکند.
- شأن نام اکبر رادی کجاست؟ خارج از همین مسابقه آیا میتوان از میان نمایشنامهنویسان فعلی (از جمله داوران عزیز همین مسابقه) نمایشنامهنویسی هم شأن نام اکبر رادی نام برد؟ اگر پاسخ به این سوال سخت است؛ بنابراین چرا باید داوران محترم انتظار برگزیدن نمایشنامهای با این معیار آن هم در اولین دوره جشنواره داشتهاند؟ضمن آنکه اگر معیار، کیفیت و ماندگاری نمایشنامه باشد -چنانکه آرش عباسی در گفتگو با مهر به این موضوع هم اشاره کرده است- معمولاً ماندگاری به مرور ایام مشخص شده و تجربه نشان داده که خیلی هم قابل پیشبینی نیست.
- هیئت داوران دست به ابداع تازهای در عرصه داوری و اعلام نتایج زده است. هیئت داوران تنها از هفت نمایشنامه نام برده است. این نام بردن به چه معناست؟ حواسمان را جمع کنیم؟ حواسشان را جمع کنند؟ تشویق؟ تنبیه؟ آیا صرفاً نام بردن را نمیتوان به عنوان راه گریزی از جایزه ندادن -که اتفاقاً خیلی هم در مسابقه مهم است- در نظر گرفت؟
انتهای پیام/