به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا عبدالحسین خسروپناه، رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در نشست تخصصی «چشم انداز وحدت حوزه و دانشگاه» که در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه حوزه و دانشگاه دو ساختار متفاوتند که هر کدام واجد ساز و کارهای علمی و پژوهشی به خود هستند، گفت: اصراری نداریم که حوزه و دانشگاه تبدیل به یک ساختار واحد شود و ضرورتی هم در این باره احساس نمیشود.
وی با اشاره به اینکه نباید تاریخ تشکیل دانشگاه در ایران را به گونهای معرفی کنیم که گویی طی دهههای اخیر و قبل از انقلاب اسلامی شکل گرفت، افزود: برخی به گونهای تاریخ تأسیس دانشگاه در ایران را معرفی میکنند که به دوران حکومت پهلوی نسبت میدهند.گویی قبل از آن هیچ مرکز علمی در ایران وجود نداشت. دانشگاه جندی شاپور از جمله مراکز علمی است که حتی قبل از اسلام نیز وجود داشت. ایران از همان ابتدا مهد علم و فرهنگ بود منتها در مقاطعی از تاریخ به اوج رشد و پویایی دست یافت و اندیشمندانی را تحویل جامعه جهانی داد که عمدتاً به تاریخ پس از ورود اسلام به ایران باز میگردد.
حوزه علمیه واجد فقه تخصصی است
معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی محدوده فعالیتهای حوزه تا قبل از انقلاب را محصور در فقه و اصول معرفی کرد و با اشاره به رشد و پویایی حوزههای علمیه در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گفت: حوزههای علمیه حتی تا قبل از انقلاب اسلامی در حوزه کلام و تفسیر ورود نداشت، اما اکنون نه تنها در این عرصهها ورود کرده بلکه به سمت فقه تخصصی از جمله فقه تربیت، فقه مدیریت، فقه اقتصاد، فقه هنر و ... حرکت کرده است.
بدون اطلاع از فعالیتهای حوزه نباید انتقاد کرد
خسروپناه با انتقاد از برخی کسانی که حوزه علمیه را محکوم به عدم فعالیت در حوزه علوم انسانی اسلامی میکنند، گفت: اکنون پژوهشگاههای متعدد حوزوی در کشور فعالیت میکنند و در زمینه علوم انسانی اسلامی پژوهشهایی انجام میدهند. 4 مؤسسه فقط در قم میشناسم که طی دو دهه اخیر حدود 700 جلد کتاب و بیش از 2 هزار مقاله در زمینه علوم اسلامی منتشر کردهاند. اما عدهای هستند که بدون اطلاع از این فعالیتها حوزه را محکوم به عدم تحقیق و پژوهش در این زمینه میکنند. همین مجموعههایی که عرض کردم کتب خود را آموزش داده و تدریس میکنند.
وی در بیان ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه گفت: اگر میخواهیم از الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت صحبت کنیم، جز وحدت حوزه و دانشگاه حاصل نمیشود.
خسروپناه بخشی از رشد و پویایی حوزه علمیه را مرهون تعامل اساتید دانشگاهی با حوزویان معرفی کرد و افزود: اگر استادان دانشمند در زمینههای علوم سیاسی، اقتصاد، مدیریت و ... با حوزه تعامل نمییافتند، این رشد و بالندگی در حوزه مشاهده نمیشد.
دانش حوزه و دانشگاه در صحنه اداره جامعه استفاده نمیشود
پژوهشگر فلسفه دین، عمده مشکلات کشور را در ضعف ارائه محتوای علمی از سوی مراکز حوزوی و دانشگاهی در صحنه اداره کشور معرفی کرد و افزود: کشور ما را تحریم و توطئههای داخلی و خارجی زمین نمیزند. ما دچار فقدان دانش و منابع انسانی نیستیم بلکه ضعف ما در این است: دانشی که حاصل تعامل حوزه و دانشگاه است، در صحنه اداره جامعه مورد استفاده قرار نمیگیرد.
چقدر از دانش دانشگاه و حوزه در قضیه برجام استفاده گرفتیم
خسروپناه افزود: مسئولان کشوری به این بلوغ نرسیدند که اداره جامعه با دانش حاصل میشود و این ضعف صرفاً به جریانهای سیاسی فعلی انتساب ندارد بلکه از ابتدا همین گونه بود. شما به عنوان نمونه در قراردادهای بینالمللی نگاه میکنید حضور اساتید دانشگاهی و حوزوی احساس نمیشود. مثلاً در همین قضیه برجام چقدر از دانش دانشگاهیان استفاده شد و در مسائل حقوقی ملی و بینالمللی چقدر از حقوقدانان حوزوی و دانشگاهی استفاده میشود؟! لذا سیاسیون نمیتوانند بدون پشتوانه دانش کشور را اداره کنند. همچنین تعجب نکنید چرا یک شبه دلار چهار هزار تومانی به هفده هجده هزار تومان میرسد.
رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با بیان اینکه تفاوت مبانی در حوزه و دانشگاه موجب پویایی این دو مرکز علمی میشود، افزود: تعامل حوزه و دانشگاه باید به صورت ساختارمند شکل بگیرد هرچند یکسری اختلافات مبانی وجود دارد، اما این امر نباید موجب جدایی بیشتر حوزه از دانشگاه و برعکس شود بلکه باید موجب پویایی و حرکت شود.
خسروپناه ادامه داد: مثلاً در دانشگاه از روش تجربی و استدلالی استفاده میشود در حالی که در حوزه از روش وحیانی و روایی. از این جهت منتقدان میگویند نمیتوان تعاملی بین این دو مرکز ایجاد کرد. در پاسخ باید گفت آیا برای شناخت یک واقعیت خارجی و طبیعی از روشهای مختلف وحیانی، عقلانی بهره بگیریم به نتیجه دست مییابیم یا با یک روش؟ چرا باید مثل پوزیتیویسمها یا تجربهگراها باید بگوییم جز روش تجربه نمیتوان به راه حل رسید و یا مانند اهل حدیث بگوییم باید فقط از طریق نقل به حقیقت دست یافت نه عقل. پیامبر(س) از روشهای مختلف بهره میگرفت.
اگر حوزه تصور کند حاجتی به دانشگاه ندارد گرفتار جهل است
وی با بیان اینکه فاصله گرفتن دانشگاه از حوزه و یا برعکس، به هیچ وجه به صلاح جامعه نیست، گفت: اگر یک حوزوی تصور کند که حاجتی به دانشگاه ندارد گرفتار جهل خود است. تعامل حوزه و دانشگاه صرفاً از سر تعامل استراتژیک نیست بلکه مسئلهای معرفتشناسانه است که شناخت ما را از هستی دقیقتر و کاملتر میکند. آنگاه که علم طبیعت به علم دین پیوند نخورد، نگاه ما توحیدی نخواهد بود.
معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در انتقاد به کسانی که میگویند موضوع حوزه دین و موضوع دانشگاه طبیعت است لذا نمیتوان انتظار تعامل داشت، گفت: آیتالله جوادی آملی در این باره به نکته ظریفی اشاره کردند. ایشان میفرمایند اگر متن دین، قول خداست، طبیعت و انسان هم فعل خداست. همچنان که عالم حوزوی به تفسیر قول خدا میپردازد، عالم دانشگاهی به تفسیر فعل خدا میپردازد. در واقع همگان مشغول فهم آیات الهی هستند. یعنی همان طور که آیات قرآن، آیات تشریعی است، عالم طبیعت و انسان و مخلوقات الهی، آیات تکوینی الهی هستند. پس با این نگاه آیهای و یا آیینهای که همه چیز تجلی خداست، تفاوت مبنایی بین حوزه و دانشگاه نخواهد بود.
انتهایپیام/