به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا خداوند در سوره نور نسخههایی به انسانهای مؤمن معرفی کرده است که در پرتو آنها میتوانند به سوی قلههای معنویت اوج گیرند و وارد حریمهای نورانی الهی شوند. مهمترین شاخصه این نسخهها، تزکیهکنندگی و پالایشدهندگی روح از گناهانی است که باعث سنگینی انسان میشود. چرا که یکی از اثرات وضعی گناهان آن است که مانند وزنهای آویزان از پا، مانع رشد و تعالی روح انسان میشود.
در آیه21 سوره نور خداوند مؤمنان را به عدم پیروی از گامهای شیطان دعوت میکند و میفرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکى مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، از گامهای شیطان پیروی نکنید و هر کس از گامهای او پیروی کند[بداند که] او به زشتکارى و ناپسند وا میدارد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هیچ کس از شما تزکیه نمىشد، ولى [این] خداست که هر کس را بخواهد تزکیه میکند و خدا[ست که] شنوای داناست»
بر اساس این آیه از قرآن دو سؤال مطرح است:
1ـ ماجرا از چه قرار است که خداوند مؤمنان را از عدم پیروی از گامهای شیطان هشدار میدهد؟
2ـ دیگر اینکه خداوند در انتهای این آیه از تزکیه صحبت میکند و میفرماید «خدا هرکس را بخواهد تزکیه میکند.» از این جهت باید پرسید خداوندی که برنامه تزکیه برای مؤمنان دارد، چه نسخههایی را در این سوره معرفی میکند؟
با توجه به این منظر، آیات قبل و بعد از این آیه در سه دستهبندی قرار میگیرد:
1ـ پرهیز از تهمت (مراقبت از زبان):
در یک مطالعه جامع درباره آیات ابتدایی سوره نور در مییابیم خداوند مؤمنان را پرهیز میدهد از اینکه به دیگران تهمت ناروا بزنیم. این مسئله به قدری نزد خداوند اهمیت دارد که آیات متعددی از سوره نور را به خود اختصاص داده است.
به عنوان نمونه در آیه4 میفرماید: «وَ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانینَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُون؛ و کسانى که به همسران خود نسبت زنا میدهند و جز خودشان گواهانى [دیگر] ندارند، هر یک از آنان [باید] چهار بار به خدا سوگند یاد کند که او قطعاً از راستگویان است.
و یا در آیه15 میفرماید: «إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْواهِکُمْ ما لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ وَ تَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظیمٌ؛ آنگاه که آن [بهتان] را از زبان یکدیگر مىگرفتید و با زبانهاى خود چیزى را که بدان علم نداشتید، مىگفتید و مىپنداشتید که کارى سهل و ساده است با اینکه آن [امر] نزد خدا بس بزرگ بود.
2ـ مراقبت از حریم دیگران
همچنین در آیات 27 و 28 این سوره خداوند مؤمنان را دعوت میکند به اینکه هنگام ورود به حریم دیگران از اهل آن اجازه بگیرند؛ در آیه27 میفرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ بُیُوتِکُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلى أَهْلِها ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ؛ اى اهل ایمان، به خانههایى غیر از خانههاى خودتان وارد نشوید مگر آنکه اجازه بگیرید و بر اهل آنها سلام کنید، [ رعایت ] این [ امور اخلاقى ] براى شما بهتر است، براى این که متذکّر شوید». در آیه بعد خداوند پرهیز میدهد از اینکه بدون اجازه وارد حریم دیگران شوند و این کار را به عنوان نسخهای برای تزکیه معرفی میکند: «فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فیها أَحَداً فَلا تَدْخُلُوها حَتَّى یُؤْذَنَ لَکُمْ وَ إِنْ قیلَ لَکُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْکى لَکُمْ ...؛ نهایتاً اگر کسى را در آنها نیافتید، وارد آن نشوید مگر این که به شما اجازه دهند و اگر به شما گویند برگردید، لازم است برگردید که این کار برایتان به تزکیه نزدیکتر است».
3ـ پرهیز از نگاه به نامحرم
در آیه30 سوره نور خداوند یکی دیگر از نسخههای تزکیه را معرفی میکند؛ این نسخه، عدم نگاه به نامحرم است. چرا که چشم به عنوان مهمترین مدخل ورودی قلب و روح انسان است که اگر از آن مراقبت صورت نگیرد، روح انسان را آغشته به آلودگی میکند. در این آیه خداوند میفرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ … به مردان با ایمان بگو: چشمانشان را بپوشانند و برای ابعاد وجودی خویش ایجاد حفاظ کنند، این کار برای شما به تزکیه نزدیکتر است».
نکتهای که در انتهای این دست آیات جالب توجه است، مطرح کردن آیه نور یعنی آیه30 همین سوره است که با این عبارات آغاز میشود: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض؛ خداوند نور آسمانها و زمین است» و در انتهای همین آیه میفرماید: «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ؛ خداوند هرکس را بخواهد برای نورش هدایت میکند». سپس در آیه بعد خبر از خانههایی میدهد که به واسطه این نور عظیم آسمانی، اهلش را رشد میدهد و میفرماید: فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ [این نور] در خانههایى است که خدا اذن داده (اهل آن) رشد و رفعت یابند و نامش در آنها ذکر شود، همواره در آن خانهها صبح و شام او را تسبیح مىگویند». این حریمها یا بیوت نورانی که خداوند مؤمنان را با رعایت آداب آن مورد پذیرش قرار میدهد، همان حریم پیامبر(ص) و ائمه طاهرین(ع) است. امام کاظم(ع) ذیل آیه «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ...» فرمود: این حریمها، حریم آل محمد و بیت علی و فاطمه و حسن و حسین(ع) است. (تفسیر البرهان، ج4، ص76)
در مجموع، این آیات گویای آن است که خداوند مسیر رشد را برای انسان مؤمن در گروی رعایت یکسری مسائل شرعی قرار داده و این بر خلاف آن چیزی است که در برخی عرفانهای مصطلح میبینیم که حاوی ریاضتهای خودبافته یکسری عارفمسلکان است. این مسئله از آنجا ناشی میشود قرآن نه تنها در بین عموم بلکه گاهی در سطح خواص و علمای جامعه مهجور واقع میشود؛ از این جهت خداوند در آیه30 سوره فرقان از زبان پیامبر(ص) میفرماید: «وَ قالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورا؛ پیامبر [ درقیامت ] مىگوید : پروردگارا قوم من این قرآن را متروک گذاشتند».
انتهایپیام/