به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ این روزها ترکیه با نگرانی بیشتری به تحولات لیبی مینگرد. چرا که مقامات آنکارا در دو سال اخیر به خاطر برخی فعالیتهای نفتی – گازی بخش رومنشین قبرس و رژیم صهیونیستی و همچنین تنشهای کوچک و بزرگ با یونان٬ به اندازه کافی در مورد مدیترانه نگران بودهاند و حالا مسیر تغییرات سیاسی لیبی نیز انطباق چندانی با امیال و خواستههای آنکارا ندارد.
لیبی به عنوان یکی از منابع مهم نفتی جهان٬ در خاورمیانه٬ آفریقا و مدیترانه از موقعیت استراتژیکی برخوردار است.
کارشناسان٬ میزان دخایر نفتی لیبی را بین 40 تا 45 میلیارد بشکه تخمین زدهاند و این کشور در شرایط پیش از بحران روزانه نزدیک به دو میلیون بشکه نفت استخراج میکرد که این رقم در حال حاضر به 700 هزار بشکه در روز رسیده است.
صد البته لیبی برای ترکیه فقط از منظر نفت و اقتصاد مهم نیست و بخشی از میدان تلاش ترکیه برای نفوذ در کشورهای عربی نیز هست. ترکیه به دنبال این است که پس از رویدادهای 2011 میلادی٬ در لیبی بازی را در مسیری پیش ببرد که این کشور نفتی آفریقایی به دوحه و آنکارا٬ نزدیکتر باشد. به همین خاطر٬ در شرایط فعلی٬ وزارت امور خارجه ترکیه نیز به دقت پیگیر تحولات این کشور است.
لیبی و اقتصاد ترکیه
میزان صادرات ترکیه به لیبی در سال 2014 میلادی٬ اندکی بیش از 2 میلیارد دلار بود، اما این رقم در حال حاضر به یک و نیم میلارد دلار کاهش پیدا کرده است.
ترکیه به لیبی٬ مبل٬ پوشاک٬ پارچه٬ دارو٬ سنگهای قیمتی٬ سیمان٬ فولاد٬ مصالح ساختمانی و فرش میفروشد و از این کشور رقمی در حدود سیصد میلیون دلار در سال٬ نفت خام٬ طلا و فلزات خریداری میکند. همچنین مواهب گردشگران لیبیایی نیز برای ترکیه مهم است و سالانه بین 150 تا 200 هزار لیبیایی به عنوان گردشگر به ترکیه سفر میکنند.
ترکیه در کنار چین٬ ایتالیا و آلمان٬ از شرکای تجاری لیبی است و آمار قابل توجهی از شهروندان ترکیهای به عنوان تکنیسین و کارگر در بخشهای مختلف صنایع نفتی و معدنی لیبی مشغول به فعالیت هستند و چند پیمانکار ترکیهای در لیبی در حوزههای دامپروری٬ زراعت٬ صنایع غذایی٬ گردشگری و سلامت مشغول به کار شدهاند.
بنابراین اگر تحولات سیاسی و اقتصادی آتی در این کشور آفریقایی در مسیری پیش برود که منجر به نابودی حکومت نزدیک به قرائت اسلام سیاسی اخوان المسلمین شود٬ چنین چیزی قطعاً برای ترکیه و قطر خوشایند نخواهد بود.
در شرایطی که در ترکیه٬ بحران اقتصادی٬ گرانی٬ تورم و بیکاری٬ دولت اردوغان را با مشکلات جدی روبرو کرده٬ توقف فعالیت شرکتهای بزرگ ترکیهای در لیبی و بازگشت کارگران ترکیهای از این کشور آفریقایی٬ برای اقتصاد ترکیه بار جدیدی به همراه خواهد آورد. ضمن این که نباید فراموش کرد که علاوه بر لیبی٬ در سودان نیز اوضاع به نفع ترکیه پیش نمیرود.
باز هم رقابت با عربستان سعودی
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه از سال 2011 میلادی و از زمان اقدام ناتو در لیبی٬ همواره از این رویداد به تلخی یاد کرده است.
اگر چه اردوغان پیش از سقوط دیکتاتور لیبی ژنرال قذافی٬ شمشیر اهدایی جواهر نشان او را پس فرستاد و نشان داد که خود را به او نزدیک نمیداند، اما در مقاطع بعدی هم٬ هیچگاه نسبت به آینده لیبی اطمینان خاطر پیدا نکرد. با این حال٬ ترجیح داد تا به جای نگرانی در مورد آینده لیبی٬ در حوزه اقتصادی و سرمایهگذاری٬ به فعالیتهای خود ادامه دهد و در همان حال٬ حمایت سیاسی از جریانات اسلامی لیبی را هم در دستور کار قرار دهد، اما شاید آنکارا به این فکر نمیکرد که عربستان سعودی٬ با برخی اقدامات مخفیانه در صدد تغییر روند بازی است.
ترکیه در پرونده سوریه توانست در یک پیچ حساس٬ مسیر خود را تغییر داده و در بستر همکاری با روسیه و ایران٬ دست کم بخشی از مخالفین وابسته به خود را حفظ کند.
اگر چه ترکیه در سوریه به آمال خود نرسید اما در عین حال در شرایطی نیست که بتوان این کشور را در برابر عربستان سعودی٬ در موقعیت شکست دید. اما چنین به نظر میرسد که در ماجرای لیبی٬ رقابت ترکیه با عربستان سعودی٬ در مسیری نیست که برای آنکارا٬ محل دلخوشی و امید باشد.
در حال حاضر در لیبی٬ شرایط کنونی به نفع ژنرال خلیفه حفتر است که رسانههای نزدیک به آکپارتی٬ او را به عنوان یک چهره میلیتاریست وابسته به عربستان سعودی و امارات متحده عربی و دشمن گروه اخوان المسلمین میدانند.
ترکیه در برابر چند کشور عربی؟
تحولات لیبی در مسیری پیش میرود که برای ترکیه٬ تداعیگر شکست سنگین و حذف جریان اخوان المسلمین از معادلات قدرت در مصر بود. اگر در لیبی نیز وضعیت اخوانیها تکرار شود٬ در آن صورت٬ ترکیه عملاً در منطقه٬ بخش دیگری از بازی نفوذ را خواهد باخت.
رجب طیب اردوغان در سالیان اخیر٬ موضوع دفاع از محمد مرسی و دیگر اخوانیهای مصر را به یک مساله اعتقادی داخلی تبدیل کرده و در تمام سخنرانیهای میدانی خود٬ از هواداران آکپارتی خواسته تا علامت نماد میدان ربیعه مصر را با انگشتان خود نشان دهند و در رسانههای نزدیک به آکپارتی نیز همواره شاهد این بودهایم که تحقیر ژنرال سیسی در دستور کار مداوم قرار گرفته است.
حالا چنین به نظر میرسد که پس از تحولات جدید لیبی٬ موج تنش و اختلاف بین ترکیه با سه کشور عربی مصر٬ عربستان سعودی و امارات متحده عربی٬ بیشتر شود. همچنین در دیگر کشور آفریقایی یعنی سودان٬ هنوز هم خبری از قدرت گرفتن جریان سیاسی غیرنظامی نیست و ترکیه نسبت به سرمایهگذاری در سودان هم نگرانیهایی دارد.
وزارت امور خارجه ترکیه اظهار امیدواری کرده که به زودی در سودان٬ هیات نظامی٬ روند انتقال قدرت به غیرنظامیان را به پایان برساند، اما شواهدی دال بر تحقق این امید و آرزوی ترکیه وجود ندارد.
ضمن این که ترکیه هنوز هم نتوانسته با عراق و لبنان هم روابط قدرتمندی برقرار کند. با این حساب اگر اردوغان و تیم سیاست خارجی او در ماههای آتی به منظور فاصله گرفتن از دوران پرتنش بعد از کشته شدن جمال خاشقجی٬ یک بار دیگر خود را به عربستان سعودی نزدیک نکند٬ شاهد کاهش چشمگیر نفوذ ترکیه در جهان عرب خواهیم بود.
انتهای پیام/