به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، روزگاری نهچندان دور که استفاده از اسب و درشکه جای خود را به تاکسی و اتوبوس نداده بود و رنگرزی و مسگری شغل اصلی مردم به حساب میآمد، برای تهیه مایحتاج خود باید به مرکز شهر مراجعه و هر آنچه میخواستی از بازار تهیه میکردی.
معمولاً بازار شکلدهنده هسته اولیه شهر بوده و صنوف مختلف گرداگرد آن وجود داشت، با آنکه امروز این مکان قدیمی جای خود را به پاساژهای پرزرق و برق داده اما هنوز جایگاه خود را از دست نداده و اهمیت خاص خود را داشته و قدم زدن در بازاری قدیمی، روح آدمی را جلا داده و بر جسم انسان جانی دوباره میبخشد.
محل داد و ستد قدیم قم در دو سوی هسته اولیه شهر یعنی محله لب چال و عربستان قرار دارد، از 45 متری عمار یاسر شروع شده و به میدان کهنه نزدیک خیابان طالقانی میرسد، بازاری قدیمی که وقتی پای در آن میگذاری خیابانهای پرترافیک و شلوغ شهر را به فراموشی میسپاری. مکانی قدیمی که به «بازار کهنه قم» معروف بوده و دو راسته با پوشش گنبدی دارد.
قدمت این بازار به دوران صفویه و قاجاریه برمیگردد، حدود یک کیلومتری باید طی کنی تا به انتهایش برسی. از میان مغازههای مختلف رنگرزی، ساخت وسایل سوارکاری، منبتکاری، چاقوسازی، مسگری، سفیدگری و خراطی که عبور میکنی به میدانگاهی مستطیلی شکل با نام «میدان کهنه» میرسی.
بخشی از میدان کهنه، سرایی وجود دارد به نام «سرای ملأ حسین» که به سرای چوببرها معروف است. این بنای تاریخی در سال 88 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و بخشهای زیادی از این سرا اکنون به خریدوفروش چوب و انبار کردن آن اختصاص دارد.
این سرای تاریخی از ویژگیهای برجستهای برخوردار بوده و بخشهای مختلف آن شامل سردر ورودی، دالان ورودی، حیاط، حجرات ایوان و اسطبل است.
اما این سرا این روزها حال خوشی ندارد. با بیتوجهی مسئولان ذیربط علیرغم تذکرات متعدد در حفظ آثار قدیمی، بارندگیهای گذشته در قم سبب فروریختن دو سقف دیگر از حجرههای سرای ملا حسین شده که تعمیر و بازگرداندن این میراث اصلاً امکان ندارد مگر با هزینههای میلیاردی.
این در حالی بوده که بارها در رسانههای مکتوب و مجازی بر حفظ این آثار قدیمی تأکید میشده اما هیچ گوش شنوایی وجود نداشته و مسئولان گویی در خواب غفلت به سر میبرند.
نمونه بارز چنین تذکراتی، گزارشی بوده که خبرگزاری تسنیم قم چند روز قبل از تخریب حجرههای این سرا، درباره گودال عمیقی که کمی آنطرفتر در محله میدان کهنه حفر گردیده بود، کار کرد با عنوان «تهدید منطقه قدیمی و تاریخی قم بهواسطه عدم نظارتها به روایت تصویر».
این گزارش درباره گودال عمیقی است که سالها قبل برای ساخت یک مجتمع تجاری بزرگ در بافت فرسوده قم و محله میدان کهنه حفر شده و رفتهرفته واحدهای تجاری، مسکونی و آموزشی اطراف را که همگی جزو آثار ارزشمند تاریخی شهر به شمار میروند، در خود فرومیبرد و موجب اخطار تخلیه برای آنها شده است.
در این گزاش آمده گذشته از آسیب دیدن جدی واحدهای تجاری تاریخی بازار کهنه، یکی از واحدهایی که مجبور به تعطیلی شده، مدرسه ملکزاده بوده که از قدیمیترین مدرسههای قم به شمار میرود و با نام قدیم خود به نام مدرسه ارسطو بود.
در بازدید میدانی خبرنگار تسنیم از این سرای تاریخی، دو سقف از حجرههای آن در قسمت سمت راست درب ورودی بر اثر بارندگی چند روز گذشته کاملاً فروریخته و امکان بازسازی و مرمت آن وجود ندارد.
یکی از مجاوران این مکان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم از بیتوجهی مسئولان در حفظ آثار تاریخی و ملی انتقاد کرده و میگوید: میراث فرهنگی قم فقط یاد گرفته آثار تاریخی را به ثبت ملی برساند اما بعد از ثبت این آثار دیگر کاری به حفظ و نگهداری آنها ندارد.
وی از بازدید یکی دو نفر از اعضای میراث فرهنگی قم از این بنای تخریبشده خبر داده و خاطرنشان میکند: اگر مسئولان استان رسیدگی جدی به این آثار نداشته باشند کمکم شاهد تخریب مابقی این آثار نیز خواهیم بود و آنوقت هست که دیگر بسیار دیر شده و نمیتوان کاری کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان قم نیز بعد از تخریب این سرا از بهسازی سرای ملاحسین و ضرورت مرمت آن خبر داد و گفت: مرمت این بنای تاریخی در اولویت برنامههای این اداره کل قرار دارد و مکاتبات لازم با سازمان مرکزی و مدیریت بحران استان نیز انجام شده است.
حمید یزدانی ادامه میدهد: سرای ملاحسین در میدان کهنه قم قرار دارد و از اهمیت اقتصادی و تجاری خاصی برخوردار است و در صورت مرمت به عنوان یکی از جاذبههای تاریخی نقش به سزایی در جذب گردشگران و رونق تولید دارد.
در حالی که مدیرکل میراث فرهنگی استان قم از مرمت و بازسازی این سرا خبر میدهد، تنها چند روز بعد از این خبر تیمچه فرش به عنوان اثری ماندگار در قم نیز در سایه بیتوجهی مسئولان استانی و مدیران شهری در آستانه تخریب و نابودی قرار گرفت و با وجود اینکه در سال 95 مبالغ قابل توجهی برای عایق کردن بام تیمچه بزرگ فرش قم هزینه شده بود، بارشهای اخیر باران علاوه بر نفوذ به واحدهای تجاری این مجموعه و آسیب رساندن به سفیدکاریهای تازه انجامگرفته آنها، با نفوذ به بافت این بنا سبب فروریختن بخشی از گنبد این یادگار کمنظیر تاریخی شد و با ریزش بخشی از پوسته بر روی مقرنسها، در صورت عدم رسیدگی فوری میتواند سبب از بین رفتن تمام بام این مجموعه گردد.
نزدیک به 800 اثر تاریخی ثبت نشده در استان قم وجود دارد، 360 اثر تاریخی استان تاکنون به ثبت رسیده که برخی این آثار در سایه بیتوجهی در حال تخریب است، که اینها حاکی از کمکاری مسئولان و مدیران شهری در حفظ و نگهداری این آثار تاریخی بوده و کمبود اعتبارات بهانهای بیش برای این مدیران نیست.
انتهای پیام/ح