محصولات دستکاری شده ژنتیک (تراریخت) اصطلاحاً به محصولاتی گفته میشود، که عموماً با اهداف تجاری - مانند پرمحصولی و غیره - ژنهای آنها دستکاری شده و تغییر داده میشود. دو دهه است که این محصولات در سطح دنیا تجاری شده و در ایران نیز طی حدود یک دهه - بهویژه در حوزه روغنهای گیاهی - به مصرف مردم رسیده است.
قانون مصوب مجلس در برنامهی پنجسالهی ششم توسعه کشور، بر «ممنوعیت واردات، کشت و مصرف بدون کسب مجوز محصولات تراریخت»، تأکید کرده است. در تبصره همین بند نیز قید مهمی وجود دارد؛ مبنی بر روشنگری و اطلاعرسانی شفاف به مردم در مورد انواع محصولات تراریخت وارداتی یا بذرهای تراریخته؛ و نیز احترام به «حق دانستن مردم» و مهمتر از آن «حق انتخاب مردم» - که از طریق برچسبزنی و اعلام روشن تراریخت بودن محصولات دستکاری ژنتیک شده - میسر و امکانپذیر میشود. به این طریق، مردم حق انتخاب خواهد داشت تا محصولاتی که احتمال ریسک بالایی دارند را انتخاب کنند، یا نه.
مهرماه سال گذشته سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، در اقدامی قابل تقدیر - هرچند با لختی تأخیر - دستور الزام اجرای قانون برچسبزنی بر این محصولات را ابلاغ کرد؛ البته ماهها طول کشید تا کمکمک برچسبزنی گسترش یابد؛ ضمن اینکه سوگمندانه نقص مهم دیگری هم در اجرای این قانون وجود دارد که موجب کماثر شدن اجرای آن خواهد شد. این نقص، نشانگر عزم ناکافی و فشار لابیِ تاجران تراریخت برای عدم اجرای قانون است.
موضوع از این قرار است که بهجای نصب برچسب مقررِ مشخص، و نمای روشنِ بزرگ و قابل مشاهده - یعنی دایره سیاه که در وسط آن کلمه تراریخته نوشته شده است - علامتگذاری با ابزار «جتپرینت» انجام میشود، که ناخوانا و خلاف اصل مصرح «شفافیت در اطلاعرسانی تراریخت» در قانون فوقالذکر است. این انحراف مهم از اینجا شکل گرفت که تولیدکنندگان از مراجع نظارتی درخواست کردند که - به دلیل چاپهای پیشین بستهبندی و بروشور محصولات، و موجودی آنها در انبار - موقتاً از ابزار جتپرینت برای اطلاعرسانی استفاده شود.
برچسب درست تراریخت
طریقهی اجرای قانون برچسبگذاری در حال حاضر!
اما این زمان موقت، طولانی شده و از آن تاریخ 8 ماه گذشته است! اکنون به نظر میرسد به دلیل عدم دقت در اجرای این قانون، اتفاقات زیر در شرف وقوع است:
- برخی از محصولات هنوز یا برچسب ندارد؛ یا به شکل جتپرینت برچسبمیخورد؛ که طبعاً مشاهده و آگاهی مشتریان را بسیار دشوار و صعب کرده است.
- اتفاق بدتر این است که برخی محصولات که برچسب تراریخت را درج کردند، با واکنش شدید مردم روبهرو شدند؛ لذا تولیدکنندهها تلاش میکنند تا آنجا که ممکن است از همین علامتگذاری نیم بند هم استفاده نکنند.
- اتفاق سوم اینکه بر یک محصول در برخی شهرها - که نظارت قویتر است - برچسب خورده و در برخی شهرها برچسب نخورده است.
تصاویر بسیاری به خبرگزاری تسنیم واصل شده که هر سه این موارد را نشان میدهد. علت موجدهی این عدم توازنها و تخلفات در اجرای قانون، ترکیبی از عدم نظارت کافی، تخلف و سودجویی تاجران، و عدم آگاهی و پیگیری مردم دربارهی حقوق مسلمشان است.گرچه اخیراً موج آگاهیبخشی مردمی، توسط نخبگان و دانشمندان دلسوز کشور، بسیار فراگیر شده و گسترش یافته است. برای نمونه میتوان به کمپین 230 هزار نفری «نه به تراریخته» اشاره کرد که توسط استاد شناخته شدهی بیوتکنولوژی پزشکی، دکتر علی کرمی، سامان یافته، و طی زمان کوتاهی، با اقبال بینظیر مردم مواجه شده است. (با توجه به محدودیت تلگرام در تعداد اعضا، ظرفیت گروه 200 هزار نفرهی اول این کمپین، پر شده؛ برای پیوستن به این کمپین میتوان {از اینجا} در گروه دوم این کمپین، عضو شد).
بیشتر بخوانید
حال پرسش اساسی از مراجع نظارتی - از سازمان غذا و دارو که مسئولیت مستقیم در این زمینه دارد تا سایر نهادهای نظارتی - این است که چه زمانی نظارت لازم بر اجرای کامل قانون برچسبزنی در سراسر کشور بطور یکسان و هماهنگ انجام خواهد شد؟ و چه زمانی برچسب اصلی - یعنی دایره بزرگ با کلمه تراریخته - جای جتپرینت را خواهد گرفت؟
انتهای پیام/