گزارش تسنیم| نگاهی به خریدهای تسلیحاتی اخیر ازبکستان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در دوره اتحاد جماهیر شوروی، تاشکند مرکز استقرار قوای نظامی و امنیتی منطقه آسیای مرکزی محسوب می‌شد. با فروپاشی شوروی و استقلال ازبکستان در دوره اسلام کریم‌اف، این نقش همچنان باقی ماند و ازبکستان وارث عمده تجهیزات نظامی مسکو در آسیای مرکزی شد. در این دوره کریم‌اف نیز که خود را با تهدیدات متعددی از جانب افغانستان، تاجیکستان و حتی روسیه مواجه می‌دید، اهتمام ویژه‌ای بر تقویت بنیه دفاعی و نظامی این کشور صرف نمود. نگاه‌های جاه‌طلبانه برای تبدیل شدن به ژاندارم منطقه و هژمون‌گرایی منطقه‌ای نیز در این دیدگاه‌های کریم‌اف بی‌تاثیر نبود.

مرگ کریم‌اف در سال 2016 و روی کار آمدن شوکت میرضیایف، نخست‌وزیرِ سابق کریم‌اف تا حدودی ورق‌های بازی ازبکستان را برگرداند. با این حال به نظر می‌رسد که رویکردهای استراتژیک نظامیان این کشور همچنان بدون تغییر مانده و حتی تقویت نیز گردیده است. شوکت میر ضیایف در نخستین ماه‌های به قدرت رسیدنش اعلام کرده بود که قوای نظامی ازبکستان نیازمند تجهیز شدن با تسلیحات مدرن است و تکنولوژی‌های نوین نظامی یکی از اولویت‌های ارتش است.

در ادامه این روند در سال 2018 شاهد آن بودیم که بودجه تسلیحاتی ازبکستان به میزان قابل توجهی افزایش یافته و 2 برابر شد. در اوایل سال 2019، بانک مرکزی ازبکستان نخستین بار گزارشی را منتشر کرد که در آن هزینه‌های تسلیحاتی این کشور نیز درج شده بود. در گزارش سال 2018 مجموع هزینه صرف شده برای خریدهای نظامی 700 هزار دلار عنوان شده بود. این در حالی است که در بازه سال 2016 تا 2017، این رقم 300 هزار دلار عنوان شده است. بر این اساس به نظر می‌رسد در سال 2018 که دومین سال ریاست جمهوری میرضیایف است، خریدهای تسلیحاتی این کشور به بیش از 2 برابر افزایش یافته است. در همین راستا، نوع خریدهای تسلیحاتی ازبکستان نیز می‌تواند حائز اهمیت باشد.

آخرین مجموعه‌های تسلیحاتی خریداری شده توسط اسلام کریم‌اف به سال 2015 باز می‌گردد. در این سال ازبکستان یک سری از مجموعه سامانه موشکی ضدهوایی برد بلند HQ-9 را که جایگزین‌های نسخه روسی اس-200 بودند، از چین خریداری می‌کند. علاوه بر این، در اقدامی بی‌سابقه، ایالات متحده آمریکا نیز در چارچوب برنامه‌های تسلیحاتی خود 308 خودروی زرهی (MRAP)  و 20 خودروی تاکتیکی پشتیبانی به ازبکستان تحویل می‌دهد. در همین سال، کریم‌اف تلاش می‌کند تا 12 جت آموزشی تهاجمی T-50 را نیز از کره جنوبی خریداری کند، اما با فشارهای آمریکا مبنی بر احتمال دسترسی روسیه و چین به تکنولوژی این جت‌های آموزشی که بخش اصلی آن در آمریکا تولید می‌شد، اجازه انتقال این تسلیحات را به سئول نمی‌‌دهد.

در دوره میرضیایف نیز روند خریدهای تسلیحاتی ازبکستان پس از یک توقف کوتاه آغاز می‌شود. بر اساس آمار منتشر شده توسط وب‌سایت موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (sipri)، در سال 2017 خریدهای تسلیحاتی ازبکستان از ترکیه و ایالات متحده آمریکا در قالب خودروهای زرهی (APC) و موتورهای دیزل نظامی بوده است. به ویژه در قرارداد منعقد شده با ترکیه، قرار شد تا به صورت مشترک با «اوز اوتو» خودروهای تهاجمی زرهی ساخته شوند.

هلیکوپتر تهاجمی Mi-35  

با این حال در سال 2018 و 2019 خبرهای بسیار مهم‌تری در خصوص خریدهای تسلیحاتی، سفارش‌های ثبت شده و گمانه‌زنی‌های نظامی ازبکستان به گوش می‌رسد. در همین راستا خبرگزاری ریانووستی روسیه اعلام کرده است که این کشور قصد دارد طی دو سال آینده 12 هلیکوپتر تهاجمی Mi-35  سری M را به ازبکستان تحویل دهد. هلیکوپتر Mi-35M درحقیقت یک نسخه مدرن و به روز رسانی شده از هلیکوپتر تهاجمی Mi-24V است که کارکرد و هدف اصلی آن حمله به گروه‌های ترابری و مجموعه‌های زرهی زمینی است. این هلیکوپتر از قابلیت‌های پروازی بسیار مناسبی بهره می‌برد و قدرت مانور بسیار بیشتری از نسخه Mi-24V دارد. پیش از این علاوه بر روسیه، این هلیکوپتر در نیروهای نظامی ونزوئلا، برزیل، آذربایجان، نیجریه، قزاقستان و مالی مورد استفاده قرار گرفته است.

نخستین زمزمه‌ها در این زمینه در جریان سفر مدودف به تاشکند در دسامبر 2017 برای خرید 12 هلیکوپتر Mi-35  مطرح شده بود. این قرارداد که اکنون به مرحله اجرا رسیده است، نخستین قرارداد تسلیحاتی بزرگ ازبکستان و روسیه در دوره ریاست‌جمهوری شوکت میرضیایف محسوب می‌شد.

نفربرهای روسی BTR-82

علاوه بر این خبرهایی مبنی بر خرید هلیکوپترهای ترابری Mi-17 نیز به گوش می‌رسد. در کنار این موضوع در گزارش‌های دیگری نیز تصریح شده که ازبکستان پیش از این شماری از نفربرهای روسی از نوع BTR-82 سری A را از روسیه وارد کرده است. با این حال اما شاید مهم‌ترین خبر در این زمینه در مورد خرید جنگنده‌های مولتی‌رول پیشرفته روسی سوخوی 30 از ورژن SM باشد. جنگنده مدرنی که هم علیه اهداف زمینی و هم برای نبردهای هوایی طراحی شده و از تنوع حمل تسلیحات و قدرت مانور قابل توجهی برخوردار است.

پیش از این در دوره اسلام کریم‌اف، به دلیل بی‌اعتمادی وی نسبت به روس‌ها، تلاش‌هایی برای متنوع‌سازی بازارهای خرید تسلیحات از اروپا، ایالات متحده و چین صورت گرفته بود. با این حال پس از روی کار آمدن میرضیایف، به رغم توسعه مناسبات با غرب، به نظر می‌رسد روابط نظامی و امنیتی با مسکو نیز توسعه قابل توجهی یافته است.

جنگنده  مولتی رول سوخوی 30

با این حال بررسی نوع تسلیحات خریداری شده ازبکستان خود گویای نکات مهمی می‌باشد. در آخرین رتبه‌بندی وب‌سایت «گلوبال فایر پاور» در سال 2019 ازبکستان در رده 48 (از میان 137 کشور جهان) و جایگاه اول میان کشورهای آسیای مرکزی قرار گرفته است. در این رتبه‌بندی، بالاترین قوت نظامی ازبکستان با برخورداری از 25 هلیکوپتر تهاجمی و قرار گرفتن در رتبه 22 جهان بود. در حالی که در رده‌بندی تعداد کل هلیکوپترها این کشور در رتبه 48 جهان قرار گرفته است. طبیعتا تحویل این 12 هلیکوپتر تهاجمی Mi-35  می‌تواند رتبه این کشور را ارتقاء بیشتری بدهد و این جمهوری را به رده قدرتمندترین نیروهای تهاجمی هلیکوپتری جهان برساند.

در شمار جنگنده‌ها نیز ازبکستان با برخورداری از 69 جنگنده روسی، که عمدتا از نوع میگ 29، سوخوی 27 و سوخوی 25 هستند، این کشور در رده 31 جهان قرار دارد. با تحویل جنگنده‌های مدرن‌تر سوخوی 30 می‌توان در این زمینه نیز شاهد ارتقاء قابلیت‌های تهاجمی ازبکستان بود.

این تقویت شتابان قوای تهاجمی ارتش در حالی است که خبری مبنی بر خریدهای متعارف تسلیحاتی تدافعی به چشم نمی‌خورد. تقویت بنیه تهاجمی نیروهای نظامی ازبکستان در حالی صورت می‌گیرد که این کشور طی 2 سال اخیر روند اعتمادسازی و بهبود روابط با کشورهای منطقه و همسایگان را در دستور کار قرار داده است.

انتهای پیام/