به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، روسای جمهور سابق، بر خلاف دیگر کشورهای آسیای مرکزی همواره یکی از چالشهای قرقیزستان بوده است. در حالی که در تاجیکستان هیچ رئیسجمهور سابقی وجود ندارد، در ازبکستان و ترکمنستان تنها روسای جمهور سابق فوت کرده و از دنیا رفتهاند، و در قزاقستان رئیسجمهور سابق و حاضر در یک ائتلاف نانوشته به سر میبرند، در قرقیزستان ]چهار رئیسجمهور سابق هر کدام با چالشهایی جدی در حوزه سیاسی مواجهاند.
عسکر آقایف، نخستین رئیسجمهور این کشور است که در نتیجه انقلاب رنگی طیف غربگرا برکنار شد و به روسیه پناهنده شده است. وی هماکنون در روسیه به سر میبرد. رئیسجمهور بعدی این کشور نیز، قربانبیک باقیاف بود که او هم پس از تحولات و تنشهای خونین سال 2010 و اتهامات مربوط به فساد خانواده و اطرافیانش از کشور گریخت. پس از وی برای یک بازه کوتاه، روزا اتونبایوا، وزیر خارجه سابق این کشور به عنوان رئیسجمهور موقت مشغول شد و وی هماکنون در قرقیزستان به سر میبرد و مشغول فعالیت سیاسی، به عنوان کمحاشیهترین رئیسجمهور سابق است. آلماسبیک آتامبایف که پس از اتونبایوا در انتخابات پیروز شد نیز اخیرا با چالشهای سیاسی و حقوقی جدی مواجه شده و پس از درگیریهای کویتاش، توسط نیروهای امنیتی قرقیز بازداشت شده و در بازداشتگاه کمیته دولتی امنیت ملی به سر میبرد.
در حالی که تمام فضای سیاسی این کشور درگیر و دار تحولات مربوط به آتامبایف، پرونده وی و اتهامات جدیدی که هر روز مطرح میشود، و واکنشهای طرفداران و اعضای خانواده وی هستند، و آینده حزب حاکم سوسیال دموکرات که رهبری آن در بازداشت به سر میبرد در هالهای از ابهام قرار دارد، رسانههای قرقیز خبر از حواشی جدیدی درباره رئیسجمهور سابقِ دیگر، عسکر آقایف میدهند. وی اخیرا در مصاحبه با برخی رسانههای روس گفته که در آیندهای نزدیک به کشور باز خواهد گشت و تاکید میکند که هیچ منع رسمی و قانونی برای بازگشت وی به کشور وجود ندارد. این در حالی است که چندی پیش، اخباری مبنی بر ورود دختر عسکر آقایف، برمت، به بیشکک در رسانهها و شبکههای اجتماعی منتشر شد.
به محض انتشار این موضعگیری و اظهارات آقایف، دادستانی قرقیزستان واکنش نشان داده و طی بیانیهای گفته که پروندههای متعدد کیفری در ارتباط با شخص آقایف و اطرافیان و خانواده وی وجود دارد. بعد از سال 2005 چندین پرونده مختلف توسط مراجع قضایی این کشور علیه تیم آقایف تشکیل شده است که عمدتا مربوط به دوره ریاستجمهوری باقیاف میباشند.
در این میان، گفته میشود پروندههایی در خصوص «صندوق میریم» که توسط مایرام آقایوا، آیدار آقایف و عادل تویگونبایف و دیگر چهرههایی که منجر به خسارتهای چند میلیون دلاری به این جمهوری شدهند، وجود دارد. احکام دادگاه قرقیزستان در برخی پروندههای کیفری مذکور، صادر شده است. بنا بر نتایج تحقیقات از فعالیتهای صندوق خیریه مذکور، بیش از 30 پرونده کیفری بازگشایی شده و خسارت وارد شده به قرقیزستان در این زمینه بیش از 64 میلیون صوم (حدود 1 میلیون دلار) برآورد شده است. چندین ساختمان و دیگر اموال و داراییهای این صندوق در این راستا به دولت بازگردانده شدهاند.
داماد عسکر آقایف، عادل تویگونبایف نیز بنا بر بیانیه مذکور، بر اساس بند 166 (کلاهبرداری)، 188 (اقامات انحصاری و محدود کردن رقابت) و 213 (فرار مالیاتی) قانون اساسی این کشور، به صورت غیابی به 20 سال زندان همراه با بازگرداندن داراییها محکوم شده است. دادگاه همچنین وی را به جبران حدود 10 میلیون دلار جریمه مالی در راستای کمک به شرکت سهامی مشترک فرودگاه بینالمللی ماناس، متعهد کرده است.
چهار پرونده کیفری دیگر نیز علیه پسر رئیسجمهور سابق قرقیزستان، آیدار آقایف، بازگشایی شده که خسارت برآورد شده از این پروندهها حدود 3 میلیون دلار برآورد میشود. شواهدی در خصوص مشارکت مستقیم و غیرمستقیم وی در 11 پرونده کیفری دیگر نیز وجود دارد.
در نتیجه این پروندهها و این که آقایف و اعضای خانواده و نزدیکانش همگی قرقیزستان را ترک کردهاند، دادستانی این کشور روند قرار دادن اسامی این افراد در لیست تحت تعقیب بینالمللی را صورت دادهاند. با این حال روسیه تاکنون از استرداد این افراد به مراجع قضایی قرقیزستان امتناع کرده که این امر انتقاد دادستانی این جمهوری را در پی داشته است.
در بیانیه مذکور همچنین تصریح شده که مراجع قضایی و امنیتی همچنان تحقیقات در خصوص پرونده آقایف را ادامه داده و در راستای بررسی نقش شخص آقایف در این جرائم، وی به محض ورود به قرقیزستان احضار و بازجویی خواهد شد.
رئیسجمهور سابق قرقیزستان همچنین به واگذاری زمین به چین و قزاقستان، تیراندازی به معترضین در روستای باسپیک (در جریان حوادث آکسی)، محاکمه مخالفین سیاسی، تحکیم قدرت و شماری از دیگر اتهامات نیز متهم شده است.
گفتنی است عسکر آقایف نخستین رئیسجمهور قرقیزستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، و تنها رئیسجمهوری بود که به عنوان یک آکادمیسین، عضو حزب کمونیست نبود. وی با تاکید بر دموکراسی و ایده «سوئیس آسیا» در تلاش بود با یک رویکرد غربگرایانه معتدل، قرقیزستان را به سوی لیبرال دموکراسی سوق دهد. در همین راستا، وی اصلاحات بسیاری را در این کشور صورت داد و سازمانها و موسسات خارجی و به ویژه غربی زیادی در این کشور فعال شدند.
در جریان حمله آمریکا و ناتو به افغانستان پس از حوادث 11 سپتامبر، آقایف بیشترین همکاری با کشورهای غربی را با در اختیار قرار دادن پایگاه هوایی ماناس صورت داد. با این حال، با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین در روسیه و بهبود تدریجی روابط با مسکو، اعتراضات از سوی مخالفین غربگرا آغاز شد که در سالهای 2003 تا 2005 منجر به شکلگیری انقلاب رنگی تحت عنوان انقلاب گل لاله گردید. در این حوادث شمار زیادی از قرقیزها مجروح و حتی کشته شدند. در نهایت نیز بیثباتی سیاسی تا زمان به قدرت رسیدن قربانبیک باقیاف برای این کشور بر جای ماند و تا سال 2011 ادامه یافت.
همچنان انگیزه آقایف از این اظهار نظرها و اینکه آیا تصمیمش برای بازگشت به قرقیزستان جدی است یا خیر، مشخص نیست. با این وجود به نظر میرسد واکنش تند دادستانی قرقیزستان یک هشدار برای وی محسوب میشود که میتواند منجر به تغییر تصمیم وی برای بازگشت به کشور شود. در حالی که دادستانی با سکوت خود میتوانست به محض ورود آقایف به بیشکک، وی را در فرودگاه دستگیر و بازجویی نماید.
همین امر نیز شائبهها در خصوص نقش روسها و یا حتی خود دولت قرقیزستان در این بازی را افزایش داده است. همچنان مشخص نیست که آیا در مشورت با مقامات روس آقایف چنین تصمیمی را گرفته و اعلام کرده یا خیر. برخی سناریوها حاکی از آن دارد که این اقدام آقایف یک هشدار به دولت سورانبای جینبیکاف برای اقدامات اخیرش پیرامون آلماسبیک آتامبایف است، و از سوی دیگر نیز برخی گمانهزنیها در خصوص نقش عمدی دولت قرقیزستان بهمنظور انحراف افکار عمومی کشور به سمت موضوعات مربوط به روسای جمهور سابق دیگر، برای بازتر شدن دستان مراجع امنیتی و قضایی برای برخورد با آتامبایف، حاکی است.
انتهای پیام/