به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، گاهی مصباحالهدی میخوانندش و گاهی سفینه نجات. آسمانی که ابرهای گریه را در آغوش کشیده اما حکایت دیگری به رخ مردم شهر میکشد. کنار در ورودی مرقد شیخ دسته دسته آدم سیاهپوش ایستاده است.
دیگر هر کوچک و بزرگی میداند که عزای بزرگی آغاز شده و شهر رخت سیاه به تن کشیده است. جایی در مقابل در ورودی به دسته مردانی که پیراهن بلندشان بر روی کتف دو حلقه گرد دارد و پوست به خون نشسته از آن بیرون زده، رسیدهام.
زنهای چادر به سر در کناری ایستادهاند. حاشیه امنی که حرمت مراسم حفظ شود. بعد از ورود دسته عزاداری به حریم بقعه شیخ، زنها به راه میافتند. چهره هیچ کس خندان نیست. نه از برای حال و هوای آئینی که گفته میشود بیش از 6 قرن سابقه دارد و نوای مظلومیتی گمشده در تاریخ است بلکه از برای ماتمی که هر ساله در محرم زنده میشود.
دسته عزاداری نوای یا حسین را سوزناک و آهسته زمزمه میکند. مردهای زنجیر به دست با نظم پشت سر هم قطار شدهاند و به صحن اصلی که میرسند حلقه بزرگی تشکیل میدهند. دستها به امید به آسمان کشیده میشود. امیدی از بخشش و نجات از هر بدی و تلخی و تاریکی.
ای قتیل العبرات این عزای شهادت تو است. مرقد شیخ صفی رنگ عزا گرفته است. از قرنها پیش هر محرمی که در گردش احوال روزگار پیش آمده مرقد شیخ را عزادار ساخته است. عزایی که تمام نمیشود. انگار تا بشریت هست زخم مظلومیت حسین(ع) هر انسانی را به گریه مبتلا میسازد.
زن مسنی زیرلب دعا میخواند. حاجتی دارد انگار. زمانی مرقد شیخ دارالامان شناخته میشد و امروز در 29 ذیالحجه طشت عزای حسین(ع) پناه هر بیپناه و امید هر ناامیدی شده است.
آغاز عزاداریهای ماه محرم با آیینی کهن
زن مسن چادر به دندان گرفته تا حرمت عزایی که سالها است در دل تاریخ تکرار میشود نشکند. مردان سر به زیر وارد بقعه میشوند. بنایی به قدمت خاندان جلیله صفوی که زمانی نظر یونسکو را هم به خود جلب کرد و به واسطه تاثیرگذاری در هویت و تاریخ و فرهنگ این خطه به ثبت جهانی رسید.
مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل میگوید: طشتگذاری یکی از 10ها آئین عزاداری استان اردبیل است که برای احیای آن تلاش میکنیم.
نادر فلاحی معتقد است اردبیل غنای کم نظیری در مراسم آئینی و مذهبی دارد و همین که در کتب تاریخی از آن به عنوان دارالارشاد یاد میشود گواه این موضوع است.
طشتگذاری امسال با شکوهتر از سالهای قبل بهمیزبانی عارفی نامدار و شیخی معتمد و محترم برگزار میشود. مرد و زن، کوچک و بزرگ مهمان شیخ و میزبان آئینی هستند که از مظلومیت امامی میگوید که مطابق روایات، خود را قتیل العبرات خوانده است. یعنی آن کسی که برایش بسیار اشک میریزند و با اشک از او یاد میکنند.
اردبیلیها همه ساله از نخستین روز ماه محرم با مراسمات مختلف واقعه تلخ کربلا را بازخوانی میکنند که نخستین آئین طشتگذاری است. آئینی که به یاد لب تشنه امام حسین(ع) و یاران وی در تمامی مساجد، برخی حسینیهها و حتی منازل برپا میشود.
به گفته محقق تاریخ اردبیل این آئین از 27 ذیالحجه و در مسجد جامع شهر اردبیل آغاز شده و در ادامه در مساجد اصلی محلات ششگانه اردبیل برگزار میشود.
بیوک جامعی طشت را نمادی از تشنگی یاران حسین(ع) دانست و گفت: به صورت نمادین دستههای عزاداری محلات، طشت را در گوشهای از مسجد قرار گرفته و آن را با آب پر میکنند. طشتهای عزا تا پایان ماه محرم در آن محل باقی میماند و در نهایت آب آن به عنوان تبرکی از عزای امام حسین(ع) در بین عزاداران تقسیم میشود.
طشت عزای حسین (ع) از نخستین روز ماه محرم درست در هنگامهای که کاروان او به کربلا رسید در مساجد اردبیل پر از آب شده است.
طشت نمادی از آزدگی حسین(ع) در مقابل دشمن است
روایت است که به دستور امام حسین(ع) در روز 27 ذیالحجه برای سیراب کردن لشکر حر که برای قتل او و یارانش به کربلا رسیده بود و از گرمای بیامان عطش داشت، تمامی آبی که در مشکها بوده را در طشتها ریختهاند تا اسبها و سواران از آن بنوشند و رفع عطش کنند.
آزادگی در مقابل لشکر دشمن که با تشنگی طفلان حسین(ع) پاسخ داده میشود. این روایت تاریخی اساس آئین طشتگذاری است که در سال 89 با تکیه بر عزاداری ماه محرم در اردبیل به ثبت ملی رسید.
مردان سیاهپوش از عزای حسین(ع) طشت را در کنار مرقد شیخ صفی با مشکهای سفالی پر از آب کردهاند. کفشهای جفت شده یکی یکی بدرقه میشود و عزاداران محله عالیقاپو برای طشتگذاری مساجد دیگر رهسپار میشوند.
نه تنها در مساجد بلکه در حسینهها و برخی منازلی که روضهخوانی خواهد داشت نیز طشتگذاری انجام میشود. آسمان همچنان ابرهای سیاه خود را در آغوش کشیده است. چکههای اشکش به زمین خسته از جهل و کفر اصابت میکند. امام مظلوم فریاد میزد آزاده باشید اگر دین ندارید.
روی زمین سیاه است که تن زخمی حسین(ع) را در آغوش کشیده. اشکهای آسمان هم آتش نهفته بر دلش را آرام نمیکند. زخم حسین(ع) ابدی است بر دل تاریخ، بر دل آزادگی، آن زمانی که از اندیشه کفر شهر و دیار را ترک گفت و آن زمان که با لب تشنه در مقابل دشمن ایستاد و چه داغی بود بر زمین روسیاه آن لحظه که جسم بی سر حسین(ع) را در دست گرفت.
طشتگذاری در اردبیل مقدمه عزاداریهای ماه محرم است، مقدمه هنگامه خون و ماتم و هنگامه شوری از وامداری و خجلت.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/ح