به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، کشورهای آسیای مرکزی طی سالهای 2010 به بعد سیاست دربهای باز برای جذب سرمایهگذاری مستقیم، افزایش مبادلات تجاری و به ویژه توسعه صنعت توریسم را در دستور کار قرار دادهاند. البته این روند از سوی سه کشور با اهتمام بیشتری پیگیری شده و ترکمنستان و تاجیکستان تمایل کمتری نسبت به این موضوع نشان دادهاند. با این حال سه جمهوری ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان این روند را با برنامهریزی و طرحهای ابتکاری در دستور کار قرار دادهاند. برقراری نظامهای لغو روادید با کشورها، تسهیل صدور روادید، ارائه ویزای الکترونیکی، افزایش بازه حضور اتباع خارجی و مسامحه در مسائل امنیتی از جمله رویکردهای این کشورها در این زمینه بوده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه قزاقستان روز گذشته در میان خبرنگاران اعلام کرد که این کشور برای 12 کشور از جمله عربستان سعودی، بحرین، عمان، قطر، کویت، واتیکان، ویتنام، کلمبیا، اندونزی، لیختن اشتاین، تایلند و فیلیپین رژیم لغو روادید را تصویب کرده است. بر این اساس، از امروز (1 اکتبر) شهروندان این کشورها برای ورود به قزاقستان تا مدت 30 روز نیازی به اخذ روادید ندارند. پیش از این در ماه جولای سال جاری (2019) نیز کمیته خدمات مهاجرتی این کشور اعلام کرده بود، لغو روادید بر مبنای توافقات دو طرفه با 19 کشور از جمله روسیه، ارمنستان، بلاروس، گرجستان، قرقیزستان، مولداوی، مغولستان و اوکراین به مدت 90 روز حاصل شده است. همچنین شهروندان کشورهای آذربایجان، آرژانتین، برزیل، کره جنوبی، کوبا، امارات متحده عربی، صربستان، تاجیکستان، ترکیه و اکوادور نیز تا 30 روز میتوانند بدون دریافت روادید در این کشور اقامت کنند. در نوامبر 2016 نیز پس از سفر نتانیاهو به آستانه، رژیم لغو روادید با رژیم صهیونیستی به امضا رسیده بود.
در ازبکستان نیز روند مشابهی پس از مرگ اسلام کریماف و روی کار آمدن شوکت میرضیایف در پیش گرفته شده است. در نخستین گام پس از روی کار آمدن و در پیش گرفتن سیاست درهای باز و خروج از دوره انزواگرایی، لغو روادید را با شهروندان رژیم صهیونیستی، اندونزی، کره جنوبی، مالزی، سنگاپور، ژاپن و ترکیه اعلام کرد. بر این اساس تعداد رژیمهای لغو روادید ازبکستان با این 7 مورد به 16 رسید. در مارس 2018 نیز ازبکستان روادید برای شهروندان تاجیک را از میان برداشت و چند ماه بعد نیز نظام ویزای الکترونیکی را اعلام کرد. در ژانویه 2019 اما اقدام بیسابقه دیگری از سوی مقامات تاشکند صورت گرفت. شوکت میرضیایف در یک سخنرانی اعلام کرد که ازبکستان تصمیم بر لغو روادید برای شهروندان 45 کشور گرفته است که تقریبا شامل تمام کشورهای اروپایی و برخی کشورهای قاره آمریکا میشد. در آگوست 2019 نیز در آخرین گام اساسی، ازبکستان 20 کشور دیگر را نیز که عمدتا از قاره آمریکا بودند به نظام لغو روادید خود افزود. بر این اساس شمار کشورهایی که شهروندان آنها بدون نیاز به روادید میتوانند به ازبکستان سفر کنند به بیش از 80 مورد رسید. همچنین برای 77 کشور نیز روادید الکترونیکی ارائه شده بود.
در قرقیزستان اما با سرعتی کمتر، اما روند مشابهی طی شده است. در سال 2012 در اقدامی بیسابقه، دولت قرقیزستان اعلام کرد با 45 کشور رژیم لغو روادید را برقرار کرده است. در سال 2018 نیز کمیته دفاع و امنیت این کشور اعلام کرد 10 کشور دیگر به این لیست افزوده میشوند که شامل عمان، رومانی، بلغارستان، قبرس، آرژانتین، شیلی، مونتنگرو، آندروا، سنت مارینو و برزیل میشود. این اقدامات با هدف توسعه صنعت توریسم این کشور در چارچوب برنامهای بلندمدت تا سال 2030 صورت گرفت. همچنین در نوامبر 2018 پارلمان این کشور پیشنهاد توسعه رژیم لغو روادید را در مدت زمان اقامت و افزایش شمار کشورها داد. همچنین طرح دیگری نیز به پارلمان این کشور رفت که لغو روادید با دارندگان ویزای شنگن و ایالات متحده را پیشنهاد میکرد. در اقدامی پرحاشیه، طرح سفر بدون روادید گردشگران چینی نیز در دستور کار این کشور قرار گرفت.
با این حال نکته جالب توجه در میان تمام این موارد آن است که جمهوری اسلامی ایران به رغم همسایگی و روابط حسنه با برخی از این کشورها، همچنان در زمره معدود کشورهایی است که از این مزیتهای صدور روادید برخوردار نشده است. این در حالی است که میبینیم در مورد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی این کشورها با ملاحظه کمتری اقدام به لغو روادید کردهاند. در جریان سفرهای مقامات مختلف جمهوری اسلامی، همواره این موضوع مطرح شده و اظهار داشتهاند به زودی لغو روادید و یا حداقل تسهیل صدور آن به انجام میرسد. با این حال همچنان نتیجهای در این زمینه حاصل نشده است.
در آخرین سفر صورت گرفته به این منطقه، در دیدار عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی، با محمدکالی ابوالقاضیاف، نخستوزیر قرقیزستان برقراری پروازهای مستقیم و لغو روادید یکی از محورهای اصلی بود. سفیر ازبکستان در ایران نیز در اسفندماه سال 1396 گفته بود در صورت برقراری پرواز مستقیم و افزایش شمار گردشگران، میتوان لغو روادید میان دو کشور را کلید زد. در جریان سفر رئیسجمهور به قزاقستان در سال 1395 نیز قرار بود شرایطی برای تسهیل روادید ایرانیها فراهم شود و حتی برای بازرگانان دو کشور به صورت محدود لغو روادید به امضا برسد. در تاجیکستان نیز در اقدامی بیسابقه، در سال 2016 صدور روادید فرودگاهی برای ایرانیها که پیش از این به اجرا در آمده بود، متوقف شد.
به هر ترتیب از دولت یازدهم و دوازدهم که با شعار بازگرداندن عزت پاسپورت ایرانی بر روی کار آمد، انتظار میرود حداقل در منطقه آسیای مرکزی تلاشهای دیپلماتیک و رایزنیهای سیاسی را در کنار رویکردهای ایجابی توسعه مناسبات تجاری برای تسهیل صدور روادید ایرانیان در کشورهای همسایه آسیای مرکزی فراهم آورد.
انتهای پیام/