به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، تختجمشید که از لحاظ وسعت، عظمت و شکوه مهمترین مجموعه باستانی هخامنشی در ایران است نهتنها میان ایرانیان بلکه در تمام جهان شناخته شده است. تختجمشید نام محلی پایتخت داریوش بزرگ است که در دامنه کوه رحمت مقابل جلگه مرودشت و 55کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد.
آثار تاریخی بهجایمانده در آن از باشکوهترین مجموعههای تاریخ ایران و جهان است. مجموعه تختجمشید بهوسعتی حدود 135000 مترمربع از سنگ ساخته شده است. میان سنگها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده اما در بعضی نقاط، سنگها را با بستهای آهنی بهنام دمچلچلهای به هم اتصال دادهاند و از چفتهایی سربی استفاده کردهاند.
مجموعه تختجمشید شامل هفت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکانها، ستونها و دو آرامگاه سنگی است. بیش از سه هزار نقش برجسته در ساختمانها و مقبرههای تختجمشید وجود دارد که بهطرز خارقالعادهای هماهنگ هستند.
سالهاست که بههمت پژوهشگران اقدامات مرمتی بهروی این مجموعه بینظیر تاریخی در حال انجام است. براساس انعقاد یک تفاهمنامه سهجانبه میان مؤسسه مرمتگران بدون مرز، پایگاه تختجمشید و پژوهشگاه میراث فرهنگی مرمت و حفاظت از این بنای تاریخی امسال در 2 فصل انجام شد.
پایان 2 فصل حضور مرمتگران بدون مرز در تختجمشید
فصل نخست این تفاهمنامه از نیمه فصل بهار بهمدت 40 روز آغاز شد و تا پایان خردادماه ادامه داشت و فصل دوم نیز از نیمه مهرماه تا پایان آبان ماه ادامه داشت.
حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه پایان آبان ماه فصل دوم مرمت نیز به اتمام رسید، از نتایج این 2 فصل مرمت و حفاظت مرمتگران بدون مرز در تختجمشید سخن گفت.
بهگفته وی این تفاهمنامه 5ساله است و تاکنون 2 سال از آن گذشته که سال نخست به بازدیدها، ارزیابیها، انتقال مواد حفاظتی به کشور و مطالعات حفاظتی گذشته و امسال بیشتر جنبه عملیاتی داشته است.
مرمت کاخ تچر و شورا کامل شد
برای فصل اول و دوم این تفاهمنامه مرمت و حفاظت از دروازه شرقی کاخ شورا و ایوان جنوبی کاخ تچر در نظر گرفته شده بود که فدایی درباره نتایج این 2 فصل میگوید: در 2 فصل همکاری با مؤسسه مرمتگران بدون مرز ایتالیا حفاظت و مرمت 2 مکان منتخبشده کامل شد.
کاخ تچر؛ کاخ اختصاصی داریوش و از نخستین کاخهایی است که بهروی صفه تختجمشید برآوردند. این بنا در یکی از کتیبههای منقوش بر آن تچر خوانده شده است و در کتیبهای دیگر از همان بنا هدیش و امروز به کاخ داریوش و یا تچر معروف است.
کلمه تچر در زبان فارسی مانده و بهصورت تجر و یا طرز در آمده است و آن را خانه زمستانی معنی کردهاند ولی هیچ دلیلی که برساند این بنا سرای زمستانی داریوش بوده است، در دست نیست. سنگهای این کاخ، خاکستری و بسیار پاکتراش است و به همین جهت در این اواخر آن را تالار آینه هم میخواندند.
در مرکز کوشک شاهی تختجمشید، کاخ کوچکی قرار دارد که توسط سه درگاه و چند راهرو به کاخهای دیگر راه مییابد و از این جهت آن را «کاخ مرکزی» و یا «سهدری» میخوانند که آن را دروازه شاهان نیز گفتهاند چون بر پلکانهای آن، نجبای کشور را نقش کردهاند که بهوضعی دوستانه و غیررسمی، برای دیدار فرمانروا میروند و نیز بهسبب نوع استفاده و موقعیت کاخگاهی آن را «تالار شورا» نیز نامیدهاند.
پیشتر بنای این کاخ را به داریوش بزرگ نسبت میدادند، اما دلایلی در درست داریم که ساخت کامل آن توسط اردشیر یکم صورت گرفته بوده است.
ساختمان کاخ طرحی تقریباً چهار گوش دارد، میان بنا تالار مرکزی مربعشکلی واقع است که سقفش بر چهار ستون بزرگ استوار بوده و در دیوار شرقی این تالار، درگاه ورودی و اصلی تعبیه شده بوده و پادشاه از اینجا به درون میآمده است.
پاکسازی تختجمشید از لایههای آسیبرسان
بهگفته مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید تکمیل حفاظت به این معنا که مستندنگاری قبل؛ در حین کار و بعد از مرمت انجام شد همچنین لایههای آسیبرسان بهصورت کامل پاکسازی شد که این لایهها برخی بیولوژیک و برخی رسوباتی بودند که در سطح نقوش را پوشش داده بودند.
براساس گفتههای فدایی این دو محل همچنان دچار آسیبهای ساختاری شده و سنگها حالت لایه لایه شده بود که پس از مرمت سطوح به ساختار مناسبی رسید و مشکلات این دو محل برطرف شد.
فدایی معتقد است که این دو مکان اکنون چهره مناسبی پیدا کرده و فضا برای بازدید مساعد شده است اما برای حفاظت بیشتر از این دو مکان همچنان سقفهای حفاظتی بر بالای آن قرار داده شده که سبک هستند تا زمانی که بتوان پوشش دائمیتری برای آن در نظر گرفت.
برگزاری یک نشست در بهار برای ادامه همکاری
وی درباره ادامه همکاریها در این مجموعه تاریخی بینظیر میگوید: تلاش بر این است که در سالهای بعد نقاط دیگری در تختجمشید انتخاب شود و بحثهای حفاظتی به دیگر نقاط نیز تعمیم یابد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید از برگزاری یک نشست با حضور اعضای تفاهمنامه در بهار سال آینده خبر میدهد که در آن نتایج این 2 فصل و بازخوردها در آن ارائه میشود و بازدیدها برای انتخاب مکانهای دیگر انجام میگیرد.
بهگفته فدایی پس از تبادل نظر برای انتخاب مکانهای بعدی نقاطی برای فصلهای دیگر تفاهمنامه انتخاب میشود. وی همچنین از جنبه آموزشی این 2 فصل برای مرمتگران و کارشناسان ایرانی سخن گفت.
بهگفته مدیر پایگاه میراث جهانی تختجمشید این مرمتها بهصورت مشترک انجام شد و بسیاری از کارشناسان ایرانی کنار ایتالیاییها در کار مرمت و حفاظت از تختجمشید بودند و روشها، ابزارها و فنون جدید مرمتی را هم تجربه کردند و هم آموزش دیدند.
انتهای پیام/424/ش+