به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، (قیزیل قایا) نامی برگرفته از خاک سرخ منطقهای واقع در بخش فیروزآباد شهرستان کوثر یکی ازجاذبههای گردشگری زمینشناسی در اردبیل محسوب میشود.
از لحاظ زمینشناسی این منطقه جزء رشته کوه البرز غربی ( تالش ) بوده که کوههای سبلان در شمال و آق داغ در جنوب و همچنین ادامه ارتفاعات بزقوش در غرب و ارتفاعات تالش در شرق این محدوده واقع گردیده است.
چنین ظرفیت خدادادی موجب شکل گیری جاذبههای نادر در طبیعت کوثر شده که نگاه هر بینندهای را به خود جلب میکند.
اثری متعلق به دوره اول زمینشناسی
دودکشهای جن(قیزیل قایا) از جمله پدیدههای شگفتانگیز زمینشناختی در بخش فیروزآباد شهرستان کوثر استان اردبیل است که در جاده سرچم و نرسیده به تونل اول ( تونل امام علی (ع)) واقع شده است.
به گفته باستان شناس اردبیلی این پدیده ستونهایی از رسوبات آبرفتی است که در زیر تخته سنگی قرار گرفتهاند و اطراف آن بر اثر فرسایش از بین رفته است.
روح الله محمدی تصریح کرد: این آثار طبیعی در واقع کوهسرها یا منارههای سنگی نازک و بلندی هستند که زیر یک حوضچهی خشک و بایر یا از زمین سنگلاخ و بدبوم بیرون آمدهاند.
وی در خصوص نامگذاری این اثر طبیعی افزود: رنگ خاص منطقه در مقایسه با اراضی پیرامون نظر هر بیننده طبیعت دوست را به خود جلب میکند و بیننده به سادگی متوجه خاک سرخ منطقه میشود.
وجود آثاری از فعالیتهای آتشفشانی کوهها
به گفته محمدی با توجه به نقشه زمینشناسی اکثریت این منطقه بویژه ارتفاعات قسمت جنوبی و تا حدودی مرکزی مربوط به دوران پالئوزوئیک و پلیوکواترنری(Pga ، (Pgkt1 ,Pgr است که دارای توفهای اندزیتی و رسوبهای توفی و سنگهای پادگانههای آبرفتی قدیم، مربوط به دوره کواترنر به صورت پراکنده در زمینهای تپهای است.
رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گفت: قسمت شمالی محدوده مربوط به دوره نئوژن بوده، که شامل آواریهای مارن قرمز رنگ که حاوی لایه های سبز و گچ است و همچنین دارای سنگهای تراکیت و تراکی اندزیت (Ngv) در مرتفع ترین نقطه منطقه مشکول قابل مشاهده است.
محمدی اظهار کرد: قسمت مرکزی این محدوده مربوط به پالئوزوئیک دیرینه ولکانیکی شامل سنگهای (AV ) با مساحت 7606 هکتار، بیشترین سطح را داراست.
وی گفت: گسلههای موجود در شرق محدوده به فاصله 6.5 کیلومتر با جهت شمالی – جنوبی بطول 6 کیلومتر این منطقه و یک گسله به فاصله 8 کیلومتر در جنوب شرقی این محدوده بطول 13 کیلومتر شناسایی شده است.
طبیعت کمنظیر با تنوع گونههای گیاهی و جانوری
کارشناسان معتقدند منطقه آذربایجان، شامل استانهای (آذربایجان شرقی- غربی و اردبیل) مجموعاً واحد ژئومورفولوژیکی گستردهای را در شمال غرب ایران تشکیل م دهد که دارای زیستگاه های بسیار متنوعی برای زندگی انواع وحوش است.
در منطقه فیروزآباد کوثر نیز می توان تنوع گیاهی و جانوری قابل توجهی پیرامون اثر زمین شناختی مشاهده کرد.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کوثر در این خصوص گفت: دودکشهای جن(قیزیل قایا) در قسمت جنوب استان اردبیل و در مرز شهرستان گیوی در اطراف رودخانه بزرگ و دائمی قزل اوزن قرار گرفته است.
علی درویشی تصریح کرد: این منطقه به دلیل داشتن گونههای مختلف جانوری تحت حفاظت با وسعت تقریبی 1245 کیلومترمربع و هم مرزی این زیستگاه با دو زیستگاه، منطقه حفاظت شده آق داغ خلخال و منطقه شکار ممنوع کاغذ کنان میانه اهمیت قابل توجهی دارد.
وی تاکید کرد: از جاذبههای طبیعی منططقه میتوان به برون زدهای زیبای زمین شناختی (ژئو پارک)، حیات وحش نادر نظیر (کل وبز، خرس قهوه ای، گربه وحشی، عقاب شاهی و گونههای درختان جنگلی نظیر (ارس، افدرا، سیاه تلو و زرشک) و دره و دربند زیبای مشکول اشاره کرد.
درویشی با اذعان به اینکه پوشش گیاهی این منطقه استیپی و در ارتفاعات، بصورت مرتع و چمنزار است، افزود: از جمله گیاهان شاخص منطقه میتوان به زالزالک، پسته وحشی، گلابی وحشی و انواع گون و پوشش جانوری شامل خوک و گراز وحشی، گرگ، روباه، شغال، خرگوش، جوجه تیغی و گورکن اشاره کرد.
اثر ثبت ملی مستعد دایر شدن ژئوپارک
دودکشهای جن(قیزیل قایا) فیروزآباد یکی از نادرترین مناظر زمینشناسی است که سال گذشته در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت ملی رسید.
به اعتقاد دانشمندان اهمیت زمین شناختی این منطقه موجب شده تا بتوان آن را به عنوان ژئوپارک معرفی کرد.
یوسف وجدانی در این خصوص گفت: مطابق تعریف رسمی یونسکو ژئوپارک محدودهای است که ویژگی اصلی آن وجود ژئوسایتهای پر اهمیت، طبیعت و محیط زیست غنی، ویژگیهای فرهنگی جذاب و از همه مهمتر مشارکت و حضور فعال جامعه محلی در برنامههای توسعه، حفاظت و پایداری آن باشد.
وی افزود: چنین ویژگیهایی در دودکشهای جن فیروزآباد مشاهده میشود و کافی است با جلب مشارکت جوامع محلی این جاذبه را به یک ژئوپارک تبدیل کرد.
به نظر میرسد بعد از ثبت ملی این اثر طبیعی که منجر به صیانت از آن و ممانعت از تخریب و ساخت و سازهای غیرقانونی خواهد شد، ضروری است برنامه بعدی میراث فرهنگی اردبیل در معرفی آن به عنوان ژئوپارک گنجانده شود.
استان اردبیل به دلیل برخورداری از 14 قله با ارتفاع بیش از 3 هزار متر و همچنین برخورداری از کوه سبلان به عنوان کوه آتش فشان نیمه خاموش آثار زمینشناسی متعددی دارد که به حال خود رها شده و در مقابل این روزها در کشورهای توسعه یافته از آنها به عنوان جاذبههای ثروت آفرین استقبال میشود.
گزارش از ونوس بهنود و بهرام آدشیرین پور
انتهای پیام/136/ش