گزارش|پرشدن ظرفیت سدهای استان مرکزی در پی بارش‌های اخیر؛ برای استفاده بهینه و مدیریت منابع آبی باید چه کرد؟
درحالی که ظرفیت سدهای استان مرکزی در پی بارش‌های اخیر پر شده است که استفاده بهینه و مدیریت منابع آبی باید براساس اصول علمی و عملیاتی مدون برنامه‌ریزی شده مورد توجه قرار گیرد.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، توجه به آمارهای ارائه شده در سال‌های اخیر می‌توان دریافت که مدیریت منابع آبی سطحی و زیرزمینی در کشور منطقی نبوده و عموما بخشی از این آب‌ها هدر رفته است که می‌توان به‌واسطه اجرای طرح‌های جامع آبخیزداری و آب‌خوانداری و همچنین بهبود روش‌های انتقال آب به مزارع، مدیریت سیلاب‌ها و روان آب‌ها از حجم اتلاف در این بخش کاست که در نهایت سبب افزایش بهره وری در حوزه منابع آبی کشور شد.
این درحالی است که خوشبختانه با درنظر گرفتن روند افزایشی سطح بارش‌های اخیر احتمالا منابع مناسبی در اختیار مناطق مختلف کشور قرار گرفته که بعضا می‌بینیم باز به دلیل همین مشکلات از دسترس خارج شده و البته بجای آبادانی، خسارت‌هایی هم به دنبال داشته است، دقیقا زمانی که اغلب کارشناسان معتقند آبخیزداری فرصتی قابل توجه برای کشورمان در این شرایط خواهد بود.
بطور کلی آبخیزداری مجموعه‌ای از فعالیت‌های بیولوژیکی، بیومکانیکی، مکانیکی و برخی از رفتارهای مدیریتی در بخش مرتعداری و بیابان زدایی بوده به طوری که از جمله عملیات مکانیکی می‌توان به اصلاح شیب آبراهه‌ها از طریق احداث بندها و سدها، تراس بندی و بانکت سازی، دیواره سازی برای حفاظت کناره های بستر رودخانه و… اشاره کرد.
کاشت گونه‌های گیاهی مناسب، کشت نواری، کشت درختان با هدف جلوگیری از فرسایش خاک، جنگل کاری و… از جمله اقدامات بیولوژیکی در طرح های آبخیزداری محسوب می‌شود، همچنین مقابله با گسترش بیابان، توسعه مراتع بذر کاشت، مدیریت ترکیب گیاهان مرتعی و… از اقداماتی دیگری است که در طرح های آبخیزداری مورد توجه قرار می گیرد به طوری که به گفته کارشناسان این حوزه، به ازای هر هکتار اجرای عملیات آبخیزداری می توان بین 20 تا 25 درصد از حجم آب نگهداری شده و ذخیره ای در سفره های زیرزمینی را افزایش داد.
ضرورت مدیریت یکپارچه منابع آب، به عنوان یک فرآیند سیستماتیک
این درحالیست که براساس اعلام کارشناسان قرن بیست و یکم، قرن جنگ بر سر آب نام گرفته و در قسمت‌های مختلف دنیا، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، مسایل مرتبط با آب از قبیل کمبود آب، آلودگی آب و افزایش خسارات ناشی از سیل وجود دارد که قطعا این مسایل کمبود مواد غذایی و به دنبال آن گسترش بیماری‌ها را در پی دارد، بنابراین در کشورهایی مانند ایران که با کمبود منابع آبی مواجه است، توجه به همه منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار بوده که این امر در قالب مدیریت یکپارچه منابع آبی قابل اجرا خواهد بود.
مدیریت یکپارچه منابع آب، یک فرآیند سیستماتیک برای توسعه پایدار، تخصیص و پایش منابع آبی است که برای اهداف اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی استفاده می‌شود، رشد روز افزون جمعیت، توسعه اراضی کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، گسترش صنایع، توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین به لحاظ کمی و محدودیت‌ها و مشکلات روزافزون کیفی منابع آبی، در بسیاری از کشورها، تامین آب مطمئن را به یکی از چالش های اساسی قرن حاضر تبدیل کرده است.
براین اساس، مدیریت یکپارچه منابع آبی، ضمن جبران برخی از کمبودها، سبب افزایش ذخیره منابع آبی موجود، حداقل کردن اثرات منفی استفاده مجزا از منابع و مدیریت مؤثر و بهینه آب می شود.
استان مرکزی و بارش‌های سنگین جوی در روزهای اخیر
استان مرکزی از روز چهارشنبه 20 فروردین‌ماه با نزول بارش‌های سنگین و سیل‌آسا همراه بود که این بارش‌ها در روزهای 21 و 22 فررودین‌ماه به اوج خود رسید و در بسیاری از نقاط استان شاهد سرریز سدها و بندهای خاکی بودیم.
شدت بارش‌ها به قدری بود که سبب قطع شدن راه ارتباطی برخی از نقاط روستایی شد و در بسیاری از نقاط استان خرابی‌های و خسارت‌هایی را به همراه داشت که البته در کنار این موارد، توجه به بخش آبخیزداری و استفاده درست از منابع آبی امری مهم بنظر می‌رسد.
پرشدن ظرفیت سدها و بندهای خاکی استان/دریچه‌های تحتانی سد الغدیر باز شد
عزت‌الله آمره‌ای، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی در این باره به خبرنگار تسنیم گفت: 96 درصد ظرفیت سد الغدیر ساوه به دنبال بارش‌های اخیر پر است، به طوری که به دنبال بارش‌های چند روز اخیر مجبور به باز کردن دریچه‌های تحتانی این سد شدیم.
وی افزود: درحال حاضر 270 میلیون متر مکعب آب پشت سد ذخیره بوده و 40 متر مکعب بر ثانیه ورودی سد و 51 مترمکعب بر ثانیه خروجی این سد است.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای استان مرکزی با اشاره به سدکمال صالح از دیگر سدهای بزرگ استان تصریح کرد: 95 درصد از ظرفیت سد کمال صالح هم پر است و درحال حاضر 91 میلیون مترمکعب آب پشت سد ذخیره است.
آمره‌ای بیان کرد: 14.7 مترمکعب بر ثانیه ورودی سد و 1.6 مترمکعب بر ثانیه خروجی این سد درحال حاضر است.
میانگین بارندگی کل استان مرکزی به 321 میلی‌متر رسید
وی با اشاره به سرریز بند خاکی خشکرود هم ادامه داد: بند خاکی خشکرود با ظرفیت 2 میلیون متر مکعب از ذخایر آبی تغذیه مصنوعی بوده که پس از گذشت سال‌ها برای نخستین‌بار سرریز شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی با اشاره به مقایسه بارش‌ها در سال آبی جدید با سال گذشته عنوان کرد: از ابتدای مهرماه(شروع سال آبی جدید) تا صبح 23 فروردین‌ماه، میانگین بارندگی کل استان 321 میلی‌متر بوده، درحالی که سال گذشته میانگین بارندگی کل استان در مدت مشابه 464.6 میلی‌متر بوده است که میانگین بارندگی‌های سال آبی جدید 30.89 درصد کاهش نسبت به سال آبی گذشته را نشان می‌دهد.
آمره‌ای افزود: میانگین بارندگی‌های استان در مدت مشابه دوره آماری بلند مدت هم 236 میلی‌متر بوده که نسبت به بلندمدت می‌توان گفت 36 درصد افزایش در میزان بارش‌ها را شاهد هستیم.
نکته اینکه علی‌رغم تمام تاکید کارشناشان بازهم می‌بینیم هنوز نقشه راه دقیقی برای مدیریت منابع آبی اخیر در اختیار نیست و در بسیاری از موارد به دلیل پرشدن سدها و برای جلوگیری از بروز خسارت مدیران مجبور به بازگشایی دریچه سدها شده و این کالای گرانبها را در سطح رودخانه‌ها رها می‌کنند.
به گزارش تسنیم، حال باید دید با توجه به حجم بارش‌ها و تاکید مسئولان برا خوب و مطلوب بودن این نزولات آسمانی برای حوزه منابع آب استان، چه برنامه‌ای برای حفظ منابع سفره‌های زیرزمینی و مدیریت استفاده از این منابع خدادادی مورد توجه خواهد بود؟ موضوعی که نیازمند برنامه دقیق عملیاتی و اجرایی متولیان حوزه‌های مختلف مرتبط با این موضوع است.
گزارش از سمیرا عیدی گل تپه‌ای
انتهای پیام/712/ ع
