گزارش تاریخی| چرا صدام اعتراف به استفاده از سلاح‌های شیمیایی کرد؟
صدام حسین پس از حمله شیمیایی به شهرهای سردشت و حلبچه اعتراف به استفاده از سلاح‌های شیمیایی کرد و حتی مردم ایران را تهدید کرد که دیگر شهرها را هم بمباران شیمیایی خواهد کرد.
گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم ــ اسفند و فروردین 32 سال پیش مردم ایران در هراس از بمب‌های شیمیایی عراق بودند و وضعیت خاصی بر شهرهای ایران به‌خصوص شهرهای بزرگ همچون تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، کرمانشاه، اهواز و قم حاکم بود.
30 اسفند سال 66 دولت جمهوری اسلامی ایران طی ابلاغیه‌ای به استان‌ها، دستور تشکیل ستادهای دفاع شیمیایی را داد، از جمله تدابیر این ستادها برگزاری مانورهای مقابله با حملات شیمیایی احتمالی بود. در جلسات متعددی که ستادهای استان‌ها و شهرستان‌ها پس از ابلاغیه دولت برگزار کردند، آماده‌باش کامل نیروهای امدادی و دستگاه‌های مرتبط به‌ویژه در ایام نوروز، احداث حمام، دوش صحرایی و نقاهتگاه و تجهیز آن‌ها مورد تصویب قرار گرفت.
همچنین با هماهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج مستضعفین در تهران و چندین شهر مانور مقابله با حملات شیمیایی دشمن برگزار شد.
مانور مقابله با حملات شیمیایی عراق در فروردین سال 67 در محلات مختلف تهران و شهرهای کشور اجرا شد.
حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی نیز در دیدار با جمعی از کارکنان واحد طراحی مرکز تحقیقات پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی اصفهان که دستگاه‌های خنثی‌کننده گازهای شیمیایی تولید می‌کردند، بر ضرورت مجهز شدن کشور به تمام تجهیزات دفاعی از جمله دفاع شیمیایی تأکید کرد.
تلاش ایران برای انعکاس حملات شیمیایی صدام
عراق که در تیر ماه سال 66 اقدام به بمباران شیمیایی شهر سردشت کرد، در اسفند ماه همان سال شهر حلبچه و خرمال کردستان عراق را به‌دلیل همکاری اکراد عراق با رزمندگان ایرانی بمباران شیمیایی کرد. گفته می‌شود در حمله شیمیایی عراق، حدود 5 هزار نفر ازجمله زنان و کودکان کشته شدند.
پس از حملات شیمیایی عراق، دستگاه‌های دیپلماسی و تبلیغاتی ایران تمام تلاش خود را به‌کار بست تا جنایت جنگی صدام را به گوش همه مردم جهان و مقامات سیاسی برساند، از این رو از نمایندگان خبرگزاری‌ها و رسانه‌های کشورهای مختلف در ایران برای تهیه گزارش از ابعاد اقدام عراق دعوت شد و به‌تدریج گوشه‌هایی از این جنایت جنگی در برخی مطبوعات خارجی انعکاس یافت. روزنامه انگلیسی گاردین در سرمقاله خود برای اولین بار به‌صراحت عراق را جنایتکار جنگی خواند.
ایران خبرنگاران رسانه‌های خارجی را به منطقه حلبچه برد تا از حمله شیمیایی صدام علیه مردم کرد عراق گزارش تهیه کنند.
همچنین آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس دیوان‌عالی کشور، دکتر علیرضا مرندی وزیر بهداشت و درمان و دکتر هادی منافی رئیس سازمان محیط زیست در پیام‌های جداگانه‌ای به همتایان خود و برخی مجامع جهانی خواستار بررسی ابعاد فاجعه بمباران شیمیایی حلبچه و محکومیت عراق شدند.
امام خمینی(ره) نیز در پاسخ به پیام تبریک شیخ زاید بن سلطان آل‌نهیان رئیس دولت امارات متحده عربی که به‌مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان ارسال کرده بود، از سکوت کشورهای اسلامی در برابر حمله شیمیایی حلبچه انتقاد کرد.
ایشان همچنین در پاسخ به پیام تبریک نوروز رؤسای جمهور خلق چین، بلغارستان و مجارستان با اشاره به جنایت عراق در بمباران شیمیایی حلبچه و کشتار مردم کرد عراق، بر محاکمه صدام تأکید کرد.
اعتراف عراق و ادعای مقابله‌ای
عراق در مقابل تلاش‌های ایران، استفاده از تسلیحات شیمیایی را تأیید کرد. این اعتراف عراق نتیجه فشارهای بین‌المللی نبود، بلکه عراق در پاسخ به حملات زمینی ایران در جبهه شمال‌غرب دو تاکتیک غیرجنگی یعنی حملات موشکی به شهرها و استفاده از تسلیحات شیمیایی در دستور کار قرار داد.
عراق پس از بمباران شیمیایی حلبچه، علی‌رغم اعتراضات مردمی در جهان، در روز نهم فروردین 67 تهدید کرد علیه شهرهای ایران هم از سلاح‌های شیمیایی استفاده خواهد کرد، تا هم رزمندگان ایرانی را از تسلیحات شیمیایی بترساند و مانع از حضور نیروهای داوطلب در جبهه‌های جنگ بشود و هم اینکه با انجام حملات موشکی، مردم ایران را تحت فشار روانی قرار دهد تا مردم مسئولان خود را مجاب به پذیرش قطعنامه 598 بدون قید و شرطی کنند.
کردهای عراقی مقیم ایران تظاهرات بزرگی در شهر تهران به‌پا کردند و خواستار رسیدگی فوری مجامع بین‌المللی به جنایت جنگی صدام شدند.
عراق برای اینکه فشارهای بین‌المللی را کاهش و چهره خود را در مجامع بین‌المللی موجه نشان دهد، ادعا کرد که ایران نیز از بمب‌های شیمیایی استفاده کرده است.
وسام الزواوی معاون وزارت خارجه عراق رسماً به استفاده از سلاح‌های شیمیایی اعتراف کرد، اما با تکرار ادعای مقامات آمریکایی درباره متهم کردن ایران به استفاده از سلاح‌های شیمیایی مدعی شد آماده است چنانچه ایران با توقف استفاده از سلاح‌های شیمیایی موافقت کند، عراق نیز استفاده از این سلاح‌ها را خاتمه دهد.
رادیو آمریکا هم متقابلاً با تکرار ادعای استفاده ایران از گلوله‌های شیمیایی سعی کرد از فشار افکار عمومی جهان علیه بغداد بکاهد.
وزیر امور خارجه ایران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل، ادعای حکومت عراق را درباره استفاده ایران از گلوله‌های شیمیایی علیه نظامیان عراقی در منطقه حلبچه رد کرد. در نامه وزیر امور خارجه آمده بود: «دبیرکل به درخواست غیرمنطقی عراق ظرف 24 ساعت پاسخ مثبت داده است، در حالی که بیش از 2 هفته طول کشید تا به درخواست‌های جدی و مکرر جمهوری اسلامی در مورد وضعیت بسیار وخیم مردم در کردستان عراق پاسخ دهد.»
وزارت امور خارجه عراق در روز 18 فروردین 67 خبر داد که یک هیئت از سازمان ملل برای تحقیق و بررسی اتهامات عراق به ایران در مورد به‌کارگیری سلاح‌های شیمیایی وارد بغداد شد. عراق ادعا می‌کرد که ایران گازهای شیمیایی خردل را به‌وسیله گلوله‌های توپ و بمب‌های هواپیما علیه سربازان عراقی به‌کار گرفته است. البته ادعاهای عراق هیچ‌گاه اثبات نشد و تنها اقدامی برای خنثی‌سازی تبلیغات و اقدامات ایران در عرصه بین‌الملل بود.
این ادعای عراق مورد توجه مجامع بین‌المللی و رسانه‌های کشورهای غربی قرار گرفت. اقدام عراق مبنی بر درخواست اعزام هیئت کارشناسی سازمان ملل به بغداد برای بررسی ادعای رژیم بعث مبنی بر استفاده ایران از سلاح‌های شیمیایی علیه نظامیان عراقی در منطقه حلبچه در رادیوهای گوناگون از جمله رادیو بی‌بی‌سی، رادیو مونت‌کارلو، رادیو دوبی، رادیو اسرائیل، رادیو آمریکا و رادیو ریاض بازتاب نسبتاً گسترده‌ای داشت.
عراقی‌های مقیم اروپا با برگزاری تظاهرات‌هایی جنایت صدام در کشتار مردم کُرد عراق را محکوم کردند.
به‌هرحال اعتراضات بسیاری در شهرهای جهان علیه جنایت جنگی صدام انجام گرفت. در اعتراض به استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی در حلبچه و روستاهای اطراف آن، مقابل سفارت عراق در چند شهر از جمله واشنگتن، استکهلم، لاهور و چند شهر دیگر پاکستان تظاهرات به‌پا شد، حتی در واشنگتن در اعتراض به بمباران‌های شیمیایی اخیر عراق اقدام به پرتاب سنگ و بطری به‌سوی سفارت کردند.
اما کشورهای غربی و هم‌پیمان آمریکا و شوروی و مجامع بین‌المللی بی‌توجه به شواهد عینی از بمباران شیمیایی مناطق ایران و کردستان عراق توسط صدام و اعتراضاتی که برخی از مردم در برخی از شهرهای جهان انجام دادند، با رفتارهای مختلف، مستقیم و غیرمستقیم از اقدام صدام حمایت کردند.
دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت رویکرد دوگانه‌ای را اتخاذ کردند که البته رویکرد سازمان ملل در عمل تفاوت آن‌چنانی با رویکرد شورای امنیت نداشت. دبیرکل سازمان ملل در دیدار با نماینده ایران در این سازمان برای مداوای مصدومان حلبچه در مراکز پزشکی و تحقیقاتی نیویورک اعلام همکاری کرد، اما رئیس شورای امنیت به‌طور غیرمستقیم ایران را عامل اصلی در استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی و مسئول تعویق دور جدید مذاکرات صلح معرفی کرد.
وزیر دفاع فرانسه هم که کشورش از تأمین‌کنندگان مهم تسلیحات نظامی عراق به‌شمار می‌رفت، در سخنانی که از رادیو بغداد پخش شد، ایران را عامل به نتیجه نرسیدن تلاش‌های صلح سازمان ملل معرفی کرد. او همچنین گفت: عراق برای دفاع از حاکمیت و استقلال خود از هرگونه اسلحه‌ای که در دست دارد استفاده می‌کند.
بسیاری از کشورها هم بدون اشاره و محکوم کردن عامل این جنایت، از آنچه در حلبچه به وقوع پیوسته بود، ابراز تأسف و نگرانی کردند. وزارت خارجه ژاپن تنها تأکید کرد که نباید از سلاح‌های شیمیایی استفاده شود. سخنگوی وزارت خارجه چین هم در مصاحبه‌ای بدون نام بردن از عراق به‌عنوان طرف استفاده‌کننده از سلاح‌های شیمیایی، استفاده از این سلاح‌ها را آزاردهنده خواند و از ایران و عراق خواست خویشتنداری نشان دهند.
دولت پاکستان هم در بیانیه‌ای مبهم درباره استفاده از این سلاح‌ها در جنگ ایران و عراق ابراز نگرانی کرد. در این بیانیه بدون هیچ‌گونه اشاره‌ای به عراق به‌عنوان طرف استفاده‌کننده از سلاح‌های شیمیایی با کلی‌گویی از طرف جنگ خواسته شده بود وارد عرصه مذاکره شوند.
واکنش مجامع بین‌المللی به جنایت جنگی صدام به‌قدری ضعیف بود که مورد اعتراض برخی نشریات اروپایی هم قرار گرفت. نشریه آبسرواتور با انتشار مقاله‌ای ضمن ضعیف دانستن اقدامات مجامع بین‌المللی، فرانسه را به‌دلیل در اختیار قرار دادن تجهیزات نظامی به عراق سرزنش کرد.
بنابراین نه‌تنها اقدام قابل توجهی علیه صدام انجام نگرفت، بلکه آمریکا با افزایش تحرکات نظامی خود در خلیج فارس و درگیر ساختن ایران در این جبهه، به‌طور مستقیم و به دفاع از عراق وارد جنگ با ایران شد.
انتهای پیام/+
