به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ در چند سال گذشته٬ حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان بخشی از آرا، توان و نفوذ اجتماعی خود را از دست داده و ناچارشده برای ماندن در راس قدرت٬ به حزب و جریانی پناه ببرد که پیشتر نه تنها سنخیت و ارتباطی با آن نداشت بلکه بر اساس مبانی فکری و دیدگاه فلسفه سیاسی٬ به تمامی مخالف آن بود. حزب عدالت و توسعه در این چند سال٬ به منظور حفظ قدرت٬ با حزب حرکت ملی وارد فاز رفاقت شده و ائتلاف جمهور را تشکیل داده است.
بلنت آرنچ از شاگردان مرحوم نجم الدین اربکان و از موسسین حزب عدالت و توسعه که در حال حاضر عضو شورای راهبردی مشاوران رئیس جمهور ترکیه در حوزه سیاست و امنیت ملی است٬ تنها فرد نزدیک به اردوغان است که جرات کرده از این موضوع انتقاد کند.
او تاکنون چند بار اعلام کرده که دیدگاههای حزب عدالت و توسعه و اهداف سیاسی و اجتماعی این حزب در حوزههای حساسی همچون مدیریت کشور٬ مسائل سیاسی٬ نگرش به کردها و علویان و دیگر حوزهها٬ سنخیتی با دیدگاه دولت باغچلی و حزب حرکت ملی ندارد.
گفتههای آرنچ از سوی سران آکپارتی با بیاعتنایی و از طرف باغچلی با خشم روبرو شده اما در هر حال٬ حزب حاکم ترکیه در رویکردی عملگرایانه٬ ائتلاف با باغچلی را حفظ کرده و به تداوم آن پایبند است.
امتزاج دین و ملیگرایی
حزب حرکت ملی (MHP) به عنوان یک حزب راست افراطی ملیگرا به رهبری دولت باغچلی٬ اصلیترین و قدرتمندترین حزب مبلغ و مروج اندیشههای مبتنی بر تعصب ترکی و نژادی است اما به موازات بها دادن به ناسیونالیسم ترکی٬ در عین حال٬ یک حزب محافظهکار و مبادی به آداب دینی و تقید مذهبی است.
با این حال٬ حزب حرکت ملی٬ از اعلام این موضوع ابایی ندارد که مساله دین و ترویج ارزشهای اسلامی٬ اولویت نخست و حیاتیاش نیست و آرمان ترکی و توجه به نقش ترکها در منطقه و آسیای میانه و شرق دور٬ از هر موضوعی مهمتر است.
آلپ ارسلان ترکش رهبر افسانهای پانترکیستهای ترکیه و موسس حزب حرکت ملی٬ زمانی در مقابل سوال خبرنگاران مبنی بر این که چرا اجازه دادید محسن یازیجی اوغلو و جمعی از مهمترین یاران حزب جدا شوند و حزب دیگری تاسیس کنند٬ اعلام کرد: «آنان میخواستند قدرت گرفتن اسلام در منطقه و جهان را به اولویت نخست تبدیل کنند. طبیعتاً ما نیز مسلمان هستیم و دوست داریم گفتمان اسلامی حاکم شود. اما هدف و اولویت نخست ما این نیست و بهادادن به ارزشهای ملت ترک را به عنوان یک هدف مهم در اولویت مبارزات خود قرار دادهایم.»
در حال حاضر حزب راست افراطی تحت امر دولت باغچلی از حیث تعداد کرسی٬ چهارمین حزب پارلمان ترکیه است اما در معادلات سیاسی این کشور٬ گاهی از حزب حاکم نیز موثرتر و متنفذتر است.
کیش شخصیتی و سیاسی باغچلی
دولت باغچلی 73 ساله٬ اهل عثمانیه فرزند یک خانواده ترکمان منسوب به تیره فتاح اوغلولاری است.او دارای دکترای اقتصاد است و در یک مقطع٬ توانسته در دولت ائتلافی در کنار مسعود ییلماز و بلنت اجویت٬ کابینه تشکیل داده و معاون نخست وزیر شود.
اما واقعیت این است که نقش او٬ فراتر و چندجانبهتر از آن است که تنها در قالب حزب و پارلمان دیده شود. باغچلی در جوانی با یک چهره نظامی و سیاستمدار مهمی به نام آٖلپ ارسلان ترکش آشنا شد و این آشنایی مسیر زندگی باغچلی را تغییر داد. به گونهای که او حتی ازدواج نکرده و زندگی خود را وقف آرمانهای ترکی کرده است. ترکش آن قدر به باغچلی اعتماد داشت که سکان رهبری حزب را به پسران خود نداد و این مسئولیت در سال 1997 میلادی٬ به باغچلی سپرده شد.
باغچلی دارای کاریزمای سیاسی و اجتماعی خاصی است و با نظامیان٬ امنیتیها و افراد سرشناس ملیگرا٬ روابط خاصی دارد. با آن که در 27 سال اخیر همواره به عنوان نماینده زادگاه خود در پارلمان حضور داشته اما حقوق خود را به طور کامل به انجمنهای حمایت از خانوادههای نظامیان اهدا کرده است.
در کیش شخصیتی و ادبیات سیاسی باغچلی٬ جایی برای مماشات و مصلحتاندیشی نیست و با ادبیاتی بسیار تند به مخالفین خود میتازد. جالب اینجاست که باغچلی در چند سال اخیر٬ در مقابل ائتلاف با اردوغان٬ چیزی از او نخواسته و هیچگاه درخواست نکرده که به عنوان مثال چند کرسی وزارتی کابینه به حزب حرکت ملی داده شود.
اما تحلیل گران و مفسرین سیاسی ترکیه در این نکته متفق القول هستند که اردوغان و تیم او در پارلمان و دولت و همچنین در حوزه سیاست خارجی و مداخلات نظامی٬ بدون مشورت با باغچلی و گرفتن تایید او٬ قدمی بر نمیدارد.
پیامدهای ارتقای نقش باغچلی
یکی از پیامدهای مهم همزیستی حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی و رفاقت اردوغان و باغچلی٬ این است که به قول عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه٬ حالا محافظهکاران هم ملیگرا شدهاند و گفتمان ملی گرایی ترکی٬ تقویت شده است.
در همین راستا٬ فشار بر فعالان سیاسی کُرد بیشتر شده و دولت اردوغان دروازههای گفتوگو با پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن را بسته و بر روی قفل دروازه مهر پلمپ زده است.
البته این فقط کردها نیستند که آماج خشم ناشی از رفاقت اردوغان و باغچلی قرار گرفتهاند٬ بلکه اتخاذ مواضع بسیار تند و رادیکالی در برابر کمالیستها و دیگر مخالفین نیز٬ از دستاوردهای رادیکالیزه شدن فضای سیاسی ترکیه به خاطر ارتقای نقش دولت باغچلی است.
در ماههای اخیر٬ مرال آکشنر رهبر حزب خوب که او نیز روزگاری از یاران و همراهان نزدیک باغچلی بوده٬ اصطلاح جدیدی را به نام «شریک کوچک حکومت» وارد ادبیات سیاسی ترکیه کرده و برای وصف جایگاه و اهمیت باغچلی و حزب او٬ از این اصطلاح استفاده میکند.
علی باباجان از موسسین سابق حزب عدالت و توسعه نیز که حالا با رهبری حزب جهش و دموکراسی٬ به یکی از مخالفین سرسخت اردوغان تبدیل شده٬ همین اصطلاح را به کار میبرد و به همین خاطر از تیم باغچلی٬ واکنشها و پاسخهای بسیار تندی گرفته است.
باباجان دو روز پیش در یک مصاحبه اعلام کرد: «واقعاً نمیفهمم فردی همچون دولت باغچلی٬ چه فایدهای برای این کشور دارد؟» همین سوال کوتاه باباجان٬ موجب نوشتن چندین مقاله و انتشار دهها پیام توییتری از سوی سران حزب حرکت ملی شده و او را خائن و رهرو فتحالله گولن دانستند.
در یک جمعبندی کوتاه میتوان گفت٬ در حال حاضر دولت باغچلی و حزب او در نظام سیاسی و اجتماعی ترکیه 4 کارکرد مهم دارند:
1.حفظ ائتلاف جمهور و کمک برای تداوم قدرت حزب عدالت و توسعه.
2.رادیکالیزه کردن فضا و دادن پاسخهای بسیار تند به مخالفین اردوغان.
3.تقویت بیش از پیش گفتمان ملیگرایی ترکی و آرمانهای قومی و نژادی.
4.حمایت از دولت اردوغان در تمام مداخلات نظامی در سوریه٬ عراق٬ لیبی و شرق مدیترانه و هموارسازی راه تصویب قوانین دلخواه حکومت٬ در پارلمان.
انتهای پیام/