خبرگزاری تسنیم، بر اساس برآوردهای بانک مرکزی، میزان ارزش افزوده بخش کشاورزی در سال 1398 و به قیمتهای ثابت بالغ بر 49 هزار میلیارد تومان گزارش شده که رشد 8.8 درصدی نسبت به سال 97 را نشان میدهد. رشد خیره کننده این بخش در سال اخیر، به رشد کل اقتصاد نیز مساعدت کرده و میزان آن را به 1.1 درصد رسانده است، در حالیکه بقیه بخشهای اقتصادی رشد منفی و یا اندک را تجربه کردهاند. از این رو، بخش کشاورزی، علیرغم تمامی مشکلات ساختاری خود، رکن اساسی در مقابله با تحریمها بوده و اقتصاد کشور را از فروپاشی نجات داده است. تداوم توانایی بخش کشاورزی برای ایجاد امنیت غذایی و انسانی پایدار، منوط به ترزیق سرمایه به این بخش است، چرا که تقویت آن میتواند مناسبترین سیاست ضدتحریمی کشور برای سالهای آتی باشد.
با این وجود، نباید تمام بار تامین اشتغال و یا رشد اقتصادی بر روی دوش بخش کشاورزی قرار گیرد. سهم بخش کشاورزی از کل اقتصاد در نمودار زیر نشان داده شده است. همانطور که مشخص است، میزان سهم این بخش از حدود 29 درصد در سال 1338 به 5.5 درصد در سال 1390 رسیده، اما مجددا در سالهای اخیر و به دلیل عدم توانایی سایر بخشهای اقتصاد مانند خدمات و صنعت، به 12.5 درصد در سال 1398 رسیده است.
فرآیند توسعه اقتصادی ایجاب میکند که سهم بخش کشاورزی از اقتصاد کاهش یابد. چرا که معمولا بخش کشاورزی در مراحل آغازین رشد اقتصادی کشورها، دارای سهم بالایی است. با ادامه فرآیند رشد، به علت توسعه فناوری و عوامل دیگر، بخشهای صنعت و خدمات نیز رشد کرده و در نهایت بخشی از سهم کشاورزی را به خود اختصاص میدهند. تقریبا اکثر کشورهایی که در مسیر صحیح توسعه گام کذاشتهاند، این تغییرات سهم اتفاق افتاده و امری اجتناب ناپذیر بوده است. در نمودار زیر درصد سهم این بخش از کل اقتصاد برای کشورهای منتخب نشان داده شده است.
بر اساس شواهدی که در نمودار فوق پیداست، سهم بخش کشاورزی در همه کشورها در طی زمان کاهش یافته است. برای مثال بخش کشاورزی که 55 درصد سهم اقتصاد ترکیه را در سال 1339 تشکیل میداد، اکنون به کمتر از 6 درصد رسیده است. از این رو بخش کشاورزی در جریان رشد و توسعه خود، نیروی کار و سرمایه مازاد خود را در اختیار سایر بخشهای اقتصادی قرار داده است. همین روند برای کشورهای دیگری مانند هند و آمریکا نیز اتفاق افتاده است.
بنابراین، رشد اقتصادی بخش کشاورزی، ضمن این نشاندهنده پتانسیل بالای این بخش در سالیان اخیر بوده است، اما افزایش سهم آن در اقتصاد، نشان دهنده عملکرد ضعیف و نگرانکننده سایر بخشهای اقتصادی است. غفلت از این نکته میتواند سطح توقعات را از بخش کشاورزی بالا برده و ماموریت اصلی بخش کشاورزی که همان تامین امنیت غذایی پایدار است را با چالش جدی مواجه نماید.
حامد نجفی علمدارلو، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
انتهای پیام/