به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم ، تحرکات اخیر ترکیه در شرق مدیترانه، موجب آن شده که بین آنکارا و آتن، تنش سیاسی و اختلاف، به اوج برسد و زبان تهدید نظامی بین مقامات دفاعی و دیپلماتها، کاربرد بیشتری پیدا کند.
حالا در شرق مدیترانه، ترکیه علاوه بر یونان، با بخش روم نشین قبرس نیز تنش و اختلاف دارد و علاوه بر این دو کشور اروپایی، مواضع سفت و سخت فرانسه نیز، تا حدودی باعث نگرانی ترکیه شده است.
حمایت تمام قد فرانسه از یونان و مخالفت با نفوذ ترکیه در لیبی، موضوع پنهانی نیست و شاید اگر پادرمیانیهای دبیر کل ناتو نبود، چه بسا ناوهای ترکیه و یونان در سواحل نزدیک به لیبی، رویاروی هم می ایستادند.
پیامهای تند اردوغان برای ماکرون
در شرایطی که فرانسه تلاش می کند تا شورای اتحادیه اروپا را برای تحریم اقتصادی علیه ترکیه مهیا کند، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، ترجیح میدهد مشکلات را به سبک خودش حل کند.
او دیروز به تندی علیه ماکرون صحبت کرد و در یک سخنرانی عمومی، از راه دور و خطاب به رئیس جمهور جوان فرانسه گفت: ماکرون! دوران مسئولیت تو رو به پایان است و تو رفتنی هستی. با ما دردسرهای بیشتری خواهی داشت و تو را در شرایط سخت تری قرار خواهیم داد.
اگر چه ماکرون به همان تندی به پیامهای اردوغان پاسخ نمی دهد و مداوماً از تمایل پاریس برای مذاکره صحبت میکند، اما واقعیت این است که حوزه محل تنش در شرق مدیترانه از منظر جغرافیای سیاسی ارتباطی جدی با فرانسه ندارد و این کشور اروپایی، بیشتر به دنبال یارگیری و قدرت نمایی است.
جانبداری معنی دار آمریکا
مقامات آنکارا در چند روز اخیر، بارها چارلز میشل، ژوزف بورل و دیگر مقامات اروپایی را به جانبداری متهم کرده و از دبیرکل ناتو نیز خواستهاند که در داوری بین ترکیه و یونان، جانب انصاف رعایت شود. اما حالا چنین به نظر میرسد که موضع گیری جانبدارانه آمریکا، بسیار مهمتر از رویکرد مقامات اتحادیه اروپا باشد.
مایک پامپئو وزیر امور خارجه آمریکا، پس از سفر به جنوب قبرس و دیدار با مقامات این کشور اروپایی، اعلام کرد که برای سفر به بخش شمالی جزیره به اندازه کافی وقت ندارد و فقط میتواند یک گفتوگوی تلفنی کوتاه با مصطفی آکنجی رئیس جمهور بخش ترک نشین، برقرار کند.
این رفتار پامپئو، گلایه و خشم آکنجی را به دنبال آورده و او اعلام کرد که این سیاست آمریکاییها، کاملاً جانبدارانه و هدفمند است.
اما جانبداری وزیر امور خارجه کابینه ترامپ به همین جا ختم نشد و بر موضوعات دیگری تأکید کرد که هیچکدام از آنها برای ترکیه علامت و نشانه مثبتی نیست.
پامپئو گفت:
1.اقدامات ترکیه در شرق قبرس را با نگرانی دنبال میکنیم.
2.مرکز نظارت امنیتی و نظامی را در قبرس تقویت خواهیم کرد. هدف اصلی از تقویت این مرکز، حفظ امنیت مرزها و منطقه عاری از سلاح خواهد بود.
تناقض آشکار در سخنان وزیر امور خارجه آمریکا این است که به ظاهر از تقویت یک نهاد امنیتی جدید برای حفظ امنیت مرزها بدون استفاده از سلاح حرف میزند اما در همین حال، پس از 33 سال برای نخستین بار، تحریم تسلیحاتی قبرس را لغو کرده و حالا کارخانههای تسلیحاتی آمریکا، به دنبال فروش تسلیحات به قبرس هستند که البته این کشور کوچک، حال و روز اقتصادی جالبی هم ندارد.
اظهارات مایک پامپئو نشان دهنده این است که کارشناسان اطلاعاتی و دفاعی واشنگتن، روی قبرس زوم کردهاند و با توجه به موقعیت ژئوپولیتیک این جزیره، آمریکا نمیخواهد ترکیه در شرق مدیترانه و به ویژه پیرامون قبرس، صاحب قدرت و نفوذ بیشتری شود.
قبرس، شرق مدیترانه و ترکیه
در ادبیات سیاسی ترکیه، بخش ترک نشین قبرس که از سوی آنکارا «جمهوری ترک قبرس شمالی» شناخته میشود، با عبارت خاص «بچه وطن» توصیف شده و ترکیه به عنوان کشور مادری شناخته میشود که یک فرزند دور از دست دارد.
چنین رویکردی، قطعاً نه باب دل یونان و بخش جنوبی قبرس است و نه اتحادیه اروپا. اما موقعیت جغرافیایی ویژه قبرس، چند دهه اقامت دهها هزار نظامی ترکیه در قبرس و موضوع هویت و زبان، کاری کرده که این مسئله در ابعاد کلان منطقهای و بینالمللی، به یک گره سیاسی و حقوقی خاص تبدیل شود.
قبرس در کانون دایرهای قرار دارد که از منظر ترابری، فعالیت در استخراج انرژی و تحرک دفاعی، ترکیه، بیش از دیگران میتواند خود را به آن نزدیک کند و از مواهب آن بهره بگیرد. اما واقعیت این است که هدف ترکیه برای افزایش قدرت در شرق مدیترانه، صرفاً قبرس نیست و دسترسی به منابع و سواحل قبرس فقط یکی از نقاط مهم این پرونده است.
موقعیت ترکیه در شرق مدیترانه به گونهای است که در مدت زمانی سریع و در فاصلهای کوتاه، میتواند در مناطق دریایی و ساحلی نزدیک به سوریه، لبنان، حوالی فلسطین و مصر از یک سو و لیبی و کشورهای دیگر آفریقا از دیگر سو، تحرک و میدان مانور داشته باشد.
ترکیه در شرایطی به دنبال افزایش نفوذ و قدرت در شرق مدیترانه است که با سوریه و مصر رابطه متوقف شده، با یونان و قبرس مشکلات جدی دارد، با اتحادیه اروپا، هماهنگ و همنوا نیست و در همین حال، با آمریکا نیز در توافق و هماهنگی نیست.
در نتیجه در چنین شرایطی یا باید بر قدرت نمایی و استفاده از ابزار نظامی اصرار و پافشاری کرده و تلاش کند، همه را در برابر عمل انجام شده قرار دهد، یا این که رفته رفته برنامهای برای گفتگو با کشورهای اثرگذار مرتبط با این حوزه، طراحی کند.
گزینههای آمریکا
پیشتر و در ماجرای اس 400 و اف 35 و همچنین تهدیدات ترامپ دال بر احتمال تحریم اقتصاد ترکیه، واشنگتن نشان داد که در مواقع لازم، از تقابل و ایستادگی در برابر تصمیمات اردوغان، ابایی ندارد و سخنانی از قبیل رفاقت استراتژیک ترکیه و آمریکا، در حد یک تعارف دیپلماتیک، در هوا معلق مانده است.
با توجه به این که هنوز هم قطعیتی در مورد سرنوشت انتخابات 2020 آمریکا وجود ندارد، پیش بینی تغییرات احتمالی سیاست واشنگتن در شرق مدیترانه، برای سران آنکارا دشوار است. در نتیجه، احتمالاً حالا ترکیه بیش از هر کشور دیگری به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال است که آیا تصمیم جدید پامپئو برای افزایش نفوذ امنیتی و ایجاد یک پایگاه مهم در قبرس، بخشی از سناریوی سرویس جاسوسی آمریکا و مطابق میل و خواسته هر دو جناح دموکرات و جمهوری خواه است، یا این که قرار است این سناریوها بعداً دچار تغییر شوند.
اما در هر حال، در شرایط فعلی، مواضعی که اردوغان به نمایش گذاشته، حاکی از پافشاری آنکارا بر افزایش قدرت در شرق مدیترانه و کوتاه نیامدن از تصمیمات و برنامههای دفاعی و کار در حوزه انرژی است. حال باید دید آیا شرایط سیاسی و اقتصادی داخلی ترکیه نیز، آمادگی آن را دارد که پیامدها و هزینههای احتمالی این طرح را هضم کند، یا نه.
انتهای پیام/