مستند «عملیات ویژه» به کارگردانی حجت عدالتپناه از جمله آثاری است که به بخش مسابقه جشنواره تلویزیونی مستند راه یافته است. عدالتپناه، کارگردان این اثر در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم درباره کمّ و کیف ساخت این مستند صحبت کرد.
پرداختن به گروه ویژه در پشت صحنه کادر درمان نکته ویژهای بود که در این فیلم مستند بدان پرداختید. این سوژه چگونه برایتان مهم شد؟
«عملیات ویژه» مستندی درباره نحوه عملکرد گروه عملیات ویژه فوریتهای پزشکی 115 تهران در مواجه با بحران ایجاد شده ناشی از ویروس کروناست.
معمولاً در بحرانها قشرهای مختلفی از جامعه درگیر آن بحران میشوند تا اثرات مخرب آن را کاهش دهند و بهطور معمول توجهات به خط مقدم و طیف محدودی که در آنجا فعالاند معطوف میشود. در این میان ممکن است بخشهای مهمی که شرایط را برای مقابله با بحران تسهیل میکنند، دیده نشوند و میزان تأثیرگذاریشان برای جامعه مشخص نشود. در بحران کرونا هم تقریباً همینطور بود. آنچه که مشاهده میکردم، تمرکز و توجه اغلب رسانهها بر بیمارستانها، کادر درمانی و پرستاران بود در حالی که طیفهای دیگری از جامعه هم ایثارگونه در نهایت همدلی و همیاری تلاش میکردند که از آلام این بحران ناشناخته بکاهند.
مثلاً یکی از جاهایی که توجه من را به خود جلب کرده بود غسالخانهها بود یا طلاب علوم دینی برای انجام فعالیتهای خدماتی به بیمارستانها آمده بودند و یا گروههای جهادی دیگری که وارد عرصه تولید ماسک و البسه مورد نیاز کادر درمان شده بودند، که خوشبختانه به مرور مستندهایی از این رویدادها ساخته شد. در آن ایام من هم به دنبال سوژهای بودم که کسی به آن نپرداخته و خدماتشان به تصویر کشیده نشده باشد که وقتی از سوی گروه مستند روایت فتح پیشنهاد ساخت مستندی از عملکرد گروه عملیات ویژه 115 در مواجهه با بیماران کرونایی شد، با اشتیاق استقبال کردم.
مستندهای زیادی در ارتباط با کرونا در این مدت اخیر تولید شده که البته هر چه زمان میگذرد هم از نظر کیفی و هم کمّی در حال افزایش است. به عنوان کسی که تجربه ساخت مستندی در حوزه بحران و شرایط بحرانی مثل کرونا را دارد، لازمه مستندسازی در این حوزه را چه میدانید؟ به نظرتان مستندسازی بحران در میان انواع گونههای مستند در سینمای ما چه جایگاهی دارد؟
لازمه مستندسازی بحران آمادگی و جسارت مستندساز برای خطر کردن و ورود به حوزه آن بحران است و اگر شناخت نسبی از وجوه مختلف آن بحران را هم داشته باشد میتواند پرداخت دقیقتری به آن داشته باشد. من مستندسازی بحران را فعالیت رسانهای استراتژیک میدانم که برای کشوری چون ما که در کانونی از حوادث قرار گرفته بسیار ضروری است، در شرایط بحرانی اگر رسانههای ما نتوانند به موقع به آن بحران ورود کنند و آگاهی مردم را بالا ببرند، بدون شک اضطراب ایجاد شده در مردم، مدیریت آن بحران را سختتر میکند.
در بحران کرونا در حالی که مردم ما با مشکلاتی دست به گریبان بودند، رسانههای فارسیزبان بیگانه سعی در القا ناکارآمدی و ناتوانی کشور در مواجهه با بحران کرونا را داشتند و بدین طریق اضطراب مردم را بیشتر میکردند.
مستند شما در جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و روی آنتن شبکه مستند خواهد رفت. به نظر شما این جشنواره میتواند نیاز مخاطبان را جبران کند؟
به نظرم با توجه با اینکه طبق پروتکلهای بهداشتی تعریف شده، جشنوارهها قرار است به صورت آنلاین برگزار شود و طبیعتاً از رونق آنها کاسته میشود. از طرف دیگر سینماها یا تعطیل شدهاند و یا مراجعه علاقهمندان به آنها تحت تأثیر واهمه از سرایت ویروس کرونا کم شده است. در این شرایط جشنواره تلویزیونی مستند تا حدودی توانسته است بستر مناسبی برای تأمین نیاز علاقهمندان به سینمای مستند با سلیقههای مختلف باشد؛ همچنین انگیزهای برای مستندسازانی است که به امید روزهای بهتر فعالیتهای خودشان را در این شرایط سخت ادامه میدهند.
به نظر شما این جشنواره میتواند باعث شناخت بیشتر مستندسازان شهرستانی شود که کمتر فرصت دارند آثارشان از طریق رسانه ملی پخش شود؟
یکی از حسنهای بزرگ جشنواره تلویزیونی فیلم مستند این است که زمینهای فراهم کرده است همه مستندسازان سراسر کشور خودشان را در رقابتی ملی شریک کنند و این امید را داشته باشند که اثرشان در رسانه ملی پخش شود. مطمئناً این موضوع انگیزهای برای آنان میشود برای سالهای بعد آثار با کیفیت بیشتری تولید کنند.
به نظرم برای اینکه مستندسازان همه شهرها و استانها بیشتر درگیر تولید اثر برای شرکت در این جشنواره باشند، خوب است جشنواره بهصورت دو مرحلهای یعنی مقدماتی و نهایی برگزار شود. یعنی با توجه به اینکه همه استانهای کشور شبکه تلویزیونی استانی دارند، مرحله مقدماتی این جشنواره در استانها برگزار شود و آثار برگزیده به بخش نهایی جشنواره به میزبانی شبکه مستند راه پیدا کنند.
حق پخشی که شبکه مستند برای آثار راهیافته به جشنواره در نظر گرفته هر چند اندک است اما انگیزهای برای مستندسازانی است که بهطور شخصی دست به تولید فیلم میزنند. به نظرم این جشنواره اتفاقی دو سر برد است؛ هم مستندسازان از آن منتفع میشوند و هم شبکه مستند میتواند آثار متنوعی برای مخاطبانش پخش کند.
انتهای پیام/