به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آزار دادن مردم و شکستن دل دیگران ازجمله مواردی است که طبق آموزههای قرآن کریم و حدیث اهل بیت علیهم السلام، در گروه حقالناس قرار میگیرد و دستورهای زیادی مبنی بر رعایت حقوق مردم در این رابطه وارد شده است.
از منظر قرآن کریم هر رفتار و کلامی که به ناحق موجب رنجش دیگری شود، گناه محسوب شده و باید از آن پرهیز شود، مگر آنکه انسان دلیل شرعی و قابل قبولی بر این رفتار خودش داشته باشد. مانند اینکه کسی مورد ظلم قرار گرفته باشد و برای دادخواهی اعتراض کند.
مثال دیگر در این خصوص که بسیار شایع است، ناراحتی در مقابل کسی است که وظیفه شرعی و دینی امر به معروف و نهی از منکر را انجام میدهد. اگر کسی در قبال آمر به معروف و ناهی از منکر که این عمل را مطابق موازین دینی انجام میدهد، اظهار ناراحتی کند رنجش ا بر حق نبوده و نمیتواند در دادگاه عدل الهی معترض باشد. چراکه خودش حکم خدای متعال مبنی بر رعایت موازین دینی را رعایت نکرده و با رفتار یا گفتار ناپسند خود، فرد یا جامعهای را متضرر کرده است.
در عین حال قرآن کریم به منظور رعایت حقالناس میان مردم دستورالعملهایی دارد. یکی از این موارد پرهیز افراد از مسخره کردن و استهزای دیگران است. چنانکه خدای متعال در این باره میفرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسی أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُن؛ ای افراد باایمان! گروهی از مردان شما گروهی دیگر را مسخره نکنند، شاید آن مسخرهشدگان بهتر از آنها باشند و گروهی از زنان شما نیز دیگران را مسخره کند، شاید آن مسخرهشدگان بهتر از آنها باشند.»
از سوی دیگر عیبجویی و اظهار عیوب و نقصهای ظاهری و باطنی افراد در بسیاری از مواقع موجب رنجش شده و رابطه صلحآمیز میان افراد را خدشهدار میکند. خدای متعال از این رفتار اظهار ناخشنودی کرده و دستور میدهد که: «وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُم؛ به عیبجویی از یکدیگر نپردازید.»
گاهی نیز دامنه عیبجویی از دیگران آنقدر گسترده میشود که افراد برای یکدیگر لقبهای زشت و آزاردهنده پیدا میکنند و در حضور یا غیاب آنها، با این لقبها از آنها یاد میکنند. اما این رفتار نیز نمونهای دیگر از پایمال کردن حقالناس محسوب میشود که خدای متعال ما را از این کار نهی فرموده است: «وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب؛ با نامهای زشت، یکدیگر را مورد خطاب قرار ندهید.»
فخرفروشی، تکبر و روی گرداندن از مردم به هر دلیلی که باشد یکی دیگر از موارد نادیده گرفتن حقالناس به حساب میآید که بسیار مورد نکوهش و سرزنش قرار گرفته است. آنجا که خداوند متعال ما را به رعایت احترام و ادب در برابر یکدیگر فرمان داده و از رویگردانی و دل شکستن دیگران نهی فرموده است: «وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس؛ با بیاعتنایی از مردم رو نگردان.» چنانکه گاهی دامنه این فخرفروشی حتی به رفتارهای ظاهری مانند راه رفتن و قدم برداشتن هم میرسد: «لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحا؛ هنگام راه رفتن، باد نخوت بر گلو نینداز.»
منابع:
- تفسیر المیزان؛ علامه طباطبایی
- تفسیر نمونه؛ آیتالله العظمی مکارم شیرازی
- تفسیر تسنیم؛ آیتالله العظمی جوادی آملی
- بحارالانوار؛ علامه مجلسی
انتهای پیام/