به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، تمسخر یا به زبان عامیانهتر «مسخره کردن» یکی از رفتارهای ناپسندی است که عمدتاً از جهل، خودبرتربینی و یا نفاق ناشی میشود که حاصل آن، از بین بردن کرامت انسانها و حقیر شمردن آنهاست؛ کرامتی که خداوند آن را در ذات افراد قرار داده است. این عمل ناپسند که از گناهان زبان نیز شناخته میشود، ممکن است در اشکال مختلفی مثل بذلهگویی، جوک، اشاره با چشم، کنایه، القاب زشت و یا در حالت بچهگانه، به صورت شکلک از سوی مسخرهکنندگان صورت گیرد. خداوند درآیات 29 و 30 سوره مطففین این عمل را به مجرمان نسبت میدهد و درباره برخی مصادیق تمسخر میفرماید «إِنَّ الَّذینَ أَجْرَمُوا کانُوا مِنَ الَّذینَ آمَنُوا یَضْحَکُونَ»، «وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ یَتَغامَزُونَ» یعنی (کسانى که گناه مىکردند، آنان را که ایمان آورده بودند به ریشخند مىگرفتند و چون بر ایشان مىگذشتند، اشاره چشم و ابرو با هم ردّ و بدل مىکردند.» بر این اساس، ریشخند گرفتن، رد و بدل کردن حالت تمسخر با اشاره چشم و ابرو نسبت به فرد مؤمن از مصادیق تمسخر شمرده شده است.
از رسولالله صلّى اللّه علیه و آله نقل شده که فرمود: «مَنْ أَذَلَ مُؤْمِناً أَذَلَّهُ اللَّه...؛ کسى که مؤمنى را خوار کند، خدا او را ذلیل خواهد کرد». (الأمالی (للطوسی)، ص183) و امام صادق علیهالسلام دربارۀ شدت کراهت تمسخر فرمود: خداوند عزّ و جلّ میفرماید «فردی که بنده مؤمن مرا خوار شمارد، باید بداند که خداوند با او در جنگ است و کسى که بنده مؤمن مرا تعظیم و تکریم کند، بىشک از غضب من در امان است؛ لِیأذَنْ بِحَرْبٍ مِنّى، مَنْ اذَلَّ عَبْدِىَ الْمُؤمِنَ وَ لِیأمَنْ مِنْ غَضَبى مَنْ اکْرَمَ عَبْدِىَ الْمُؤمِنَ.» (المحاسن، ج1، ص97)
متأسفانه هستند افرادی که به منظور بىاعتبار کردن دیگران، از عامل تمسخر بهره مىگیرند و براى مجلسآرایى و خنداندن حاضران از آبرو و حیثیت دیگران مایه مىگذارند و با کارهایى از قبیل تقلید در راه رفتن، سخن گفتن، غذا خوردن و خلاصه به هر طریقى از اشاره و کنایه و ... دیگران را به مسخره مىگیرند و از این راه، حس خودپسندى و انتقامجویى خویش را اشباع مىکنند و دست کم برای رضایت دوستان و مستمعان، از آبروی دیگران خرج میکنند. به این جهت است که قرآن کریم از این عمل به شدت نهى کرده و آن را به عنوان ظلم و ستم مورد توبیخ و تهدید قرار داده است و امر به توبه مىکند. از این روست که در آیهای دیگر میفرماید «یا ایهَا الَّذینَ امَنُوا لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى انْ یکُونُوا خَیرا مِنْهُم وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى انْ یکُنَّ خَیرا مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا انْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالالْقابِ بِئْسَ الاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الایمانِ وَ مَنْ لَمْ یتُبْ فَاولئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ» (حجرات 11) یعنی اى کسانى که ایمان آوردهاید، نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را استهزاء کنند، شاید آنها که مورد استهزاء واقع مىشوند بهتر از مسخرهکنندگان باشند. و همچنین زنان یکدیگر را مسخره نکنند، زیرا ممکن است زنان مسخرهشده از آنها که مسخره مىکنند بهتر باشند. و مبادا از یکدیگر عیب جویى کنید و زنهار از این که یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد کنید که پس از ایمان آوردن، نامى که نشان از فسق و فجور دارد بسیار زشت است و هر کس که از این رفتار توبه نکند ستمگر و ظالم است».
در آخر اینکه رسولالله صلی الله علیه و آله در روایتی با اشاره به عقوبت اخروی تمسخر فرمود «إنّ المُستَهزِئینَ یُفتَحُ لأحَدِهِم بابُ الجَنَّةِ. فیُقالُ : هَلُمَّ : فَیَجِیءُ بِکَرْبِهِ و غَمِّهِ ، فإذا جاءَ اُغلِقَ دُونَهُ ، ثُمّ یُفتَحُ لَهُ بابٌ آخَرُ··· فما یَزالُ کذلکَ حتّى أنَّ الرَّجُلَ لَیُفتَحُ لَهُ البابُ فیقالُ لَهُ: هَلُمَّ هَلُمَّ ، فما یَأتِیهِ؛ دَرِ بهشت به روى یکى از مسخرهکنندگان باز مىگردد و به او گفته مىشود بیا. او با غم و اندوه جلو مىرود و زمانی که نزدیک شد، در به رویش بسته مىشود؛ سپس درب دیگرى به رویش گشوده مىشود؛ این کار مرتّبا تکرار مىشود تا جایى که در به رویش باز مىگردد و گفته مى شود : بیا بیا؛ اما او دیگر جلو نمىرود.» )کنز العمّال : 8328)
یکی از راههای درمانِ حس تمسخر، توجه به روایات معصومان علیهمالسلام برای یافتن عقوبت این کار است. امام صادق علیهالسلام در روایتی فرمودند «الْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنَ الْکَعْبَةِ؛ حرمت مؤمن از حرمت کعبه بالاتر است.» (خصال صدوق، ج1، ص27) حضرت در روایت دیگری فرمود «هرکه مؤمنی را اذیت کند، قطعاً مرا اذیت کرده است؛ بنابراین هرکه مرا اذیت کند، خدا را اذیت کرده است و کسی که خدا را اذیت کند، پس او در تورات و نجیل و زبور و فرقان(قرآن) ملعون شده است؛ مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَى اللَّهَ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِی التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَان» (جامع الاخبار، ص147) بیان این دو روایت به این علت است که تمسخر مؤمن یعنی شکستن حریم، حرمت و کرامت وی.
انتهایپیام/