پدیده مهاجرت به ترکیه طی ۳ دهه گذشته-بخش اول

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، معضلات آوارگان سوری در استانبول و دیگر استان های ترکیه، صدای منتقدین را درآورده و منجر به بروز چندین نوع آسیب اجتماعی شده است. اما مساله اینجاست که این معضل، فقط مربوط به آوارگان سوری نیست و ترکیه با میلیون ها انسان سرگردان دور از وطن روبروست که به نوعی در جغرافیای پهناور این کشور محصور مانده اند و آینده آنها روشن نیست.

اگر چه درصد کمی از این افراد، خود را برای خروج از ترکیه و رسیدن به خاک اروپا، خود را به آب و آتش می زنند، اما این فقط جمعیت اندکی از پناهجویان را شامل می شود.

حضور پناهجویان آواره در بازار کار، قیمت مسکن، قیمت مواد غذایی و بسیاری دیگر از مسائل، اثر سوء گذاشته و نیازمند توجه جدی است. با این حال، نه از سوی سازمان ملل و اتحادیه اروپا و نه از طرف خود دولت ترکیه، اقدام خاصی انجام نشده و گویی میلیون ها انسان دور از دیار و کاشانه، پشت یک دیوار بلند مانده اند و مشخص نیست که تکلیف آنان و فرزندانشان چه خواهد شد.

ترکیه عنوان کشوری را یدک می کشد که در بین همه کشورهای جهان، پذیرای بیشترین میزان آوارگان و پناهجویان غیرقانونی است و با توجه به اتصال جغرافیایی این کشور به اروپا، معضلات امنیتی و پیامدهای دهشتناک فعالیت شبکه های قاچاق انسان و ترور، این موضوع از ابعاد گوناگونی، شایان تحلیل و بررسی است.

تسنیم تلاش می کند تا در این قسمت، ابتدا به مسیرهای ورود غیرقانونی آوارگان به ترکیه و جمعیت آنها بپردازد و در بخش بعدی نیز با تمرکز بر روی وضعیت آوارگان سوری، به بررسی رویکرد ترکیه، استراتژی مهاجرتی و دیگر ابعاد این تابلوی تراژیک، پرداخته خواهد شد.

نیاز ترکیه به استراتژی مهاجرتی

معضلات مربوط به حضور آوارگان و مهاجرین، تاکنون مورد توجه بسیاری از کارشناسان، رسانه ها و نهادهای مردمی قرار گرفته اما دولت اردوغان نتوانسته به این وضعیت خاتمه دهد. چرا که اساساً دولت، برنامه جامع و فراگیری برای تحلیل این معضل ندارد و مواجهه با مساله آوارگان و پناهجویان، از مرز اقدامات کوتاه مدت و روزمره، فراتر نرفته است.

روزنامه قرار، از روزنامه های منتقد اردوغان و نزدیک به خط فکری و سیاسی گل – باباجان، امروز تیتر و عکس صفحه نخست خود را به مساله مزبور اختصاص داده و در گزارشی مبسوط، به این مساله پرداخته که با توجه به ژرفا و گستردگی این معضل، دولت ترکیه باید به یک جمع بندی علمی و کارشناسی برسد و برای مقابله با معضلات مربوط به آوارگان یک سند راهبردی جامع و استراتژی مهاجرتی داشته باشد. چرا که حضور چندین میلیون آواره و پناهجو در خاک ترکیه، برای این کشور تبدیل به یک معضل جدی شده و تبعات آن دامنگیر جامعه و اقتصاد بی ثبات ترکیه شده  است.

ترکیه، گذرگاه جغرافیایی مهاجرین

بخشی از مشکل اصلی ترکیه در حوزه مهاجرت و آوارگان، مربوط به موقعیت جغرافیایی این کشور است. ترکیه به طور دقیق، یک نقطه مهم اتصال آسیا و اروپا و به عبارتی شرق و غرب است و به همین دلیل، هر ساله، صدها هزار نفر از افرادی که در جستجوی رسیدن به غرب هستند، از ترکیه عبور می کنند.

برای ورود آوارگان به ترکیه، چند مسیر اصلی و مهم وجود دارند:

1.مسیر حرکت آوارگان از بنگلادش، پاکستان و افغانستان از ایران به ترکیه

طی سال های گذشته، ایران توانسته هم با تجهیز و تقویت مبادی مرزی و داخلی، تا حد قابل توجهی این موج را کنترل کند و هم این که بین هنگ های مرزبانی و وزارت کشورهای ایران و ترکیه در این خصوص، هماهنگی و همکاری بالایی در جریان است. با این وجود، موقعیت جغرافیایی کوهستانی مرز غرب ایران (شرق ترکیه)، موجب شده که نهایتاً، درصدی از افراد، موفق شوند که خود را به کوهستان های آگری و وان برسانند.

کارشناسان بر این باورند که با توجه به وضعیت ناامن و بی ثبات افغانستان و شرایط ناپایدار اقتصادی و جمعیت بالا در پاکستان و بنگلادش، نمی توان انتظار داشت که در میان مدت، این موج متوقف شود. اما با این حال، به جرات می توان گفت، با توجه به همکاری مثبت ایران و ترکیه، این مسیر، کنترل شده ترین مسیر است و شبکه های قاچاق انسان در این مرز، در برابر موفقیت های کوچک و نسبی، شکست های سنگینی متحمل شده اند.

2.مسیر عراق

جغرافیای کوهستانی اقلیم کردستان عراق و وضعیت خاص عراق در چند سال گذشته، موجب آن شده که عبور از مرز و ورود به ترکیه برای کاروان های پناهجوی تحت هدایت شبکه های قاچاق انسان، چندان دشوار نباشد. با وجود آن که بین آنکارا، اربیل و بغداد در این خصوص هماهنگی و همکاری قابل توجهی وجود دارد، اما هنوز هم عبور از مرز، ادامه دارد.

3.مسیر شرق مدیترانه و جنوب ترکیه

بزرگترین کابوس دولت ترکیه در مورد حرکت موج آوارگان و پناهجویان غیرقانونی، مربوط به مسیر شرق مدیترانه و جنوب کشور است. شبکه های بین المللی قاچاق انسان در این حوزه، از تجارب، امکانات و مهارت بیشتری برخوردارند و در همکاری و همراهی با شبکه های مافیای قاچاق انسان در داخل ترکیه، با وجود تلاش های گاردهای ساحلی استان های جنوب شرقی و جنوب غربی ترکیه، آوارگان را از آفریقا و دیگر مناطق، از بستر آب مدیترانه عبور داده و آنان را به داخل ترکیه می برند و البته برخی از شبکه های مزبور نیز، تلاش می کنند تا پناهجویان غیرقانونی خود را مستقیماً از مدیترانه به اژه و مرز ترکیه و یونان ببرند.

4.مسیر استان های مجاور مرز سوریه

بحران سوریه در چند سال اخیر، موجب آن شد که دست کم یک هفتم از کل جمعیت این کشور، سر از خاک ترکیه دربیاورند. امتداد مرز ترکیه و سوریه، بیش از 915 کیلومتر است و ترکیه در چند سال اخیر، با صرف میلیون ها دلار، موفق شده که بخش اعظم این مسیر را دیوارکشی کند. با این حال، آوارگان، پیش از احداث این دیوار، خود را به ترکیه رساندند و هنوز هم در برخی مناطق، امکان تردد غیرقانونی وجود دارد.

اگر چه برای ورود به ترکیه و گذر از این کشور، راه ها و منافذ دیگری نیز وجود دارند اما مسیرهایی که مورد اشاره قرار گرفتند، اصلی ترین شریان های ورود غیرقانونی مهاجرین به ترکیه به شمار می آیند.

آمار تکان دهنده، افزایش 6 برابری در 30 سال

هم وزارت کشور و هم سازمان ملی آمار در ترکیه، هر ساله آمار آوارگان و پناهجویان مقیم ترکیه را به طور رسمی منتشر می کنند.

بر اساس آخرین آمارهای وزارت کشور، میزان آوارگان و پناهجویان در داخل ترکیه در سال 2020 میلادی، به عددی نزدیک به 4 و نیم میلیون نفر رسیده است. اما این آمار با دو چالش مهم روبروست.

اول این که تعداد قابل توجهی از پناهجویان غیرقانونی، در هیچ مرکزی اعلام حضور نکرده و مشخصات خود را ثبت نکرده اند، دوم این که باندهای قاچاق انسان، ده ها مخفیگاه کوچک و بزرگ دارند که گاه به صورت سیال و گاه به صورت ثابت و چند ماهه، ده ها هزار آواره را در شرایط بسیار سخت و غیرانسانی نگه می دارند تا در فرصت مناسب، آنها را از مرزها عبور دهند.

در نتیجه، چنین به نظر می رسد که گزارش رسمی سازمان ملل که آن را در نیمه نخست سال 2020 میلادی منتشر کرده، بیشتر محل اعتبار و استناد باشد.

بر اساس این گزارش، در پایان سال 2019 میلادی، ترکیه جمعاً پذیرای 5 میلیون و 678 هزار و 800 نفر بود. این در حالی است که به استناد گزارش مبسوط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، کل آوارگان و پناهجویان مقیم ترکیه در سال 1990 میلادی، 1 میلیون و 163 هزار و 700 نفر بود. اگر این اعداد را گرد کرده و بخواهیم با اندکی تساهل و تسامح، صورت نهایی آن را خلاصه کنیم، می توانیم بگوییم: در عرض 30 سال، آمار حضور آوارگان و پناهجویان در ترکیه 6 برابر شده و از یک میلیون نفر به عددی نزدیک به 6 میلیون نفر رسیده است.

گزارش های وزارت کشور ترکیه نشان می دهد که آمار کل آوارگان سوری ساکن ترکیه، عددی معادل 3 میلیون و 500 هزار تا 3 میلیون و 650 هزار نفر است و پراکندگی جمعیتی شان در ترکیه به گونه ای است که از مجموع 81 استان ترکیه، دست کم 30 استان، دارای جمعیت های آواره سوری هستند و در مجموع 523 هزار آواره سوری، ساکن استانبول هستند.

در بخش بعدی این گزارش، به معضلات آوارگان سوری، تصمیمات و اقدامات دولت ترکیه و استراتژی مهاجرتی این کشور پرداخته خواهد شد و همزمان با آن، نتایج یک نظرسنجی مورد اشاره قرار می گیرد که حاکی از شرایط سخت تامین معاش برای آوارگان سوری است.

ادامه دارد...

انتهای پیام/