به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در زندگی چیزهایی است که بهنظر همیشگی میآید، مانند محور زمین؛ مفتولی نامرئی که گفته میشود سیاره ما حول آن میگردد و در بالا از وسط قطب شمال و در پایین از وسط قطب جنوب بیرون زده است، اما این درست نیست.
بهگفته محققان، موقعیت مکانی دو سر این خط ثابت نیست و به دلیل وقوع بحران تغییرات زیستمحیطی، بیش از پیش نیز در حال جابهجایی است که این میتواند اثر کوچکی بر طول روز و شب بگذارد. البته، تغیییرات چنان ناچیز است که محسوس نیست.
پژوهشگران هنوز درست نمیدانند عامل این جابهجایی چیست، اما میدانند که چگونگی توزیع آب بر سطح زمین، یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر این فرآیند موسوم به «حرکت محور زمین» یا «جابهجایی محوری» است.
بر اساس پژوهش جدیدی که در ایندیپندنت منتشر شده، ذوب یخچالهای طبیعی چنان حجمی از آب وارد اقیانوسها کرده که از اواسط دهه 90 میلادی به این سو، توانسته است جهت جابةجایی محور زمین را عوض کند و باعث شتاب گرفتن آن به سمت شرق شود.
"شنشان دنگ"، محقق مؤسسه علوم جغرافیایی و منابع طبیعی فرهنگستان علوم چین و نویسنده این پژوهش جدید، میگوید: «محتملترین دلیل تغییر جهت جابهجایی محوری در دهه 90 ، افزایش سرعت ذوب یخ بر اثر گرمایش زمین است.
همچنین "وینسنت هامفری"، پژوهشگر محیط زیست از دانشگاه زوریخ که در این تحقیق نقشی نداشته است، میگوید: زمین به نوعی شبیه فرفره به دور محور خود میگردد و اگر وزن فرفره تغییر کند، به علت تغییر محور گردش آن، کمکم به یک سمت، مایل و نامتعادل میشود. با انتقال وزن زمین از نقطهای به نقطه دیگر نیز همین وضعیت رخ میدهد.
از سال 2002 میلادی، محققان با استفاده از دادههای طرح بازیابی گرانش و آزمایشهای زیستمحیطی (گریس) توانستهاند علل جابهجایی محور زمین را کشف کنند. این طرح مشترک ناسا و مرکز هوافضای آلمان، در همان سال با دو ماهواره آغاز شد و در سال 2018 نیز طرحی تکمیلی تعریف کردهاند، در این مأموریت با سنجش تغییرات نایکنواخت گرانشی در نقاط مختلف زمین، دادههای مربوط به توزیع جرم بر روی این سیاره را جمعآوری کردهاند.
پژوهشهای پیشین نیز نشان دادهاند یکی از علل اینکه به تازگی موقعیت قطب شمال از کانادا به سمت روسیه میرود، آهن مذاب در لایه بیرونی هسته زمین است.
یکی دیگر از علل جابهجاییهای این محور را تغییرات ذخیره آبهای زمینی دانستهاند؛ فرآیندی که در نتیجه ذوب یخ ناشی از بحران تغییرات اقلیمی و پمپاژ آب زیرزمینی، باعث از دست رفتن همه آب موجود در پوسته زمین، از جمله یخهای موجود در یخچالها و آب زیرزمینی ذخیره شده زیر قارهها میشود.
به گفته نویسندگان این تحقیق جدید، از دست رفتن آبهای زمینی از عوامل جابهجایی محوری در دو دهه گذشته بوده است، زیرا توزیع جرم در این سیاره را دستخوش تغییر میکند. آنان، به ویژه تغییرات اواسط دهه 90 میلادی را بررسی کردهاند.
در سال 1995، محور زمین بهجای حرکت بهسمت جنوب، به شرق متمایل شد. متوسط سرعت این حرکت نیز از 1995 تا 2020، حدود 17 برابر متوسط سرعت آن از 1955 تا 1981 شد.
این محققان میگویند که توانستهاند با استفاده تحلیل پیشرفته مسیر حرکت محور زمین، نوعی بازگشت به گذشته انجام دهند و علت این حرکت را دریابند، در این پژوهش جدید، کل میزان آب از دست رفته از پوسته زمین در دهه 90 و پیش از آغاز طرح گریس را محاسبه کردهاند.
با استفاده از دادههای مرتبط با میزان آب از دست رفته ناشی از ذوب یخچالها و تخمین میزان آب زیرزمینی پمپاژ شده، این گروه توانست روند تغییرات آب ذخیره شده در خشکی را محاسبه کند، آنان دریافتند که دلیل اصلی حرکت محور زمین، از دست رفتن آب مناطق قطبی است و از دست رفتن آب مناطق غیر قطبی نیز در این مورد اثرگذار است، در مجموع، از دست رفتن آبها علت تغییر مسیر حرکت محور زمین به سمت شرق است.
دکتر "هامفری" میگوید: به نظرم این پژوهش شواهد جالبی جهت پاسخ به این سؤال به دست میدهد و به ما میگوید که شدت این تغییر جرم چقدر است. یعنی آن قدر زیاد است که میتواند موجب تغییر محور زمین شود.
وی افزود: این تغییر موقعیت محور زمین، آن قدر زیاد نیست که بر زندگی روزمره اثر بگذارد. شاید طول روزها را تغییر دهد، اما فقط در حد چند هزارم ثانیه.
همچنین دکتر "دنگ"، اعتقاد دیگری دارد و میگوید: تنها علت این حرکت محوری، افزایش سرعت ذوب یخها نیست.
این گروه تحقیقاتی، این موضوع خاص را تحلیل نکردهاند، اما دکتر "دنگ" گمان دارد این اختلاف کوچک شاید نتیجه فعالیتهایی باشد که بر ذخیره آب زمینی در مناطق غیر قطبی اثرگذار است؛ از جمله پمپاژ بیش از حد آب زیرزمینی جهت کشاورزی.
دکتر "هامفری" میگوید: این شواهد، نشاندهنده شدت اثرگذاری فعالیتهای انسانی بر تغییرات جرم آبهای زمینی است. این تحلیل، نشان از تغییرات شدید جرم آب در مناطقی، مانند کالیفرنیا، شمال تگزاس، اطراف پکن و شمال هندوستان دارد. مثلاً در کل مناطقی که حجم زیادی از آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی پمپاژ شده است، همین وضعیت وجود دارد.
وی افزود: آب زیرزمینی نیز نقش اساسی در این باره دارد. این پژوهشگران در تحلیلهای خود، مشکل موجود در زمینه مدیریت منابع آب محلی را نیز لحاظ کردهاند.
به گفته این گروه تحقیقاتی، این پژوهش به ما کمک میکند تا درک بهتری از وضعیت ذخیره آبهای زمینی در اوایل قرن بیستم، پیدا کنیم. در مجموع، 176 سال داده درباره حرکات محور زمین، گرد آمده است. با استفاده از برخی روشهای بهکار رفته در این پژوهش جدید، میتوان مقدار آبهای زمینی از دست رفته در سالهای اخیر را تخمین زد، این مقاله، در نشریه پژوهشنامههای ژئوفیزیکی منتشر شده است.
انتهای پیام/