به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دوران امامت امام حسن عسکری علیهالسلام یکی از حساسترین مقاطع تاریخ زندگانی اهل بیت علیهم السلام شناخته میشود؛ چرا که از یک سو شیعیان منتظر تحقق وعدههای پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام درباره ولادت امام عصر عجل الله تعالی فرجه به عنوان آخرین وصیّ و منجی عالم بودند و از دیگر سو بنیالعباس به عنوان داعیان دروغین مهدویت و دشمنان اصلی خاندان عترت، به دنبال ترور و قتل آن امام بزرگوار در همان آغاز ولادت بودند.
اما پیشینه این ماجرا به سالهای پایانی حکومت بنیامیه بازمیگردد. این دوران به قدری ملتهب و مناسب قیام بود که افراد مختلف به امید رهایی از حکومت ظالمانه و غاصبانه بنیامیه، دست به قیامهای متعددی زدند؛ در این بین موضوع جانشینیِ یکی از خاندان رسول خدا صلی الله علیه و آله به عنوان مهدی موعود از مهمترین دستاویزها و ابزارهای قیامها محسوب میشد؛ از مهمترین این قیامها میتوان به قیام معاویه طالبی، قیام خراسانیان، قیام نفس زکیه و روی کار آمدن عباسیان اشاره کرد که در این بین، عباسیان اقدامات وسیعی در نسبت دادن جریان منجی به خاندان خود به خرج دادند. آنها برای مشروعیتبخشی به خلافت خود و جلب رأی عموم مردم مسلمان، دست به جعل و تحریف روایات مهدوی زدند و بر خلاف روایات صحیحی که نسل مهدی عجلالله تعالی فرجه را به پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین میرسانند، دست به جعل روایاتی زدند که امام عصر را از نسل عباس، عموی پیامبر معرفی میکرد، از جمله این روایات، حدیث خزاعی است که گفت: المَهدیُّ مِن وُلدِ العَباس. مهدی از فرزند عباس است.
در چنین شرایطی امام حسن عسکری علیهالسلام باید جامعه را طوری مدیریت کنند که هم ولادت امام عصر عجل الله تعالی فرجه مخفی بماند و هم شیعه را آماده ورود به عصر غیبت کنند؛ بنابراین یکی از دلایلی که اوضاع عصر امام یازدهم را دشوار میکرد، شهرت ماجرای امام عصر عجل الله تعالی فرجه بود، همچنان که در جامعه آن دوران، ظهور امام موعود مشهور بود و عباسیان نیز با آگاهی از این امر، مترصد ولادت ایشان بودند و در این راستا تلاش بسیاری برای اطلاع یافتن از محل ولادت امام صرف کردند. از این جهت امام حسن عسکری ولادت فرزند بزرگوارشان را مخفی کردند. شیخ طوسی بر این باور است که امام عسکری (ع) با توجه به این شرایط دشوار بود که در وصیت خود موقوفات و صدقاتش را به مادرش حُدیث احاله داد.
حجتالاسلام امیرمحسن عرفان، کارشناس تاریخ و تمدن اسلامی در گفتوگو با تسنیم درباره حساسیت این دوران گفت: مقطع امامت امام حسن عسکری علیهالسلام از حساسیت خاصی برخوردار بود. عباسیان با آگاهی از این امر که جامعه اسلامی در انتظار شخصی است که از او به عنوان مهدی و قائم یاد میشود، با جعل روایاتی، خود را به دروغ داعیهداران منجی معرفی کردند تا به این ترتیب قدرت را در خاندان خود حفظ کند. آنها در طول مدت زمامداریشان، دست به ترور ائمه زدند و در صدد بودند آخرین وصیّ پیامبر را هم به قتل برسانند، اما موفق نشدند. از این جهت است که ائمه علیهم السلام ماجرای جستجوی امام عصر توسط حکام عباسی را به ماجرای تلاش فرعونیان در یافتن و قتل موسی علیهالسلام تشبیه کردهاند. امام صادق علیهالسلام خطاب به گروهی که خدمت ایشان رفته بودند، چنین فرموده بود که بنیامیه و بنی عباس وقتی فهمیدند زوال قدرتشان به دست قائم آل محمد است، شمشیرشان را برای کشتن او به کار بستند.
وی درباره یکی از اقدامات امام حسن عسکری (ع) درباره آمادهسازی شیعیان برای عصر غیبت گفت: امام عسکری در چنین شرایطی گفتمان عصر غیبت و ویژگیهای شیعیان در این دوران را رایج کردند. ایشان ضمن سازماندهی شبکه وکالت، در تلاشاند به جامعه القاء کنند نیازهای علمی و فقهی خود را از طریق علما و فقها برطرف کنند. جالب است که گاهی امام پاسخ به سؤالات فقهی را به صورت کامل بیان نمیکرد و گاه به بیان قاعدهای کلی اکتفا میکرد تا فقها بتوانند با کمک این قواعد به پاسخ برسند. این کار سبب تقویت شبکه وکالت شد. برنامه امام به این صورت بود که به شیعیان تعلیم دهند چگونه در عصر غیبت بدون حضور امام، مسائل شرعی خود را استنباط کنند. ایشان فرهنگ رجوع مردم به فقها را بسترسازی کردند.
حجتالاسلام محمد صادق کفیل درباره شرایط التهاب عصر امام حسن عسکری (ع) گفت: عجیب اینجاست که امام از یک سو باید فرزندش امام عصر را از دید دشمن مخفی نگه دارند و از دیگر سو شخصیت امام عصر (عج) را به اطرافیان معرفی کند تا پس از شهادتشان، شیعه با انحراف مواجه نشود. امام به قدری در این باره دقت به خرج دادند که وقتی امام عصر (عج) جعفر کذاب را از نماز بر پیکر مطهر پدر بزرگوارشان کنار زد و خود به نماز ایستاد، همگان با چهره ایشان آشنا بودند. به طور حتم این مورد هم از معجزات الهی بود و با اسباب ظاهری نمیشد فضا را اینگونه مدیریت کرد. نشان به اینکه شدت اختناق به حدی بود که امام با ایما و اشاره با شیعیان خویش سلام میکرد. لذا ارتباط شیعه با امام بسیار سخت بود و به سختی میتوانست با امام ارتباط بگیرد. بنابراین عصر امامت امام حسن عسکری(ع) دورهای امنیتی بود تا آنجا که ایشان هفتهای دو بار به دربار احضار میشد.
وی یکی از فعالیتهای اصلاحگرانه امام حسن عسکری(ع) را راهاندازی سازمان وکالت در سرزمینهای اسلامی معرفی کرد و گفت: البته پیشینه این ماجرا به دوران سایر ائمه بازمیگردد؛ مثلاً در زمان امام جواد (ع) کارگزاران ایشان در مناطق سیستان، بست، ری، کوفه و قم فعالیت داشتند. همچنین وکلای امام هادی علیهالسلام در مناطق مختلف اسلامی حضور داشتند که علی بن مهزیار از سرشناسترین آنها بود. برخی از وکلای امام در بغداد، مدائن، کوفه و... زیر شکنجه به شهادت رسیدند و عدهای دیگر زندانی شدند.
انتهایپیام/