به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتابفروشها در آستانه انقلاب اسلامی یکی از محورهای مبارزه فکری و فرهنگی از طریق نشر آگاهی اسلامی بودند. برخی از آنها در این مسیر، به زندان افتادند و مورد بازجویی ساواک قرار گرفتهاند؛ با این حال، هنوز هیچ کتابی در توضیح شبکه پیچیده توزیع کتاب و رساله امام(ره) منتشر نشده است.
«آقای کتاب» مروری است بر زندگی و زمانه 60 سال کتابفروشی حاج علی یزدانخواه؛ پدر شهید و کتابفروش قدیمی شهر کاشان که این روزها گرفتار بیماری است. در این کتاب با 30 نفر از دوستان، نزدیکان و خانواده این کتابفروش انقلابی گفتوگو شده و خاطرات آنها درباره حاج علی یزدانخواه که سلامت نفس و نفسَش هنوز و همچنان مایه دلگرمی هر کسی است که پا به حجره ساده او بگذارد، روایت شده است. سجاد خوارزمی، پژوهشگر و فعال فرهنگی(جهرمی)، در یادداشتی به این کتاب و راوی آن پرداخته است که در ادامه میخوانید:
کتاب و کتابخوانی از موضوعات پُراهمیتی است که بزرگان توصیههای زیادی راجع به آن کردهاند؛ از جمله رهبر معظم انقلاب که جامعه (اعم از مردم و مدیران) را بسیار توصیه به کتاب خواندن میکنند. جملهای از رهبر انقلاب در باب توصیه به کتاب و کتابخوانی برایم شیرین است: «با خود کتاب همراه داشته باشید و از وقتهای اضافه خود برای کتابخوانی استفاده کنید.» یکی از کتابهای کمحجم و همراه میتواند کتاب «آقای کتاب» باشد؛ شیرین و جذاب و تحسینبرانگیز.
کتاب به زندگی و شخصیت و سلوک حاج علی یزدانخواه، کتابفروش انقلابی کاشان میپردازد؛ فردی انقلابی، مبارز، ایثارگر که حدود 60 سال از دوران زندگی خود را در کتابفروشی گذرانیده است. حاج علی یزدانخواه متولد 27 شهریور1318، کتابفروش قدیمی شهر کاشان و پدر شهید، یکی از سرمایههای اجتماعی امروز این شهر به شمار میرود. دیدار با او در واقع دیدار با کتاب است. مردی که یک عمر دغدغهاش حل سؤالات و نیازهای فکری و فرهنگی مردم از طریق پخش کتاب بوده است. «آقای کتاب» خاطرات زندگی اوست که به قلم محمدحسین بارونقی نوشته شده است.
زندگی و شخصیت او بسیار جالب است. بچه معلول داشته ولی در راهپیماییهای علیه رژیم پهلوی شرکت میکند. مغازهاش کوچک و به تعبیری دو متری بوده ولی پاتوق انقلابیون شهر بود. در فروش و توزیع کتابها، بیتفاوت و خنثی نبود و اینکه چه کتابهایی را توزیع کند یا نکند، یک سری قواعد و اصولی داشته است. آداب کسب و کارش هم جالب است. سعی کرده رویکرد اسلامیاش در کارها و حقالله و حقالناس را رعایت کند. کتابها و مغازهاش برای مردم اعتمادآفرین باشد. کتابهای شبههبرانگیز و نویسندگان منحرف و التقاطی و پرحاشیه را توزیع نمیکرده است. ارتباطاتش با روحانیون و علمای شهر خیلی خوب بوده و غالباً از او خاطرات خوشی دارند.
خدمت به انقلاب
حاج علی یزدانخواه کار کتابفروشیاش را از سال 1342 شروع کرده و تا به حال نیز ادامه دارد. کتابفروشی ایشان چندان بزرگ نبوده است اما در دوران قبل از انقلاب، یک شهر را به صدا در میآورد. قبل از انقلاب در کتابفروشی چند متری خود تنها به فروش کتاب بسنده نمیکرد، بلکه به صورت مخفیانه به پخش رساله امام خمینی(ره) نیز میپرداخته است و از این طریق به انقلاب اسلامی خدمت میکرده است.
خودش میگوید: «بعضی اوقات ساواکیها به مغازهام میآمدند و من به خاطر اینکه بتوانم رسالههای امام خمینی(ره) را بفروشم با آنها سلام علیک میکردم. این ماجرا را برای حاج شیخ علی آقا نجفی توضیح دادم. ایشان گفت: شما اصلاً حق ندارید با آنها رابطه برقرار کنید.» (ص45)
همه میدانیم که پخش رساله امام(ره) در دوران پهلوی جرم بزرگی محسوب میشده است، اما حاج علی یزدانخواه جهت کمک به انقلاب، این خدمت و ایثار را ایفا کرده است. چندین مرتبه هم نیروهای ساواک ایشان را به خاطر پخش رساله امام(ره) اذیت و دستگیر کرده و شکنجه نیز شده، ولی بیخیال مبارزه و توزیع رساله امام(ره) نشده است.
خاطره ای از دوران دستگیری کتابفروش
ساواکیها هربار به سبکهای مختلفی مغازهاش را رصد میکردند و در مغازهاش حضور مییافتند. خودش میگوید: «یکی به عنوان رئیس زندان، یکی به عنوان دکتر زندان و... هر روز میآمدند، یک روز کتک میزدند و یک روز هم میگفتند کاری یا فرمایشی داری یا نه؟ هربار که این جمله را میگفتند یاد حضرت ابراهیم(ع) میافتادم که ملائکه به ایشان نازل شد و گفتند نیازی داری؟ حضرت گفتند: نیاز دارم، اما خدا خودش میداند.» (ص59)
پیروزی انقلاب اسلامی
با وجود تظاهرات گسترده و دستگیریهای مردم توسط ساواک و تلاش امام خمینی(ره) برای احیای انقلاب اسلامی، کمکم بوی پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر به مشام میرسید و امام(ره) و مردم همراه و مطیع، نتیجه تلاشها و مجاهدتهای خود را در برپایی انقلاب دیدند. بعد از انقلاب، حاج علی یزدانخواه تصمیم گرفت که دیگر از فروش کتاب دست بکشد و به فروش لوازمالتحریر بسنده کند. اما اتفاقی برایش رخ داد او را از این کار منصرف و وادار به ادامه کارش کرد. او در خاطرهای با عنوان «درخواست سر نوشتساز» به این ماجرا میپردازد: «انقلاب که پیروز شد با خودم گفتم من مسئولیتم را انجام دادم. برای مدتی هم کتاب نیاوردم تا اینکه روزی خانمی به مغازه آمد و گفت کتاب عربی آسان میخواهم. گفتم ندارم و دیگر هم نمیآورم. بنده خدا درهم شد، کمی دور شد، صدایش زدم چند روز دیگر بیا تا کتابت را برایت تهیه کنم. با خودم گفتم: خدایا اگر گُشنگی هم بخورم کتابفروشی را رها نمیکنم.» (ص75)
با ادامه دادن به فروش کتاب، با فروش کتابهای مذهبی، حوزوی و در کنار آن لوازم التحریر و... بسیاری از نیازهای مردم شهر کاشان را رفع میکرد. او محدود به همین کتابفروشی نشد و با عضویت در اتحادیه و صنف مربوطه نیز خدمات زیادی به مردم کرد.
دوران دفاع مقدس
کمکم صحبتهای جنگ به گوش مردم میرسید، اما باور آن برای مردم کمی سخت بود که کشورشان بخواهد درگیر جنگ شود. با شروع جنگ و افزایش تعداد شهدا، حاج علی و فرزندانش نیز از جمله خانوادههایی بودند که در جبهه حق علیه باطل حاضر شدند. فرزند دوم ایشان با حضور در جبهههای جنگ به فیض شهادت نائل شد و حاج علی یزدانخواه افتخار پدر شهید بودن را نیز پیدا میکند.
در بخشی از خاطرات وی درباره فرزند شهیدش آمده است: «سنش کم بود. شناسنامهاش را برداشت و آن را دستکاری کرد و یک کپی از رویش گرفت. موضوع را با حاج جواد یزدانی مطرح کردم و او گفت من و تو که دیگر که نمیتوانیم برویم جبهه و پشت مسلسل بنشینیم، پس بگذار بچههایمان بروند.» (ص92)
چهرههای بسیاری از دیروز و امروز کاشان در ارتباط با کتابفروشی یزدانخواه بودهاند که باید و میتوان پای حرفشان نشست و بر غنای این کتاب و تنوع خاطراتش افزود.
آقای کتاب؛ کتابی خاطرهمحور
«آقای کتاب» رویکردی خاطره محور دارد که حاصل تلاش واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در کاشان است. این کتاب در نتیجه گفتوگو با 30 تن از دوستان، نزدیکان و خانواده حاج علی یزدانخواه گردآوری و تدوین شده و در 200 صفحه توسط انتشارات راه یار منتشر شده است. اگر بخواهیم حاج علی یزدانخواه را در یک جمله توصیف کنیم، میتوانیم بگوییم: ایشان مصداق صحبتهای رهبر معظم انقلاب است که فرمود: «هرجا هستید همانجا را مرکز دنیا بدانید و کار کنید.» و حاج علی یزدانخواه هم کتابفروشیاش را مرکز دنیا قرار داده و همانجا فعالیت و روشنگری میکند.
انتهای پیام/