به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، متعاقب مأموریتی که شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ هجدهم اسفند 1371 و تحت عنوان مصوبه 302 به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه ارائه طرحهایی برای مقابله با تهاجم فرهنگی محول کرد، مقرر شد از باب احیای نقش واقعی فرهنگی و تبلیغی مساجد و استفاده بهینه از امکانات و تأسیسات دستگاههای دولتی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیأتی را در راستای هدایت و سازماندهی فعالیتهای فرهنگی و هنری در مساجد ایجاد کند. این هیأت بعد از شکلگیری و فعالیت به ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد شهرت یافت.
شبکه عظیم کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور که با عبور از مرز 26 هزار و 130 هزار باب منتهی به سال 1400، یکی از وسیعترین و مؤثرترین مراکز فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی به شمار میرود، از سال 1371 رسماً آغاز به فعالیت کرده و تاکنون مأمن صدها هزار نوجوان و جوان علاقهمند و مستعد بوده است.
به مناسبت سالروز تأسیس این ستاد به گفتوگو با حجتالاسلام حبیبالله ارزانی رئیس ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد نشستیم.
* همان طور که مستحضرید مساجد از صدر اسلام تا کنون مهمترین مراکز دینی و فرهنگی ما محسوب میشود؛ با این حال شاهد چالشهایی در سطح مساجد هستیم که سبب دوری مردم به ویژه جوانان و نوجوانان از مسجد شده است. شما در بستر کانونهای فرهنگی و هنری مساجد چه اقدامات محسوسی را برای رفع این چالش داشتید؟
در این سالیان اخیر به صورت کلی در سه محور رسمیتبخشی، انتظامبخشی و کیفیسازی فعالیتهای ستاد را سامان بخشیدیم. محور اول که رسمیتبخشی به کانونهای مساجد بود، در قالب یک اساسنامه رخ داد. در این راستا در شورای عالی سیاستگذاری کشور تاکنون 10 جلسه را همراه با فعالان حوزه مسجد شکل دادیم. در این جلسات، همافزایی و همگرایی بسیار مؤثری در جهت ساماندهی فعالیت کانونهای مساجد صورت گرفت. این اتفاق در سطح کانونهای استان رقم خورد تا جایی که برخی جلسات با حضور نمایندگی ولی فقیه در استان و نیز استانداری برگزار میشود.
در حوزه "انتظام بخشی" شبکهای گسترده حقیقی متشکل از 26 هزار 130 کانون فرهنگی هنری در سطح مساجد و با بیش از 2 و نیم میلیون عضو داریم. بیش از 1 و نیم میلیون عضو آن بین 15 تا 40 سال هستند. این تعداد افراد در سامانه "بچههای مساجد" فعالیت میکنند. البته به این معنا نیست که اعضای کانون صرفاً در فضای مجازی هستند بلکه فعالیتهای حقیقی خود را در فضای مجازی ثبت میکنند. هر کدام از این 26 هزار کانون در فضای مجازی برای خود صفحه ایجاد کردند.
* یکی از مطالبههای جدی رهبر معظم انقلاب، افزایش کارکرد مساجد است؛ به این معنا که مساجد در صدر اسلام در کنار فعالیتهای دینی و فرهنگی، کارکردهایی مثل نظامی و اقتصادی داشت. در این راستا چه فعالیتهایی تعریف کردید؟
علاوه بر فعالیتهای منسجمی که داشتیم، از سال 98 رویدادی را به نام "فهما" کلید زدیم. رویداد فهما مخفف (فرهنگی و هنری مساجد ایران) با همت ستاد هماهنگی و نظارت بر کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور و در راستای ثبتنام اعضای کانونهای فرهنگی و هنری و ثبت فعالیتها و رویدادهای کانونهای فرهنگی وهنری سطح کشور راهاندازی شده است. این رویداد در 3 عرصه شبستان نوآور، شبستان فرهنگ و شبستان هنر اجراء میشود که این شبستانها در دل خود 12 رواق مختلف را جای دادهاند که شامل عناوین ترنج، دانش، رسانه، سرود، فن آوری، فیلم، نمایش، قلم، کارآفرینی، کتاب، نور و همدلی است. در آخرین برنامه این رویداد که حدود یک ماه قبل به پایان رسید، 20 هزار کانون ما شرکت کردند و از بین آنها 3 هزار و 200 کانون به عنوان کانون برتر انتخاب شدند.
بیش از هزار کسب و کار در بدنه کانونهای مساجد شکل گرفت
شبکههای مختلفی را در زمینه فعالیتهای هنری مثل گروه سرود و تئاتر مساجد تشکیل دادیم تا جایی که بیش از 4 هزار و 700 هزار کانون، گروه سرود و 3 هزار و 890 کانون، تیم نمایش و 2 هزار و 709 گروه فیلم دارند. تا قبل از فراگیری کرونا، برنامههای مشترکی را با همکاری حوزه هنری در حوزه "نمایش" برگزار کردیم که بازخوردهای بسیاری خوبی داشت. در مجموع، تعداد آثار هنری 12 هزار و 89 اثر و تعداد آثار فرهنگی 26 هزار و 707 اثر است. جالب است که یک هزار و 131 کسب و کار در سال 1400 از کنار فعالیت کانونها شکل گرفت.
هدفمان جذب است، بدنبال کار حرفهای نیستیم
نکته مهمی که در حوزه کار تئاتر وجود دارد این است که کانونها فعالیت خود را در سامانه "بچههای مسجد" بارگزاری میکنند تا در معرض سایر کانونها قرار گیرد. هرچند در اهداف کلان خود تعریف کردیم به دنبال کار حرفهای نیستیم بلکه هدفمان جذب به مسجد است، اما با این حال برخی از کانونها در جشنوارههای ملی و بینالمللیِ تئاتر، سرود فجر و فیلم کوتاه حضور یافتند و حائز رتبههای برتر شدند. حتی در حوزه عکس رتبه بینالمللی داشتیم. در حوزههای تجسمی و خوشنویسی نیز کانونهای مساجد فعالیتهای چشمگیری دارند. نکته آخر در موضوع انتظامبخشی، این است که کانونهای مساجد کشور به یکدیگر متصل هستند و گاهاً جلسات مشترکی را برگزار میکنند.
در محور کیفیسازی فعالیت کانونها دو موضوع مهارتافزایی و دانشافزایی را در قالب تشکیل رواقها، ذیل شبستانهایی که قبلاً عرض کردم، به ویژه در قالب رواق کتاب و دانش در دستور کار قرار دادیم. روز دوشنبه 12 دوره جدیدی را به مناسبت روز جوان در سامانه بچههای مساجد بارگزاری میکنیم. این دوره نزدیک به 316 هزار و 800 نفر در سال 1400 و 504 هزار و 300 نفر دوره آموزشی 4 تا 18 ساعت در سال 1900 است. برخی از این دورهها در مسجد به صورت حضوری برگزار میشود، اما امکان برگزاری به صورت آنلاین وجود دارد. آمار اموزش مناطق محروم در سال 1400 در 11 استان و 47 شهرستان محروم و کمتر توسعه یافته به 15 هزار و 772 نفر دوره در یازده رشته آموزشی رسید. در کنار اینها، حدود 10 هزار کتابخانه در مساجد کشور داریم.
* با تمام این توضیحاتی که فرمودید، عملاً مشاهده میکنیم مساجد محله برنامهای برای ارتقای فرهنگ و مذهب محیط پیرامون خود ندارند. این چالشها از کجا ناشی میشود؟
ایجاد مراکز موازی با مساجد کارکرد آنها را کاست
دهه اول انقلاب دهه حضور گسترده مردم در مسجد بود، چرا که کارکردهای مساجد متعدد و متکثر بود، اما از یک زمانی به بعد کنار مساجد، مجموعههایی را ایجاد کردند که عملاً کارکرد آن را کاست. ما قبلاً در مسجد فعالیتهای تفریحی، فرهنگی و هنری داشتیم، اما با ایجاد فضاهای موازی، این فعالیتها را به مجموعههای دیگر مثل خانههای فرهنگ محلات انتقال دادند و مسجد را تبدیل به مکان عبادی در سطح نماز کردند.
وظیفه سنگین حوزه علمیه در راستای تربیت ائمه جماعت تراز انقلاب
نکته دوم درباره ائمه جماعات است. اکنون متأسفانه مساجد متولیان زیادی دارد، در حالی که مهمترین رکن مسجد باید امام جماعت باشد. از یک سو ائمه جماعات باید وقت کلان برای محلات بگذارند و از دیگر سو حوزه علمیه وظیفه سنگینی بر عهده دارد تا ائمه جماعاتی تربیت کند که در تراز انقلاب باشند؛ ائمهای که دارای روحیه ارتباطگیری با مردم و سواد تشکیلاتی باشند.
این نکته را اضافه کنم که تمام اعضای کانونها همراه با خانواده خود جمعیتی 10 میلیون نفری را تشکیل میدهند که 1 و نیم میلیون نفر آنها جوان هستند و جمعیتی از ایشان را زیر 15 سال تشکیل میدهند. بنابراین ضروری است برنامهریزیهای دقیقتری از سوی سایر دستگاههای مرتبط با امر مسجد صورت گیرد.
* یکی از نکاتی که رهبری نظام بر آن تأکید داشتند، جوانگرایی در سطح مسئولیتهای اجتماعی است. شاید یکی از چالشهای مساجد ما، عدم بها دادن به این مسئله است.
با توجه به این آسیب بود که یکی از شروط ثبت نام مدیران کانون را سقف سنیِ 40 سال در نظر گرفتیم. اگر یک مدیر بالای 40 سال وارد سامانه شود، سیستم اجازه ثبت نام نهایی را نخواهد داد. هرچند برخی از مدیران ما بسیار شاخصند و فعالیتهای زیادی طی 2 دهه فعالیت کانون خود داشتند، اما به لحاظ جوانگرایی و عرصه دادن به ایشان اقدام به این کار کردیم.
انتهایپیام/