به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ عصر شنبه 21 اسفند ماه در جریان برنامههای هنری بزرگداشت نظامی، موزه هنرهای معاصر تهران میزبان پرفورمنسی شد که رخداد حادثهای در جریان آن از همان ساعات ابتدایی برگزاری واکنشهای مختلف و البته انتقادهایی را بههمراه داشته است.
این قضیه به اجرای پرفورمنس «گربه جاده ابریشم» بازمیگردد که بخش عمده اجرای این گروه، شامل بندبازی بر فراز حوض معروف موزه هنرهای معاصر بود که ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی، حاکی از برخورد اجراکننده با روغن داخل حوض و بیرون ریختن مایع داخل آن به بیرون بوده است.
بهدنبال آن نیز، کارگردان اجرای پرفورمنس ساعتی پس از اجرا بدون اشاره به این حادثه و ابراز تأسف نسبت به آن، بهصرف انتشار ویدئوهایی از پرفورمنس در فضای مجازی بسنده کرد.
نوریوکی هاراگوچی، هنرمند ژاپنی پیرو مکتب مینیمالیسم که معمولاً از مواد صنعتی در کارهای خود استفاده میکرد؛ یکی از آثار مهم او «ماده و فکر» است که ظرف فولادی جوشخورده مربعی است که درون آن با روغن سیاه پر شده است؛ ازآنجایی که روغن بهخلاف آب ثابت میماند و خاصیت انعکاسی دارد، این اثر شبیه به یک آینه بزرگ سیاهرنگ در کف زمین است.
هاراگوچی نخستین نمونه از این کار را در سال 1971 خلق کرد که یک نمونه از این اثر در سال 1977 به نمایش درآمده بود که توسط موزه هنرهای معاصر تهران خریده شد و همچنان در این موزه نگهداری میشود.
وی حدود 3 سال پیش در سال 1396 برای ترمیم یادگاریاش در موزه هنرهای معاصر تهران به تهران آمد و حدود 800 لیتر روغن به اثر خود اضافه کرد؛ هاراگوچی 20 اثر در آن زمان الهامگرفته از این ایده خود خلق کرد و بهجز 6 اثر که برای ژاپن ساخت، سایر آثار نیز در کشورهای دیگر قرار گرفت؛ اما تنها اثری که پابرجا ماند همین اثری است که در ایران وجود دارد؛ این هنرمند در سال 1399 درگذشت.
در حالی که عده زیادی چشمانتظار واکنش موزه نسبت به این اتفاق بودند، موزه هنرهای معاصر تهران با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش توضیحاتی را درباره این حادثه ارائه داد؛ در بخشی از توضیحات موزه چنین نوشته شده است: «برخورد پرفورمر به روغن در طرح اصلی ارائهشده به موزه نبوده و در اثر اشتباه ایجاد شده است!»
پیگیری زوایای حادثه از موزه هنرهای سنتی توسط خبرنگار تسنیم حاکی از آن است که با وجود تأکیدات مکرر مدیر موزه به اجراکننده نمایش مبنی بر رعایت جنبههای امنیتی و عدم تماس با آثار مربوطه، متأسفانه بهصورت کاملاً ناخواسته و اتفاقی، بدن اجراکننده با سطح اثر برخورد کرد و موجب بیرون ریختن حدود یک و یا دو لیتر روغن از حوض شد که آسیب جدی به این اثر وارد نشده است و روغن مجدداً به داخل حوض بازگردانده خواهد شد.
در پی اتفاق اخیر موزه هنرهای معاصر، برخی منتقدان خواستار استعفای رئیس موزه شدند که در نهایت امروز، محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی حکمی عبادرضا اسلامی کولایی را بهعنوان جایگزین احسان آقایی در ریاست موزه هنرهای معاصر تهران منصوب کرد.
در همین راستا، رضا دبیرینژاد؛ پژوهشگر فرهنگی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم ضمن انتقاد از اجرای پرفورمنس بر فراز سطح اثر «ماده و فکر» هنرمند ژاپنی، این اتفاق را موجب سلب اعتماد جامعه نسبت به رسالت موزه که حراست از آثار ارزشمند فرهنگی موجود در آن است، دانست.
وی با بیان این مطلب که اتفاق پیشآمده در موزه هنرهای معاصر، بیش از هر چیز موجب ورود آسیب جدی به حیثیت تمامی موزههای کشور است، گفت: این اتفاق، طغیانی واضح علیه رسالت موزه که حراست از آثار ارزشمند فرهنگی موجود در آن است قلمداد میشود.
این موزهدار ادامه داد: قاعدتاً وقتی مقرر میشود یک هنرمند در یک فضایی حساس و مهم مثل موزه، یک نمایش یا کاری را انجام دهد باید بهاندازه کافی به فضا و خواص کار در آن فضا مسلط و آشنا باشد و این اقتضای هنرمندی است.
دبیرینژاد با ابراز این موضوع که "این مطلب به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست که بگوییم این واقعه بهصورت تصادفی به وقوع پیوسته است"، بیان کرد: وقتی یک هنرمند سطح یک اثر ارزشمند را بهعنوان سن و محل اجرای خود انتخاب میکند باید آنقدر مهارت داشته باشد که آن اثر را از بروز هرگونه حادثه حفظ کند و در واقع حرمت اثر را نگه دارد و این امر جداییناپذیر از مهارت و هنر شخص اجراکننده است.
این پژوهشگر فرهنگی تصریح کرد: البته نمیتوان گفت در این ماجرا مقصر اصلی موزه است چراکه قاعدتاً مسئولان موزه بعد از مشاهده چندینباره مهارتهای هنرمند و کار خوب وی در تمرینات به وی اعتماد کردهاند و اشکال کار در جایی است که هنرمند مربوطه موقع اجرا بهخلاف تعهدات خود عمل کرده است.
وی توضیح داد: موزه، جلوهگاه نگهبانی و حفظ و حراست از آثار فرهنگی و هویتی یک جامعه است که علاوه بر حفاظت فیزیکی از آثار موجود در خود موجب اعتلای اعتبار و حرمت معنوی این آثار نیز میشود، بنابراین وقوع چنین اتفاقاتی از این دست موجب بیاعتمادی عموم جامعه نسبت به مفهوم موزه میشود.
این موزهدار ضمن اشاره به این موضوع مهم که در برگزاری رویدادها وجود تناسب ظاهر با مفهوم امری اساسی است و به همین دلیل استفاده از فضای موزهها برای اجرا به هیچ عنوان بد نیست، یادآور شد: بروز چنین خطاها و اتفاقاتی مشابه این ماجرا باعث میشود تا سایر موزهها نیز محافظهکارانهتر عمل کنند و بهسمتی بروند که کمتر صحنه موزه خود را بهعنوان محل اجرای پرفورمنس یا هنرهای جدید در اختیار هنرمندان قرار دهند.
دبیرینژاد با ابراز تأسف از بروز این اتفاق و نگرانی نسبت به وقوع چنین موارد مشابهی در آینده در صحن موزهها خاطرنشان کرد: امیدواریم همه و بهخصوص هنرمندان اجراکننده در این خصوص مراقبتهای لازم را بهعمل آورند؛ چراکه هرگونه خدشه به اعتماد عمومی و حیثیت و وجهه موزهها نزد عموم مردم، تبعات سنگین دارد و علاوه بر آنکه بازسازی و شکلدادن مجدد آن بسیار زمانبر و مشکل است، کسب رضایت و اعتماد مجدد مدیران در این قسمت را هم بهمنظور موافقت با انجام کارهای نمایشی آتی سخت میکند.
انتهای پیام/+