دعاى بیست و یکم صحیفه سجادیه از دعاهای امام سجاد علیهالسلام است که هنگام اندوه و حزن خوانده میشود. امام تنها منطقه امن برای انسان را رحمت الهی معرفی میکند و از انسانها میخواهد که هنگام تأخیر در استجابت دعا از خدا ناامید نشوند و فرمانپذیرى را راه رسیدن به درجات قرب الهی بدانند. امام سجاد علیهالسلام ابتدای برخی فصلها را با صلوات بر محمد و آل محمد آغاز میکند تا این درس را به ما بیاموزد که خاندان عترت از جانب خداوند پناه بیپناهان و فریادرس فریادخواهان هستند و از مجرای این انوار مقدس است که دعاها به مرحله اجابت نزدیک شده و یا به اجابت میرسد.
دعا اینچنین آغاز میشود:
«اللَّهُمَّ یَا کَافِیَ الْفَرْدِ الضَّعِیفِ، وَ وَاقِیَ الْأَمْرِ الْمَخُوفِ، أَفْرَدَتْنِی الْخَطَایَا فَلَا صَاحِبَ مَعِی ، وَ ضَعُفْتُ عَنْ غَضَبِکَ فَلَا مُؤَیِّدَ لِی، وَ أَشْرَفْتُ عَلَى خَوْفِ لِقَائِکَ فَلَا مُسَکِّنَ لِرَوْعَتِی وَ مَنْ یُؤْمِنُنِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَخَفْتَنِی، وَ مَنْ یُسَاعِدُنِی وَ أَنْتَ أَفْرَدْتَنِی، وَ مَنْ یُقَوِّینِی وَ أَنْتَ أَضْعَفْتَنِی لَا یُجِیرُ، یَا إِلَهِی، إِلَّا رَبٌّ عَلَى مَرْبُوبٍ، وَ لَا یُؤْمِنُ إِلَّا غَالِبٌ عَلَى مَغْلُوبٍ، وَ لَا یُعِینُ إِلَّا طَالِبٌ عَلَى مَطْلُوبٍ. وَ بِیَدِکَ، یَا إِلَهِی، جَمِیعُ ذَلِکَ السَّبَبِ، وَ إِلَیْکَ الْمَفَرُّ وَ الْمَهْرَبُ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَجِرْ هَرَبِی، وَ أَنْجِحْ مَطْلَبِی.»
اى خداوندى که تنها تو بسندهاى بنده تنها و ناتوان را، و اى خداوندى که تنها تو نگهدارندهاى از هر چه سهمناک و وحشتخیز است. خطاهاى من سبب تنهایى من شده و یاور و همراهى براى من نمانده است. از خشم تو ناتوان شدهام و کسی مرا مددکار نیست. وحشت از دیدار تو بر من چیره شده و وحشتم را تسکین دهندهاى نیست. اى خداوند، چه کسى مرا از ایمنى بخشد، اگر تو مرا به وحشت افکنده باشى؟ چه کسى مرا یارى دهد، اگر تو بى کس و تنهایم کرده باشى؟ چه کسى مرا توانایى بخشد، اگر تو ناتوانم خواسته باشى؟ اى خداوند من، تنها «پرورنده» است که «پرورده خود» پناه تواند داد و «غالب» است که «مغلوب» خود را ایمنى تواند بخشید و «طالب» است که «مطلوب» را یارى تواند داد. اى خداوند من، همه اینها به دست توست و گریزگاهى جز به آستان تو نیست. پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و اکنون که به سوى تو گریختهام پناهم بده و اکنون که حاجت به تو آوردهام حاجت من بر آور.
عبارتی که در این فراز پر اهمیت جلوه میدهد، « أَفْرَدَتْنِی الْخَطَایَا فَلَا صَاحِبَ مَعِی » است؛ به این معنا که آنچه سبب حسّ بیکسی و بییاوری انسان میشود، خطاهایی است که او را احاطه کرده است، همچنان که بسیاری از افسردگیها به واسطهی یکسری خطاهاست که افراد به آنها عادت کردند و آنها را به گوشهگیری و کنجنشینی میکشاند. انسانی که مدام از او خطا میزند، شاید در ظاهر خود را فردی اجتماعی نشان دهد، اما در باطن انزواطلب و مردمگریز است و بسته به نوع خطایی که از او سر میزند، تبعات منفیِ مختلفی را متحمل میشود.
در چنین شرایطی است که نسخهی اصلی، روی آوردن به خداوند و محضریت اوست؛ لذا امام سجاد علیهالسلام در انتهای این فراز به ما میآموزد که بگوییم « وَ إِلَیْکَ الْمَفَرُّ وَ الْمَهْرَبُ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَجِرْ هَرَبِی »؛ یعنی «اى خداوند من، همه اینها به دست توست و گریزگاهى جز به آستان تو نیست. پس بر محمد و خاندانش صلوات بفرست و اکنون که به سوى تو گریختهام پناهم بده.» یا در فرازی دیگر به محضریت خدا توجه داده، میفرماید « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی، وَ لَا غَافِلًا لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَبْلَیْتَنِی، وَ لَا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ، أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلَاءٍ، أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ، أَوْ جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ، أَوْ فَقْرٍ أَوْ غِنًى »؛ یعنی «و مرا در آنچه به من عطا کردهای از محضرت بیاعتنا نکن و از احسانت در آنچه به من مرحمت کردهای غافل مساز، و از اجابت دعایم گرچه به تأخیر افتد مأیوس نکن، چه در خوشی باشم یا ناخوشی، در سختی یا رفاه، در سلامتی یا بلاء، در شدت حاجت یا آغوش نعمت، در دارایی یا تنگدستی، در فقر یا توانگری.» امام سجاد علیهالسلام در انتهای دعا توجه ما را به محضریت عترت سوق داده، میفرماید « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ قَرِیناً وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ نَصِیراً، وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِشَوْقٍ إِلَیْکَ، وَ بِالْعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى، إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِکَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ .» یعنی بار خدایا، بر محمد و خاندانش صلوات بفرست و مرا همدم ایشان کن و مرا یاور ایشان گردان و بر من منّت گذار و شوق خود در دل من بیانداز و مرا به کاری بر گمار که تو دوست داری و تو از آن راضی شوى که تو بر هر کارى توانایى و آن کار بر تو آسان است.
متن کامل دعا را از اینجا مطالعه کنید.
انتهایپیام/