به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پلتفرم دیجیکالا امسال نیز، همزمان با نمایشگاه کتاب تهران نهمین نمایشگاه مجازی خود را از 19 تا 31 اردیبهشت با تخفیفهای 50درصدی برگزار کرده است، نمایشگاهی که در سالهای اخیر مورد انتقاد بسیاری از ناشران قرار داشت با این دلیل که دیجیکالا با ارائه تخفیفهای نامتعارف به بستری برای عرضه کتابهای ناشران کتابساز تبدیل شده است و بیشترین بهرهبرداری را ناشرانی میکنند که عملاً به کپی از کتابهای ناشران دیگر پرداختهاند.
برگزاری نمایشگاههای کتاب در پلتفرمهای مجازی این سالها آفت جان اهالی نشر، کتاب و کتابفروشان شده است،؛ شاید در وهله نخست برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب بهنفع ناشران، نویسندگان و اهالی نشر باشد، اما وقتی به عمق ماجرا ورود کنیم متوجه خواهیم شد که این نمایشگاهها با تخفیفهای بالایی که دارند، عملاً تنها بهسود ناشرنماها و کتابسازها است و منجر به فروش کتابهایی میشود که یا از سوی ناشران حقیقیشان منتشر نشدهاند و یا توسط ناشرنماها و بهصورت کپیشده همراه با اسم مترجمی فرضی روانه بازار شده است.
در حالی که ناشرنماهای کپیکار میتوانند این کتابها را با تخفیفهای عجیب و غریب 40 تا 80 درصد در چنین نمایشگاههایی بهفروش برسانند، ناشر حقیقی که با کاغذ بندی یک میلیون و 300 هزار تومان مواجه است و با هزینههای روزافزون انتشار کتاب و...، آیا هرگز میتواند چنین تخفیفهایی را قائل شود؟
اما نمایشگاه کتاب دیجیکالا در دوره نهم یک تفاوت عمده دارد و آن حضور برخی از ناشرانی است که بهدلایل اقتصادی در نمایشگاه کتاب تهران شرکت نکرده و از منتقدان نمایشگاههای دیجیکالا بودند، ناشرانی که خود بحث تخفیفهای متعارف در بازار کتاب را برسرزبانها انداختند و حالا پای ثابت تخفیفهای بالای 30 درصد در نمایشگاه کتاب دیجیکالا و یکی از مراکز توزیع کتاب شدهاند.
ارائه کتاب با تخفیف 33درصدی آن هم با امضای نویسنده در دیجیکالا در شرایطی با حمایت ناشران انجام شده است که کتابفروشان همین کتابها را با نهایت 25 تا 30 درصد قیمت پشت جلد میتوانند از مراکز توزیع دریافت کنند، آن هم نسخه بدون امضای نویسنده را.
اگر حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب تهران را پس از 34 دوره، با نگاهی حمایتی بهنفع این صنف بدانیم، این اقدام ناشران بهعنوان بخشی از بدنه نشر چه توجیه منطقی و صنفی میتواند داشته باشد؟ بسیاری از این ناشران که کتابهایشان در نمایشگاه کتاب دیجیکالا با حداقل 33 درصد تخفیف ارائه شده است، خود در رسانهها از لزوم حمایت از کتابفروشیها داد سخن دادهاند.
در این میان باید حضور ناشران کتابساز در چنین نمایشگاههایی را نیز از یاد نبرد، ناشرانی که کتابهای خود را با تخفیفهای 50 تا 80 درصد ارائه کردهاند و طبیعی است که مخاطب ناآگاه که اقتصاد اهمیت اول را برایش دارد، ترجیح میدهد نسخهارزانتر ولو بیکیفیت بهلحاظ چاپ و ترجمه و غیراصل را تهیه کند.
در روزهای اخیر برخی از اهالی نشر در شبکههای احتماعی با انتقاد از همزمانی برگزاری نمایشگاه کتاب دیجیتال و نمایشگاه کتاب تهران از تأثیری که این اقدام بر بازار نمایشگاهی آنان میگذارد، سخن گفتهاند، همراهی برخی ناشران سرشناس با این نمایشگاه نیز محل انتقاد ناشران بوده است.
اما برگزاری نمایشگاههای مجازی بهموازات نمایشگاه کتاب تهران، انتقاد مسئولان برگزارکننده نمایشگاه را نیز بههمراه داشته است، علی رمضانی سخنگوی نمایشگاه کتاب تهران در این زمینه گفته است: فکر نمیکنم قطار بزرگ در حال حرکت نمایشگاه کتاب با اتفاقات اینچنینی آسیبی ببینید، اما حتماً متقاضی این هستیم که دستگاههای مسئول نسبت به این موضوع ورود کنند و مطابق قوانین آن را کنترل کنند، این موضوعات میتواند باعث رونق حوزه کتابخوانی در کشور شود، اگر از مسیر صحیح و با کتاب مناسب باشد.
تذکر ارشاد به برگزارکنندگان نمایشگاه آنلاین/ برخورد قانونی صورت میگیرد
اما امین کمالوندی مشاور معاونت فرهنگی در این زمینه به خبرنگار تسنیم میگوید: هرگونه نمایشگاه کتاب آنلاین و مجازی توسط هر شرکت دولتی و غیردولتی بدون مجوز خلاف مقررات است، در این زمینه به آنها تذکرات لازم داده میشود و برخورد قانونی صورت میگیرد، چون مجوزی وجود ندارد.
برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب توسط یک پلتفرم مجازی، طبیعتاً بهنفع کتاب و کتابخوانی در کشور است، اما همانطور که سخنگوی نمایشگاه به آن اذعان داشت، باید از مسیر صحیح و کتاب مناسب برخوردار باشد.
سالهاست که مسئولان صنعت نشر در مذاکرات با دیجیکالا نکاتی را درباره فروش مجازی کتاب مطرح کردهاند، نکاتی که برخی از آنها توسط این پلتفرم انجام شده است و برخی دیگر نه.
هومان حسنپور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان در این زمینه میگوید: انتقاد ما تنها متوجه پلتفرمها بهشکل خاص نیست، بلکه ما به گستره فضای مجازی و گستره سطح شهر انتقاد داریم، هر بازاری در این زمینه چه در فضای مجازی و چه سطح شهر فضایی اقتصادی دارد که افراد بسیاری از آن ارتزاق میکنند و ضربههای اقتصادی این ارتزاق ناصحیح زمانی مشخص میشود که ما با روند رو به کاهش تولیدات جدید در عرصه نشر مواجه هستیم، تولیداتی که به معنا و مفهوم استاندارد خلق شده باشند وگرنه کتابسازیها که رو به رشدند.
حسنپور با اشاره به فروش کتاب با تخفیفهای عجیب و غریب در سالهای اخیر که دامنه آن نیز رو به رشد بوده است، میافزاید: وقتی یک مشتری کتاب را با 50 درصد تخفیف میخرد، پیش خود میگوید،؛ "عجب! پس کتابفروش میتوانسته است به من اینقدر تخفیف بدهد و نداده است!"، البته مخاطب حرفهای ما شاید این برداشت را نکند ولی مشکل ما این است که مخاطبان جدید که همه حرفهای نیستند. کسی که کتاب ناشر دیگری را کپی میکند و بدون زحمت و هزینه با اسم دیگری منتشر میکند، چون هزینه نکرده است با تخفیفهای بالا میفروشد، در حالی که ناشر اصلی که هزینههایی برای انتشار کتاب داده است، کتابش نمیفروشد. در حوزه کتاب کارها باید تخصصی باشد، چرا داروخانه بهصورت مجازی دارو نمیفروشد؟ چون فروش دارو یک کار تخصصی است، فروش کتاب هم بهخلاف باور عموم یک کار تخصصی است.
انتقاد اتحادیه ناشران به فروش غیرکارشناسانه کتاب در فضای مجازی و فروش باتخفیف کتاب
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با بیان این مطلب که "پلتفرمهای مجازی و فروشندگان کتاب در سطح شهر اگر زیر نظر اتحادیه ناشران باشند و جواز کسب داشته باشند، ما کمتر شاهد اینچنین تخلفاتی هستیم"، یادآور میشود: اگر تخلفی هم باشد با سازوکار قانونی موجود میتوانیم آن را برطرف کنیم و نیازی به شکایت در قوه قضائیه نیست، پس روی سخن انتقاد ما به دو موضوع معطوف است؛ اول فروش غیرکارشناسانه کتاب در فضای مجازی و دوم فروش باتخفیف کتاب. کتاب خوب را نمیتوان با تخفیف فروخت، چون ناشر برای آن هزینه کرده است. تخفیف دادن به یک کالا در قانون تجارت تعریفی دارد، چون وضعیت مالی ناشران خراب است امکان دارد ناشر بخواهد در مقطعی به کالای خود تخفیف بزند که این در قانون نظام صنفی دیده شده است. هر فرد صنفی چهار بار در سال میتواند از اتحادیه خود برای تخفیف مجوز بگیرد، اما باید درصد مشخص برای خود تخفیف بگذارد نه اینکه کل مبلغ کتاب را تخفیف بدهد. ما واقعاً یک پلتفرم را مدنظر قرار نداریم، چون اتفاقاً خیلیها در دایره این ماجرا قرار میگیرند؛ ما یک سایت یا پلتفرم برایمان مهم نیست؛ بلکه مجموعهای که پشت عرضه این کتابها است، مهم است. فروش غیرتخصصی کتاب در فضای مجازی فاجعه به بار میآورد، همچنان که بسیاری از ما تجربه سفارش مجازی کتاب را داشتهایم، کتابی را از ناشر اصلی سفارش دادهایم و کتاب از ناشر بدون اسم و رسم دار با مترجمی غیرواقعی به دستمان رسیده است، چرا؟ چون ناشر واقعی که نمیتوانسته است این تخفیف را بدهد.
وی ادامه میدهد: مشخصاً درباره کتاب اتفاق بدی در کشور رخ داده است، طبق قانون نظام صنفی ناشرانی که پروانه نشر از ارشاد دریافت میکنند بهطور اتوماتیک باید مجوز کسب نیز از اتحادیه ناشران دریافت کنند، این موضوع در سالهای اخیر دچار تسامح شد، این تسامح موجب شده است که در وضعیت مجازی که کمتر نظارت میشود، یک ناشر با پنج اسم متفاوت یک کتاب را با پنج نوع درصد تخفیف به فروش برساند که برای هیچ کدام از این کتابها هزینه نیز نکرده است.
برگزاری همزمان نمایشگاه کتاب دیجیکالا و استفاده از تخفیفهای نامتعارف بهموازات بازار نمایشگاه کتاب تهران که حداقل تخفیف در آن 10 درصد است، آسیبهای بسیاری را به ناشران و کتابفروشان حاضر در نمایشگاه کتاب و پس از آن کتابفروشان در طول سال وارد خواهد کرد، ایکاش ناشرانی که در این مسیر ورود کردند، کمی به منافع صنفی سایر حلقههای نشر نیز میاندیشیدند.
انتهای پیام/+