به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز عرفه در نگاه بسیاری از ما شاید روزی باشد که صرفاً مؤمنین و مسلمانان باید به دعا و راز و نیایش بپردازند؛ اما وجه تمایز فرد مؤمنی که شیعه دوازدهامامی است با سایر مذاهب اسلامی در مسئلۀ «عرفه» چه نکتهای است که از آن غفلت صورت گرفته؟ مضاف بر اینکه شیعه معمولاً در سطح اعتقاد و ایمان قلبی به اهل بیت وحی علیهمالسلام حرکت میکند، اما در سطح عمل و کیفیت عمل سعی نمیکند خود را همسو با معارف عترت کند؛ لذا مشاهده میکنیم کیفیت عبادات ما از حج و نماز و روزه و ... گرفته تا آیینهای مسلمین، تفاوتی با سایر مذاهب اسلامی از جهت کیفیت عمل ندارد.
اکنون خیل عظیمی از حجاج ما و مبلغان ما در سفر معنوی حج سپری میکنند، اما تا چه حد نسبت به این نکته معرفت دارند که تمام مناسک حج، تمرینی برای تقویت همسویی با موضوع امامت و همسویی با برنامۀ تمدنی خداوند بهسوی ظهور امام زمان عجلالله تعالی فرجه است؟ در شرایطی که اهل بیت وحی علیهمالسلام از این زاویه نیز به مسئلۀ حج نگریستند، ما از این معرفت غفلت کردیم. بخشی از این نگرش به حج، از آن روست که تحت امامت اهل بیت وحی است که اختلافات برداشته میشود و اتحاد شکل میگیرد، همچنان که فرمودند «طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَةِ»؛ یعنی اطاعت ما سبب نظام دادن به ملت و امامت ما سبب امان ماندن از اختلاف است.
اما روز عرفه نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما در حدیث داریم که «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة»؛ یعنی هرکه بمیرد و نسبت به امام زمانش معرفت نداشته باشد، به موت جاهلیت مرده است. عرفه هم با معرفت همریشهاند و عرفه به معنای فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است.
حال در روز عرفه چه عملی مهمتر از پرداختن به معرفت امام است؟ به این تناسب باید دید چه نسبتی با موقف عرفات در مناسک حج دارد و چرا طبق حدیث، امام زمان عجلالله تعالی فرجه هر ساله در آن مکان حضور مییابند. جالب است که سیرۀ عترت در برخورد با عرفه و عرفات نیز به همین شکل، یعنی پرداختن به معرفت ائمه بود؛ فردی به نام عمرو بن ابی مقدام میگوید امام صادق علیهالسلام را در روز عرفه و موقف عرفات دیدم که با صوت بلند میفرمود «أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ الْإِمَامَ، ثُمَّ کَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ، ثُمَّ الْحَسَنُ، ثُمَّ الْحُسَیْنُ، ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ، ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ، ثُمَّ هَهْ؛ فَیُنَادِی ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لِمَنْ بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ عَنْ یَمِینِهِ، وَ عَنْ یَسَارِهِ، وَ مِنْ خَلْفِهِ اثْنَیْ عَشَرَ صَوْتاً.» یعنی ای مردم پیامبر صلّى الله علیه و آله امام مردم بود. پس از او، علی بن ابى طالب، بعد حسن و بعد حسین، پس از ایشان علی بن الحسین و بعد محمد بن علی؛ بعد از ایشان من هستم. بیایید هر سؤالى دارید بکنید. از هر طرف سه مرتبه این جملات را تکرار میکرد چپ و راست، عقب، جلو و مجموعاً دوازده مرتبه فرمود.
بنابراین در روز عرفه باید دید در چه پلکانی از معرفت امام ایستادیم و چه مقدار به ابعاد عوالمی و فضائل آسمانی ایشان علم داریم و چه بهرههایی توانستیم از این معرفت کسب کنیم؛ اگر اینگونه نباشد، گویی عرفه برای ما صرفاً زمانی برای عرضۀ حاجات دنیوی به پیشگاه خداوند و درخواست اصلاح امور شخصی خودمان است و از این باب هیچ تفاوتی با سایر مسلمانان در سرتاسر جهان نداریم و این اعتقادات درونی و رفتن در روز عرفه به هیئات مذهبی و خواندن دعای امام حسین علیهالسلام در روز عرفه دوایی را از درد کمبود معرفت ما به امام حیّ جبران نمیکند. این نکته هم باید یادآور شد که این سطح از معرفت عرفه گویای آن نیست که مؤمنین از دعا به درگاه خداوند دست بکشند بلکه منظور این است که چه مسئلهای در روز عرفه باید در اولویت رفتاری و اعتقادی باشد تا از آن زاویه و همسو با این اعتقاد، به دعا و مناجات پرداخت. اگر در حدیث آمده تمام حج، عرفه است: «الحجُّ عرفة»، باید بدانیم که تمام اعمال و عبادات و ادعیۀ ما باید بند به معرفت امام باشد.
یادداشت: سعید شیری
انتهایپیام/