به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در دیدگاه اسلام، مسئولیتها، امانتهایی در دستان صاحبان منسب است که افراد در وهله اول باید شایستگیهای لازم را داشته باشند؛ به این معنا که هم دارای تخصص لازم باشند و هم دارای شاخصههای دینی و معنوی باشد؛ در واقع فرد مسئول باید مدیریت و معنویت را به هم گره بزند و مردم نیز در انتخاب نمایندۀ خود باید این دو شاخصه را مدنظر داشته باشند.
از آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) نیز بر این شاخصهها تأکید داشتند و به تبیین شاخصههای یک مسئول و رئیس جمهور اصلاح میپرداختند و مردم را دعوت میکردند تا با روشنبینی، تفکر و مألاندیشی اقدام کنند. (قم: 9 دی 1358)
1. تعهد به اسلام
از اصلیترین معیارهایی که امام راحل برای شخص رئیس جمهور مدنظر داشتند، تعهد او به اسلام است و میفرمود کسی را انتخاب کنید که «از همه، متعهدتر به اسلام» (قم: 9 دی 1358) باشد و از دیگر سو از خطر لیبرالها هشدار میدادند و تأکید داشتند که اجازه ندهید مملکت به دست لیبرالها بیفتد.
2. سوابق خوب
حُسن سابقه از دیگر شاخصههای یک رئیس جمهور از دیدگاه امام راحل است. (همان) همچنان که امیرالمؤمنین در نامه خویش به مالک اشتر به ایشان سفارش کردند «در بین افراد مختلف به دنبال صاحبان کرامت و شرافت و خانوادههای شایسته و دارای سوابق نیکو باش.»
3. نه شرقی، نه غربی
دیگر ملاک یک رئیس جمهور مطلوب در دیدگاه امام خمینی (ره) دوری از شرقزدگی و غربزدگی بود؛ یعنی پرهیز از پیروی از تمدن و فرهنگ کشورهای غربی و شرقی که در نهایت سبب وابستگی به آنها میشود. در واقع غرب زدگی، یک پدیده منفی است که میتواند منجر به از دست رفتن هویت فرهنگی جوامع وابسته شود. قبول قلبی برتری غرب و پذیرش سروری آنها و تسلیم شدن در برابر مکاتب غرب یک فرد و یک جامعه را دچار بیهویتی میکند. همچنین وجود چنین حالتی در یک شخص مسئول، مشکلات و آفاتی را به همراه میآورد که از مهمترینِ آنها، کمرنگ شدن ایمانیات و معنویات و ارزشهای دینی در جوامع اسلامی است؛ از این جهت است که امام نجات ملت را دوری از غربزدگی میدانست و میفرمود «اگر بخواهیم بهواقع، مملکتمان نجات پیدا کند، مقدّم بر همه، این است که از «غربزدگی» نجات پیدا کنیم (صحیفۀ امام، ج 9: 378).
4. دلسوز ملت
از جمله معیارهایی که امام خمینی برای رئیس جمهور منتخب مردم در نظر داشتند، دلسوزی نسبت به مردم است؛ (قم: 9 دی 1358) چرا که یک مسئول اگر دلسوز مردم نباشد و به فکر مصالح خود باشد، هیچ گاه نمیتواند وظیفهای را که دربارۀ خدمترسانی و خدمتگذاری نسبت به مردم بر دوش دارد، انجام دهد. این خصلت، خصلتی بارز در شخصیت انبیای الهی به ویژه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. خداوند در آیۀ128 سورۀ توبه میفرماید «لَقَد جاءَكُم رَسولٌ مِن أَنفُسِكُم عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلَیكُم بِالمُؤمِنینَ رَءوفٌ رَحیمٌ؛ یعنی به یقین، رسولی از خود شما به سویتان آمد که رنجهای شما بر او سخت است و اصرار بر هدایت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است.» این دلسوزی شاخصهای است که بارها در بیان امام راحل و حتی رهبر معظم انقلاب بیان شده است. رهبر انقلاب میفرماید «نمایندهای که انتخاب میشود، باید دلسوز مردم باشد، صادق باشد، صمیمی باشد و بخواهد برای مردم کار کند.» (خطبههای نماز جمعه 07/1/1371)
5. خودی باشد
امام خمینی (ره) یکی دیگر از شاخصههای رئیس جمهور اصلح را واجد «روحیۀ مردمی بودن» دانستند و تأکید کردند رئیس جمهور باید «از خودتان باشد و برای خودتان» (قم: 9 دی 1358) «خودی بودن» یعنی از جنس مردم بودن و به اصطلاح، «خاکی بودن». کسی باشد که همدل و همراز مردم جامعۀ خود باشد نه فردی که خود او متعلق قشر مرفهِ بی درد جامعه باشد و درکی از درد مردم نداشته باشد. نمونۀ ملموس آن را در افرادی همچون شهید رجایی و شهید آیت الله رئیسی مشاهده کردیم.
6. خدمتگزار ملت
امام تأکید داشتند که رئیس جمهور اصلح باید «خدمتگزار ملت» باشد؛ این مفهوم در ادبیات سیاسیِ امامین انقلاب بارها مطرح شده است و این مردم هستند که انتخاب میکنند یک خادم را انتخاب کنند و یا فردی که درکی از روحیۀ خدمت ندارد و خدمت او صرف آن دست از سرمایهدارانِ بیدرد جامعه میشود. امام بارها تأکید داشتند که ما همگی خادم ملتیم و باید برای آنها کار کنیم، چرا که اگر این مردم نبودند، نه ما مسئولیتی داشتیم و نه حکومتی میتوانستیم در سایۀ اسلام تشکیل دهیم. ایشان میفرمود «ملتفت باشید که شمایی که الآن به حکومت رسیدید، حکومت نیست. خدمتگزار هستید. اسلام، حکومت به آن معنا ندارد. اسلام خدمتگزار دارد.» (صحیفه، ج 8، ص164) «خادم ملت» بودن هم یک شبه و در شعارهای انتخاباتی حاصل نمیشود، بلکه خصلتی است که ریشه در گذشتۀ افراد دارد و نباید فریب شعارهای رنگین را خورد.
7- انتقادپذیری
انتقادپذیری شاخصۀ دیگر امام دربارۀ رئیس جمهور آیندۀ کشور است. امام میفرماید «کوچک ترین فرد میتواند آزادانه و بدون وجود کمترین خطر به بالاترین مقام حکومتی انتقاد کند و از او در مورد اعمالش توضیح بخواهد.» (همان، ج 5، ص 449) ضرورت هر انسان آزاده و عبد واقعی خداست. چرا که هیچ کس جز معصومین علیهمالسلام از خطا مبرا نیست. انتقادپذیری از یک سو سبب میشود فرد سریع به خطای خود پی ببرد و در پلۀ بعد دست به اصلاح مسیر خود بزند. داشتن این روحیه در فرد مسئول ضرورتی عمیقتر دارد، چرا که سبب اصلاح مسیر یک جامعه و یک امت میشود.
انتهایپیام/