به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، همزمان با سالگرد نبرد طوفان الاقصی، «سازمان نوآوری اسرائیل[1]» هشداری را در مورد آخرین برآوردها و ارزیابیها از وضعیت حوزه صنعت فناوری پیشرفته به صدا درآورده است. اهمیت این گزارش در نقشی است که این صنعت در ساختار اقتصادی رژیم صهیونیستی دارد.
صنعت فناوری پیشرفته حدود یک پنجم ( 19.7 درصد) تولید ناخالص داخلی این رژیم یعنی 340 میلیارد شکل (90 میلیارد دلار ) را تشکیل میدهد. همچنین سهم این صنعت در صادرات سال گذشته 53 درصد بوده که معادل 73.5 میلیارد دلار است.[2] لذا هر تغییری در وضعیت این صنعت، اثر مستقیمی بر کاهش درآمدهای کابینه نتانیاهو دارد، آنهم در شرایطی که هزینههای کابینه برای مدیریت میدان جنگ و اقتصاد جنگی بسیار افزایش یافته است.
در ماه آگوست سال جاری برای نخستین بار تجزیه و تحلیل درآمدهای خزانه کابینه اسرائیل از صنعت فناوری پیشرفته به صورت گزارش رسانهای منتشر شده است. با این حال، تجزیه و تحلیل مذکور بر روی سالهای 2020-2021 یعنی سالهای شیوع ویروس کرونا متمرکز است، زیرا این آخرین دادههای منتشر شده توسط سازمان مالیاتی است. براساس گزارشی که منتشر شده، بخش فناوری پیشرفته بیشترین سهم را در بین تمام بخشهای اقتصاد اسرائیل در زمینه «درآمدهای مالیاتی کابینه» دارد. بر همین اساس حدود 36 درصد از پرداختهای مالیات بر درآمد در سال 2021 از صنعت فناوریهای پیشرفته بود. این در حالی است که فقط حدود 12 درصد از شاغلین اسرائیل در حوزه فناوریهای پیشرفته مشغول به کار هستند.
در این میان سهم «شرکتهای خارجی فعال در حوزه فناوری پیشرفته» در درآمدهای دولت قابل توجه و بیش از سهم نسبی آنهاست. به این معنا که اگرچه کارکنان این شرکتهای خارجی تنها حدود 20-25 درصد از کل کارکنان این صنعت را تشکیل میدهند و تعداد شرکتهای خارجی تنها 0.3٪ از کل شرکتهای تجاری را شامل میشوند، اما سهم آنها در درآمدهای مالیاتی کابینه بیش از یک سوم کل سهم فناوریهای پیشرفته است.[3] لذا این گزاره، مؤید اهمیت سرمایهگذاری خارجی در فلسطین اشغالی است که در سایه جنگ روند نزولی داشته است. به طور کلی شاغلین حوزه فناوری پیشرفته در سرزمینهای اشغالی در مدت 5 سال حدود 100 میلیارد شکل (26.5 میلیار دلار) مالیات بر درآمد پرداخت کردند، مبلغی که یک سوم کل مالیات بر درآمدهای پرداختی در این دوره است.[4]
با این حال، یک بررسی نشان میدهد سهم شاغلین صنعت فناوری پیشرفته در جولای سال جاری به 11.1 درصد کاهش یافته است [5] که دلیل این مسئله در کاهش سرمایهگذاریها، توسعه شرکتها و در نتیجه نیاز کمتر به کارمند در فضای جنگی فلسطین اشغالی خلاصه میشود.
بر اساس گزارش اخیر سازمان نوآوری، یکی از خطرات آینده این صنعت، کاهش تعداد استارتآپهای «تأسیس شده» در سرزمینهای اشغالی است که تا پایان سال 2023 به حدود 600 استارتآپ رسید، در حالی که در سال قبل از آن 695 شرکت نوپا [6] تأسیس شده بود. این روند نزولی به دلیل تنزل رتبه اعتباری اسرائیل در نتیجه جنگ غزه اتفاق افتاده است. گفتنی است هنوز آمار سال 2024 در مورد تأسیس شرکتهای جدید استارت آپی منتشر نشده است، اما میتوان انتظار داشت که ارقام مزبور کمتر از روزهای قبل از جنگ باشد.
در ادامه این روند، گزارش جدیدی توسط استارتآپ Nation Central (SNC) در خصوص تأثیر درگیریهای جاری پس از رویدادهای 7 اکتبر بر اکوسیستم فناوری اسرائیل منتشر شده است. 49 درصد از شرکتهای فناوری پیشرفته اسرائیلی گزارش دادند در سال 2023 با لغو سرمایهگذاری مواجه شدهاند. تنها 31 درصد از شرکتها نسبت به توانایی خود در تأمین سرمایه در سال 2025 اطمینان داشتند و گزارش دادند پیش بینیهایی که سرمایهگذاران با آنها در میان میگذارند، چندان خوش بینانه نیست.
صنعت فناوری رژیم صهیونیستی بین اکتبر 2023 و اکتبر 2024 مبلغی بالغ بر 7.8 میلیارد دلار از مسیر سرمایهگذاری جذب کرد که این رقم کاهش 4 درصدی نسبت به مقدار ثبت شده در دوره مشابه سال قبل را نشان میدهد. گفتنی است در بازه زمانی اکتبر 2022 تا اکتبر 2023 رقمی بالغ بر. 8.2 میلیارد دلار جذب سرمایهگذاری صورت گرفته بود.
از سویی متأثر از شرایط جنگی، 24 درصد از شرکتها مجبور شدند حداقل بخشی از فعالیتهای خود را جابجا کنند و 44 درصد آنها هم از کاهش کارکنان خود خبر دادند. علاوه بر این ها، به دلیل ادامه نبرد با حزب الله و تخلیه بسیاری از شهرکها در مرز لبنان، شرکتهای فناوری مستقر در شمال با چالشهای مهمی روبرو هستند:
- نزدیک به 40 درصد از آنها به خاطر جنگ، به مهاجرت از فلسطین اشغالی فکر میکنند و 69 درصد نسبت به توانایی خود برای جمعآوری بودجه کافی در سال 2025 ابراز نگرانی میکنند. این آمار گویای تأثیر نابرابر جنگ در مناطق مختلف سرزمینهای اشغالی است که بخشهای شمالی را بیشتر درگیر کرده است.
- براین اساس اعتماد صنعت فناوری پیشرفته اسرائیل، به توانایی دولت برای پیشبرد روند بازسازی این بخش بسیار اندک است. بیش از 80 درصد از شرکتها و 74 درصد از سرمایهگذاران نسبت به توانایی دولت در حمایت از صنعت تردید دارند. این موقعیت به ویژه در مناطق شمالی که بیش از 90 درصد از شرکتها دغدغههای خود را در این زمینه به اشتراک گذاشتهاند، مشهود است.[7]
در همین راستا گزارشی که مؤسسه RISE Israel درباره میزان سرمایهگذاریها در حوزه فناوری پیشرفته در میانه جنگ و ناامنی سال 2024 منتشر کرد، نشان میدهد تعداد سرمایهگذاران خارجی در شش ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال قبل، 18 درصد کاهش یافته است.
بحرانهای مذکور اکنون دامن شرکت «اینتل» در اسرائیل را گرفته است. شرکت اینتل نماد قدرت فناوری پیشرفته رژیم صهیونیستی و عامل 6 درصد از صادرات این صنعت در اراضی اشغالی است. انشعاب اینتل و لغو احداث کارخانههای جدید در دستور کار مدیران اینتل قرار دارد. تصمیم اینتل میتواند منجر به بحران در کل صنعت فناوری پیشرفته شود، زیرا اینتل بزرگترین کارفرمای خصوصی در فلسطین اشغالی و بخشی جداییناپذیر از اقتصاد آن است. با توجه به چنین تصمیمی، اخراج 1000 کارمند از 11700 کارمند آن در سراسر سرزمینهای اشغالی قریبالوقوع است، اما موضوع باز هم عمیقتر از این است. فناوری پیشرفته و کل اقتصاد رژیم صهیونیستی پس از اجرای اقدامات حمایتی و احیاگرانه در اینتل چگونه خواهد بود؟
فعالیت اینتل در فلسطین اشغالی تقریباً برابر با 2 درصد از تولید ناخالص داخلی اسرائیل در سال 2022 بود. صادرات این شرکت در روزهای اوج خود به حدود 9 میلیارد دلار رسید که حدود 6 درصد از کل صادرات فناوری پیشرفته اسرائیل را در بر میگرفت. در سال 2022 تعداد شاغلین غیرمستقیم در حلقههای دوم و سوم اینتل 42 هزار کارگر تخمین زده شد و این شرکت 3.5 میلیارد دلار خدمات و کالاها را از مشاغل داخلی در فلسطین اشغالی خریداری کرد. بنابراین اخراج هزاران کارگر در این مناطق معنای عمیقی خواهد داشت.
اگرچه در واقعیت کنونی بیش از 1000 کارگر با فناوری پیشرفته وارد بازار جویندگان کار شوند، کاهش اشتغال تا این اندازه همراه با کاهش صادرات، میتواند باعث تضعیف قدرت شِکِل (واحد پول رژیم صهیونیستی) شود که در حال حاضر با توجه به افزایش ریسک در اقتصاد، از کاهش ارزش در برابر دلار رنج میبرد.[8]
بنابراین در مجموع به نظر میرسد کاهش ثبت شرکتهای جدید استارت آپی، خروج شرکتها از فلسطین اشغالی و انتقالشان به آمریکا، کاهش حجم سرمایهگذاریها و تعداد کارمندان این بخش از جمله تبعات جنگ بر یکی از مهمترین و اساسیترین بخشهای اقتصاد اسرائیل یعنی صنعت فناوریهای پیشرفته است که میتواند درآمدهای دولت را در شرایط جنگی تنزل دهد و موجب انقباض مالی شود.
منابع:
[1]. רשות החדשנות
[2] . https://www.maariv.co.il/business/economic/israel/Article-1104373
[3] . https://www.pc.co.il/news/money/414254/
[4] . https://www.calcalist.co.il/calcalistech/article/rysi4cpcr
[5] . https://www.bizportal.co.il/general/news/article/833322
[6] . Unicorn Startup
[7]. https://www.pc.co.il/news/money/415817/
[8] . https://www.calcalist.co.il/calcalistech/article/r1bpjs760