خبرگزاری تسنیم، محمدمهدی سیدناصری پژوهشگر حقوق بینالملل کودکان؛
کتابخوانی و مطالعه بهعنوان یکی از مهمترین شاخصهای توسعه فرهنگی و اجتماعی، نقش بنیادینی در پیشرفت جوامع ایفا میکند. در عصر هوشمصنوعی، که اطلاعات و تکنولوژی با سرعتی بیسابقه در حال گسترش است، اهمیت این موضوع دوچندان شده است. مطالعه نهتنها بستری برای رشد فردی و اجتماعی فراهم میکند، بلکه بهعنوان ابزاری کلیدی جهت توانمندسازی فرهنگی و افزایش آگاهی عمومی عمل میکند. با اینحال، در ایران سرانه مطالعه همواره یکی از موضوعات چالشبرانگیز بوده و نیازمند سیاستگذاریهای دقیق و مؤثر از سوی دولت است. رئیسجمهور بهعنوان بالاترین مقام اجرایی کشور، نقش کلیدی در هدایت و اجرای سیاستهای فرهنگی ایفا میکند. از جمله اقدامات پیشنهادی در این حوزه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1 ـ تدوین و اجرای برنامههای ملی ترویج کتابخوانی؛ تأسیس نهادهای جدید و نوین یا تقویت نهادهای موجود همچون کتابخانههای عمومی و مراکز فرهنگی.
2 ـ حمایت از ناشران و نویسندگان داخلی؛ کاهش هزینههای تولید کتاب و ارائه یارانههای دولتی برای چاپ و توزیع آثار باکیفیت.
3 ـ گسترش زیرساختهای دیجیتال برای کتابخوانی؛ توسعه پلتفرمهای آنلاین (برخط) برای دسترسی آسانتر به منابع مطالعاتی.
با ظهور فناوریهای پیشرفته همچون هوشمصنوعی، متاورس و ... تغییرات اساسی در نحوه یادگیری و مطالعهی افراد ایجاد شده است و این فناوریها ازیکسو میتوانند دسترسی به منابع آموزشی را تسهیل کند و از سوی دیگر، با ایجاد وابستگی به ابزارهای دیجیتال، تهدیدی برای کاهش عادت مطالعه سنتی محسوب شوند. دولت میبایست نقش تنظیمگر را ایفا کرده و قوانینی برای جلوگیری از تأثیرات منفی این فناوریها وضع کند.
آموزش و پرورش کودکان نسل آینده نقطه آغازین جهت شکلگیری فرهنگ مطالعه در یک جامعه است، در همین راستا دولت میتواند از طریق موارد زیر به این هدف دست یابد:
1 ـ تدوین برنامههای آموزشی مبتنی بر کتابخوانی در مدارس؛ تقویت عادت مطالعه از سنین پایین.
2 ـ حمایت از والدین در توسعه محیطهای مطالعاتی خانگی؛ ارائه بستههای آموزشی و انگیزشی برای خانوادهها.
3. ایجاد بسترهای امن دیجیتال برای کودکان؛ طراحی برنامههای کاربردی که مطالعه و یادگیری را با فناوری تلفیق کنند.
از منظر حقوقی، دولت موظف است در راستای اصل30 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، زمینههای آموزش رایگان و عادلانه را فراهم کند. در این راستا، رئیسجمهور میتواند با ارائه لوایح فرهنگی به مجلس و اجرای طرحهای ملی در حوزه کتابخوانی، به وظایف خود عمل کند.
همچنین، توسعه زیرساختهای کتابخانهای و ترویج فرهنگ مطالعه باید در اولویت سیاستگذاریها قرار گیرد و نقش رئیسجمهور در افزایش سرانه مطالعه، فراتر از یک مسئولیت اجرایی است؛ این نقش بهعنوان عاملی بنیادین در حفظ و تقویت هویت فرهنگی جامعه عمل میکند.
باتوجه به گسترش فناوری و خطرات ناشی از وابستگی بیش از حد به ابزارهای دیجیتال، دولت باید سیاستهای منسجم و آیندهنگرانهای در حوزه کتابخوانی اتخاذ کند، پیوند میان مطالعه و آموزش کودکان نهتنها عاملی برای مقابله با چالشهای فناوری است، بلکه گامی مهم در جهت توسعه پایدار و تقویت بنیانهای فرهنگی جامعه بهشمار میرود.
انتهای پیام/