علی باکویی؛ عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم به مناسبت روز ملی فناوری هستهای ایران اظهار کرد: با وجود اینکه بیش از 20 سال از موضوع انرژی هستهای ایران میگذرد اما هنوز هم بعضی از مردم پرسش میکنند که آیا انرژی هستهای اینقدر ارزش دارد که برای کشور تحریم ایجاد کردیم یا برای آن هزینه کردیم؟ قبل از پاسخ به این سؤال باید توجه داشت که فعالیتهای هستهای را بهانه برای این تحریمها کردهاند و اگر این بهانه نبود، بهانه دیگری پیدا میکردند چون همه میدانند فعالیتهای هستهای ایران صلحآمیز است؛ به سمت سلاح هستهای حرکت نکرده است و بارها آژانس بینالمللی انرژی اتمی که مرجع رسمی این موضوع است بر این مطلب تأکید داشته است و اخیراً هم یکی از مسئولان اطلاعاتی آمریکا به این موضوع اعتراف کرد.
وی اضافه کرد: برای تبیین اهمیت فناوری هستهای باید نگاهی داشته باشیم به انواع واکنشهای هستهای. هر یک از این واکنشها کاربردهای وسیعی ایجاد میکند. مشهورترین واکنش هستهای "شکافت" است که در آن یک هسته سنگین در اثر جذب یک نوترون به دو هسته سبک تقسیم میشود و در این واکنش تعدادی نوترون و مقداری انرژی آزاد میشود. نوترونهای آزاد شده در هر واکنش شکافت خود میتوانند شکافت هستههای دیگر را سبب شوند و تعداد واکنشها و در نتیجه انرژی آزاد شده را به شدت افزایش دهند.
باکویی با بیان اینکه این انرژی آزاد شده حاصل از شکاف در نیروگاهها، ساخت سلاحهای هستهای و رآکتورهای تحقیقاتی استفاده میشود، گفت: یک راکتور تحقیقاتی در تهران وجود دارد که در سازمان انرژی اتمی منشأ بسیاری از پژوهشها است.
عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس گفت: در واقع یکی از واکنشهای هسته واکنش شکافت است که در این نیروگاهها و در سلاحهای اتمی استفاده میشود. واکنش دیگر، واکنش همجوشی است. در همجوشی هستهای برخلاف شکافت که یک هسته سنگین به هستههای سبکتر تبدیل میشود در همجوشی دو هسته سبک با همدیگر ترکیب میشوند و یک هسته سنگین تشکیل میدهند که البته این واکنش در دمای و فشار بسیار بالا رخ میدهد. همین واکنش همجوشی منشأء انرژی ستارگان و خورشید هستند.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از دانشمندان بر این اعتقادند که منبع انرژی آینده جهان همجوشی است زیرا بسیار ایمن است و عناصر اولیه آن را را از آب دریاها هم میتوان استخراج کرد.
وی اضافه کرد: کشورهای بزرگ صنعتی مانند آمریکا، روسیه، ژاپن، آلمان و فرانسه به صورت مشترک در قالب پروژههای روی این مسئله کار میکنند چون میتواند منشأ آینده انرژی جهان باشد.
باکویی ادامه داد: واکنش دیگر هستهای که کمتر به آن توجه شده است تجزیه یک هسته است. همانطور که بعضی از اتمها تابش خود بخودی دارند، بعضی از هستهها هم تابش ذراتی مثل آلفا، بتا و یا اشعه گاما دارند. از این نوع واپاشی در رادیو داروها بهره میبرند.
به گفته عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس، واکنشهای دیگری هم در هستهها رخ میدهد ولی عمده واکنشهای هستهای پر کاربرد همین سه مورد هستند.
فناوری هستهای فناوری پرکاربرد
وی تأکید کرد: بنابراین فناوری هستهای، فناوری با وجود نسبتاً نو و جدید و بسیار پرکاربرد و در حال توسعه است، یعنی روز به روز شما میبینید که یک کاربرد جدیدی از این فناوری کشف میشود.
چه کشورهایی از فناوری هستهای بهره میبرند
عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: عمده کشورها که از این فناوریها بهره میبرند در دو دسته قرار میگیرند؛ کشورهای دارای تسلیحات هستهای و کشورهایی که تنها از فناوریهای صلحآمیز آن بهره میبرند.
باکویی ادامه داد: آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه، هند، پاکستان، رژیم صهیونیستی و کره شمالی از دو کاربرد فناوری، تسلیحاتی و صلحآمیز استفاده میکنند؛ آلمان، ژاپن، کره جنوبی، برزیل، ایران، کانادا، سوئد، آرژانتین و اوکراین و چند کشور جدید مانند مصر، عربستان و امارات از فناوری هستهای صلحآمیز استفاده میکنند.
وی با تأکید بر اینکه تقریباً همه کشورهایی که از این فناوری استفاده میکنند توسعه یافته هستند، گفت: اگر این فناوری، فناوری خوبی نبود چرا این کشورهای بزرگ روی آن تمرکز دارند و چرا درصدد توسعه آن هستند.
وی ادامه داد: بیش از 400 نیروگاه اتمی که برق تولید میکند در دنیا وجود دارد که از این 400 تا نزدیک به یک چهارم حدود 90 نیروگاه درایالات متحده امریکا قرار دارد؛ فرانسه 55 نیروگاه هستهای؛ چین حدود 50 نیروگاه، 35 نیروگاه در ژاپن، حدود 30 نیروگاه اتمی در کره جنوبی و مابقی در کانادا برزیل هند پاکستان آرژانتین و اوکراین و چند کشور دیگر قرار دارند.
باکویی با بیان اینکه کشورهای اصلی دارنده این فناوری نمیخواهند دیگر کشورها آن را داشته باشند، افزود: فناوری هستهای یک فناوری ارزشمندی است که کشورهای بزرگ آن را انحصاری کردهاند. ما آنچه که در این حوزه داریم حاصل تلاش دانشمندان خودمان است و این بزرگترین ارزش برای کشور است.
به گفته وی، این صنعت کاملاً بومی است و ما در همین مدت علیرغم فراز و فرودهایی که داشتهایم و سیاستهایی که دولتهای مختلف اجرا کردند توانستهایم چرخه کامل سوخت هستهای را بومی کنیم. در حالیکه برخی از این کشورهای دارای نیروگاه هستهای چرخه کامل سوخت ندارند.
عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: ما هم منابع اورانیوم داریم؛ هم خودمان آن را فرآوری میکنیم، هم خودمان غنیسازی میکنیم و همچنین فرایند آمادهسازی را انجام میدهیم و در بازپروری سوخت هم مطالعاتی داریم. این بسیار ارزشمند است.
وی در پاسخ به اینکه با وجود اینکه صفر تا صد فناوری تولید انرژی هستهای را داریم با کدام کشورها تراز هستیم، پاسخ داد: ایران جز 10 کشور برتر دارای انرژی هستهای به شمار میرود؛ همچنین ما جز برترین کشورهای تولیدکننده رادیوداروها و پزشکی هستهای هستیم. تولید یک رادیو داروی جدید برای درمان سرطان گواه این مطلب است. ما در رادیو داروها ظرفیت صادرات هم داریم. شاید جزو برترین تولیدکنندههای رادیوداروها هستیم که بدون اتکا به منابع خارجی به این موفقیتها رسیدیم. در کشاورزی هم به خوبی توانستیم از این فناوری هستهای بهره ببریم. همچنین ایکس سل که به تازگی توسط یک شرکت دانش بنیان ساخته شده از فناوری هستهای بهره برده است.
وی تأکید کرد: در نشتیابی لولههای گاز و لولههای انتقال آب هم از فناوری هستهای استفاده میشود که در این مورد هم فعالیتهای خوبی انجام شده است.
وی گفت: یکی از مواردی که باز سالهاست به دنبالش هستیم و مورد نیاز جدی ماست شیرینسازی آب با فناوری هستهای است. با منابع آبی که در شمال و جنوب کشور در دسترس است و از سوی دیگر فناوری هستهای که داریم میتوانیم بحران آب را به خوبی حل کنیم.
سیر فناوری هستهای در کشور تحول بوده نه پیشرفت!
باکویی تأکید کرد: این روند استفاده از فناوری هستهای در کشور واقعاً تحول بوده نه پیشرفت.
ما در کشورمان با این پیشرفتها باید به فکر توسعه این فناوری باشیم و متوقف نشویم. ساخت رآکتورهای کوچک SMR سیار که هم در شیرینسازی آب و هم در تولید برق در نقاط محروم بسیار پرکاربرد است یکی از اقداماتی است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. ساخت این راکتور توسط سازمان انرژی اتمی مورد حمایت قرار گرفته است.
وی با تأکید بر ضرورت اجرای پروژههای توسعهای در زمینه فناوری هستهای گفت: بحث ساخت مواد جدید که از همین فناوریهای هستهای قابل تولید است نیز باید در برنامههای کشور قرار بگیرد. شناسایی ساختار سطوح مواد، افزایش مقاومت مواد در مقابل دما در مقابل سایش و خوردگی با استفاده از همین فناوری هستهای قابل انجام است. همچنین استفاده از پرتوهای نوترون و پروتون برای درمان از مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
باکویی گفت: فناوری هستهای علاوه بر تولید انرژی، در صنایعی مانند کشاورزی، نفت، پزشکی و سایر حوزهها نیز کاربرد دارد. با وجود اینکه ایران عضو پیمان عدم اشاعه سلاحهای هستهای (NPT) است و آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز بهطور کامل در جریان جزئیات فعالیتهای صلحآمیز هستهای کشور قرار دارد، برخی کشورها همچنان انرژی هستهای را بهانهای برای اعمال تحریمها قرار دادهاند؛ در حالیکه این تحریمها ارتباطی با ماهیت واقعی فعالیتهای هستهای ایران ندارند.
وی تأکید کرد: انرژی هستهای، نتیجه فناوری هستهای است. این فناوری میعاد همه فناوری هاست، به این معنی که توسعه فناوری هستهای توسعه سایر فناوری را به دنبال خواهد داشت.
عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه تربیت مدرس در پاسخ به اینکه فناوریهای جدید مانند هوش مصنوعی میتواند روی این فناوری چه تأثیری بگذارد، گفت: قطعاً خیلی روند توسعه و رشد فناوری هستهای و رسوخ آن در صنایع و کاربرهای آن را سرعت میبخشد.
انتهای پیام/