به گزارش خبرگزاری تسنیم، اگرچه نهجالبلاغه، مجموعه تمام کلمات حضرت امیرالمؤمنین (ع) نیست، با این حال با بررسی خطبهها، نامهها و کلمات قصار ایشان در نهج البلاغه درباره حج، تا حدودی تلاش ایشان برای اقامه این فریضه الهی روشن میشود.
از جمله فعالیتهای حضرت علی (ع) برای ترویج حج، اقدامات فرهنگی است که در قالب چند برنامه آن را اجرایی کردند.
یکی از این برنامهها، سخنرانی به منظور تشویق و ایجاد انگیزه برای انجام حج است؛ به عنوان مثال امام علی (ع) در فرازهای پایانی خطبه اول، با این بیانات مخاطبان را مشتاق ادای این واجب میکنند: «خداوند، حج خانه محترمش را بر شما واجب کرده است؛ همان خانهای که خداوند آن را قبله همه مردم قرار داده که مشتاقان چونان تشنگان به سوی آن روی میآورند و همانند کبوتران به آن پناه میبرند. خدای سبحان، حج را نشانه خاکساری بندگان در برابر عظمتش، و اعتراف به عزت خداوندیاش قرار داد و در میان انسانها، شنوندگانی را برگزید که دعوت او را برای حج، پاسخ گفتند و سخن او را تصدیق کردند و در جاهایی که پیامبرانش به عبادت برخاستند، ایستادند و شباهتی با فرشتگانی که گرداگرد عرش میگردند، پیدا کردند و سودهای فراوان در این عبادتگاه و محل تجارت زائران به دست آوردند و به سوی وعدگاه آمرزش الهی شتافتند. خدای سبحان، کعبه را نشانه اسلام و حرم امن پناهندگان قرار داد، ادای حق آن را فریضه قرار داد و حج بیت الله را واجب شمرد و رفتن به سویش را بر شما حتم گردانید که فرمود: «بر آنان که توانایی رفتن دارند زیارت بیت، واجب است و آن که نسبت به این حکم الهی، کفر ورزد، بداند که خدا از همه جهانیان بینیاز است.»
در راستای اقدامات فرهنگی، امام علی (ع) همچنین بیان حکمتها، آثار و ابعاد مختلف حج را جزو برنامههای خود قرار میدهند.
حضرت، بُعد معنوی حج را مطرح میکنند. ایشان، حج و عمره گزاردن را مایه پاک شدن از گناه «حَجُّ الْبَیْتِ وَ اعْتِمَارُهُ فَإِنَّهُمَا ... یَرْحَضَانِ الذَّنْبَ» (خطبه 110)، و زیارت کعبه را سبب جلب رحمت الهی و موجب وصول انسان به بهشت معرفی میکنند «جَعَلَهُ اللَّهُ سَبَباً لِرَحْمَتِهِ وَ وُصْلَةً إِلَى جَنَّتِه» (خطبه 192).
از سوی دیگر بر بُعد اقتصادی حج، تأکید میکنند که باعث نابودی فقر میشود: «حَجُّ الْبَیْتِ وَ اعْتِمَارُهُ فَإِنَّهُمَا یَنْفِیَانِ الْفَقْرَ» (خطبه 110). این اثر حج، نه فقط برای اهل مکه، بلکه برای همه جوامع اسلامی است.
بُعد سیاسی ـ اجتماعی حج را نیز مولا علی (ع) برجسته کرده و در این زمینه میفرمایند: «الْحَجَّ تَقْوِیَةً لِلدّینِ» یا «تَقْرِبَةً لِلدّینِ» (حکمت 252). با اجتماع حج روابط مسلمانان، محکمتر و ایمان مسلمانان نیرومندتر میشود و به این وسیله اسلام، نیرومندتر و قویتر میشود.
حج همچنین مایه نزدیک شدن دلهاى مسلمانان میشود که نتیجه آن تقویت و نیرومندى اسلام است.
همچنین حضرت بیان میدارند: «جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى لِلْإِسْلَامِ عَلَماً» (خطبه اول). خداوند، کعبه را پرچم اسلام قرار داده است. در گذشته، در جنگها برافراشته بودن پرچم هر طرف از جنگ، دلیل حیات جمعى آن طرف، و افتادن و خوابیدن پرچم، علامت شکست آنها بود. دشمن هم کوشش میکرد که پرچم را بخواباند. امروز نیز پرچم رمز استقلال و وحدت ملتها و کشورهاست و نزد آنان محترم است.
امیرالمؤمنین (ع) تأکید میکنند که کعبه، پرچم اسلام است؛ یعنى همان طورى که پرچمها رمز اتحاد و یگانگى جمعیتها و نشانه همبستگى آنهاست و برپا بودن آن علامت حیات آنهاست، کعبه نیز براى اسلام اینچنین است. (مجموعه آثار استاد شهید مرتضی مطهری ـ سیرى در سیره ائمه اطهار)
هشدار دادن از ترک این واجب برای جلوگیری از ابتلاء به عذاب الهی نیز از اقداماتی بود که حضرت در سخنان خود بر آن تأکید داشتند: «وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لَا تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا» (نامه 47).
پاسخ گفتن به شبهات ایجاد شده در زمینه کعبه، یکی دیگر از برنامههای امام علی (ع) بود. (ر.ک: حکمت 270).
نویسنده: حجت الاسلام مجتبی صداقت؛ دکتری رشته تاریخ و تمدن اسلامی
انتهای پیام/