حج؛ صفای درون و تزکیه نفس

پاکی درون و طهارت نفس، یکی دیگر از حکمت ها و اسرار عرفانی حج است و دست یافتن به آن، نیاز به مجاهدت و تلاش های زیادی دارد.

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم؛ حج، نه‌فقط سفری به سرزمین وحی، بلکه سفری به اعماق جان و ضمیر آدمی است. در این مسیر معنوی، انسان خود را از تعلقات دنیوی رها می‌سازد و در پرتو ذکر، دعا و بندگی، غبار غفلت را از جان می‌زداید. احرام، آغاز تجرد است؛ آغاز راهی که حاجی را از خویش به خدای خویش می‌برد. طواف، سعی، وقوف و قربانی، هر یک رمزی است از مراحل تهذیب نفس و رسیدن به صفای درون. حج فرصتی است تا انسان، خویشتن را بازشناسد، دل را از آلودگی‌ها بپیراید و به فطرت ناب خویش بازگردد.

در این آیین عظیم، حاجی درمی‌یابد که بزرگ‌ترین قربانی، بریدن از هواهای نفسانی و کوچک‌ترین گام، اگر با اخلاص باشد، گامی‌ است به‌سوی خشنودی خدا. حج، آینه‌ای است برای دیدن خود آن‌گونه که هستیم، نه آن‌گونه که می‌پنداریم.

بنابراین حج، فرصت گران بهایی برای تزکیه و پالایش نفس از آلودگی‌ها و آراستن درون به وسیله اعمال خدایی است. در این موقعیت فرحناک که ممکن است تنها یک بار در طول عمرِ آدمی، اتفاق بیفتد، حج گزار باید این حکمت ناب را آویزه گوش و قرین قلب خود کند و عارفانه مناسک و اعمال حج را به جای آورد تا در پرتو آن، به تزکیه و تهذیب نفس بپردازد و با انجام آنها از فیض های رحمانی برخوردار شود.

امام رضا علیه السلام در شمارش فلسفه و حکمت‌های حج، به رفع قساوت دل و پلیدی درون اشاره فرموده‌اند: «و منه ترک قساوة القلب و خساسة الأنفس» ؛⁽¹⁾ «در حج رهایی از سنگدلی و خسّت نفس است.

عالم ربانی، بهاری همدانی می نویسد: مقصود اصلی از خلقت انسان، شناخت خدا و رسیدن به درجه دوستی و اُنس با او است و رسیدن به این دو غرض جز با تصفیه و پاک کردن قلب ممکن نیست... از اینجا بوده که شارع مقدّس، عبادات را یک نسق نگردانیده؛ بلکه مختلف جعل کرده است؛⁽²⁾زیرا که به هریک از آنها رذیله‌‌ای از رذایل، از مکلّف زایل می‌گردد تا به اشتغال به آنها، تصفیه تمام عیار گردد و چون عمل حج مجمع العناوین بود با زیادی؛ چه اینکه مشتمل است برجمله ای از مشاقّ اعمال، که هریک بنفسه صلاحیّت تصفیه نفس را دارد... مضافاً بر تشرّف بر حرم خدا و خانه او، علاوه به حصول رقّت که مورث صفای قلب است به دیدن این امکنه شریفه...

زیارت در حج| کوه‌های مکه و سینه‌هایی لبریز از راز

ملاّ مهدی نراقی نیز اشاره می‌کند: شکّی نیست که اجتماع در چنین جایگاهی، علاوه بر فوایدی که در آن است، از حصول الفت و مصاحبت مردمان و مجاورت بزرگان و نیکان که از شهرها و سرزمین ها آمده اند و همدستی همّت ها و اندیشه ها و یاری و هماهنگی نفوس بر تضرّع و زاری و دعا برای سرعت اجابت در خواست ها و یاد کردن پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله و بزرگداشت او و نزول وحی او... سبب نرم دلی و صفا و جلای نفس خواهد شد.⁽³⁾

امام خمینی قدس سره اشاره می کند: پس به منا روید... بدانید که از این محبوب ها ـ که بالاترینش حبّ نفس و حبّ دنیا تابع آن است ـ نگذرید، به محبوب مطلق نرسید.⁽⁴⁾

^{__________________}

^{1. علل الشرایع، ص404}

^2.^{تذکرة المتّقین، ص81}

^3.^{جامع السعادات، ج3، ص480}

^{4. صحیفه نور، ج20، ص190}

انتهای پیام/