گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ نود و چهارمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز دوشنبه 9 تیر ماه 1404 ضبط و منتشر شد. در این شماره «علیرضا مجیدی»، مواضع کشورهای عربی درباره تجاوز اسرائیل به ایران را در ماه ژوئن 2025 بررسی کرده است. ذکر این موضوع نیز لازم است که اپیزود 92 پادکست «در عمق» نیز بخش نخست همین موضوع را بررسی کرده است، در نتیجه لازم است پیش از شماره 94، اپیزود 92 را گوش کنید.
برداشت کشورهای عربی از رویکرد اسرائیل، بهویژه بنابر روایت موشه یعلون در کتاب «راه طولانی یا کوتاه»، حامل نشانههای عمیق بیاعتمادی و نگرانی نسبت به راهبردهای اسرائیلی است. یعلون با اشاره به شکست مدلهایی همچون «برد-برد»، مبادله سرزمین با صلح یا ایجاد پیوندهای اقتصادی برای حل پایدار نزاع، تبیین میکند که هیچیک از این فرمولها نتوانستهاند به تأمین صلحی قابل اتکا منجر شوند. به باور او، تحقق صلح صرفاً زمانی متصور است که اسرائیل با تثبیت موقعیت برتر امنیتی خود، بر طرف مقابل غلبه کامل پیدا کند و نوعی «شبههژمونی» منطقهای، ولو نه به شکل مطلق، بهوجود آورد. در این چارچوب، یا باید حریف را به کلی حذف کرد یا توافقاتی محدود اما با حفظ برتری امنیتی اسرائیل رقم زد.
در سیاست داخلی اسرائیل نیز اگرچه تفاوتهایی میان شخصیتهایی همچون نتانیاهو و یعلون وجود دارد، اما درک مشترکی در قبال اصل مناقشه عربی مشاهده میشود. هر دو بر این باورند که تنها راه ممکن برای پیشبرد روند صلح با کشورهای عربی، تداوم فشار و تهدید و تحمیل قدرت است. این رویکرد به خوبی در برخوردهای نتانیاهو با منتقدان داخلی و تأکید پیوسته او بر اصل «صلح از مسیر قدرت» بازتاب یافته است.
در این میان، دولتهای عربی به روشنی از ماهیت این نگاه آگاه هستند و آن را در ارزیابی سیاست منطقهای اسرائیل مدنظر قرار میدهند. سخنان اخیر عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، در نشست اتحادیه عرب در بغداد بیانگر این نگرانیهاست. او تصریح نمود که حتی در صورت پیوستن کامل اعراب به توافقات جدید چون پیمان ابراهیم، بدون حل مسأله اساسی فلسطین، منطقه به ثبات دست نخواهد یافت. این گفتهها دربردارنده نگرانی عمیق عربها از پیامدهای انسانی و امنیتی عدم تشکیل دولت فلسطینی است؛ چنانچه سرنوشت نامعلوم جمعیت بزرگ فلسطینی در کشورهای منطقه میتواند بستر بیثباتی اجتماعی و تحولات تهدیدآمیز در ترکیب جمعیتی دولتهایی مانند لبنان، اردن، سوریه و مصر را فراهم کند.
در نهایت، کشورهای عربی سیاست «صلح از مسیر قدرت» اسرائیل را تهدیدی مضاعف برای ثبات خود تلقی میکنند. اگرچه حضور اسرائیل به عنوان یک واقعیت منطقهای تا حدودی پذیرفته شده، اما باور عمومی در میان اعراب بر این استوار مانده که تا زمان دستیابی به راهحل عادلانه مسئله فلسطین، این سیاست اسرائیلی نه فقط به حل بحران منجر نخواهد شد، بلکه استمرار آن بالقوه ثبات منطقه و حتی بقای حکومتهای عربی را نیز با تهدیداتی جدی مواجه میسازد.
انتهای پیم/