به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، تقریباً پنج سال پس از بیانیه آتشبس سهجانبه نوامبر 2020 که به جنگ 44 روزه بین ارمنستان و آذربایجان پایان داد، دو طرف همچنان بر سر مسائل باقیمانده، از جمله بازگشایی مسیرهای حملونقل منطقهای، اختلاف نظر دارند.
محور این اختلافات، کریدور پیشنهادی و هنوز تحققنیافته زنگهزور است؛ یک مسیر ترانزیتی که قرار است سرزمین اصلی آذربایجان را از طریق استان جنوبی سیونیک ارمنستان به نخجوان متصل کند.
این کریدور که در ابتدا به عنوان راهی برای ایجاد وابستگی متقابل اقتصادی در فضای پس از جنگ در نظر گرفته میشد، از آن زمان به یک نقطه اشتعال ژئوپلیتیکی تبدیل شده که نهتنها منافع ملی متضاد، بلکه پویایی قدرت در حال تغییر در منطقه را نیز منعکس میکند.
طرح جنجالی آمریکا؛ از تکذیب تا تأیید
در بحبوحه این اختلافات، گزارشهایی مبنی بر اینکه آمریکا ممکن است برای کنترل این مسیر وارد عمل شود، منتشر شد. بر اساس این گزارشها، دولت دونالد ترامپ پیشنهاد کرده بود که یک شرکت آمریکایی مسیر ترانزیتی اتصال آذربایجان به نخجوان از طریق ارمنستان را مدیریت کند. این داستان در ابتدا به سرعت توسط یکی از چهرههای ارشد حزب حاکم «پیمان مدنی» ارمنستان به عنوان «اخبار جعلی» رد شد.
با این حال، پس از نشست سران در ابوظبی، توماس باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، به طور اتفاقی اظهار داشت که یک شرکت آمریکایی میتواند بخش ارمنی مسیر نخجوان را با یک قرارداد اجاره 100 ساله مدیریت کند.
اظهارات بعدی پاشینیان نیز این گزارشها را تأیید میکند. این موضوع بلافاصله با انتقاد شدید اپوزیسیون و تحلیلگران ارمنی مواجه شد که او را به تضعیف حاکمیت ملی و عدم اشاره به ترتیبات متقابل برای ترانزیت ارمنستان از خاک آذربایجان متهم کردند.
واکنشهای منطقهای؛ از مخالفت باکو و تهران تا ابهام در ایروان
الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان، در مجمع جهانی رسانه شوشا در 19 ژوئیه، هرگونه ایده فعالیت یک شرکت آمریکایی در خاک خود در ابتدا و انتهای بخش ارمنی را رد کرد.
اظهارات او همچنین ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان را زیر سؤال برد و نشان داد که این طرح، ارمنستان را به یک کشور ترانزیتی واقعی تبدیل نخواهد کرد. تهران نیز نسبت به هرگونه تلاش برای تغییر وضع موجود منطقهای، به ویژه در مجاورت مرزهای خود، هشدار داده است.
این پیچیدگی فزاینده دقیقاً همان چیزی است که مسیر صلح دوجانبه آذربایجان و ارمنستان را به با موانع مواجه کرده است.
پشت پرده طرح آمریکا: لجستیک یا ژئوپلیتیک؟
ابهام پیرامون دخالت بالقوه آمریکا، نگرانیهای فنی و سیاسی را نیز افزایش داده است.
تحلیلگران ارمنی این سؤال را مطرح میکنند که آیا چنین کریدوری میتواند در غیاب تضمینهای متقابل و انگیزههای اقتصادی روشن، به طور مؤثر عمل کند.
برخی مفسران ارمنی استدلال کردهاند که این پیشنهاد کمتر به لجستیک و بیشتر به ژئوپلیتیک مربوط میشود و آمریکا را به عنوان یک ضامن امنیتی معرفی میکند؛ سناریویی که مشابه قرارداد معدنی اخیر آمریکا با اوکراین است.
خطر اطلاعات نادرست در آستانه صلح
اگرچه بسیاری معتقدند که حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان، از جمله در مورد بازگشایی مسیرهای منطقهای، نزدیکتر از هر زمان دیگری است، اما این فرآیند همچنین در برابر اختلال آسیبپذیرتر است.
برای ایروان، این اختلالات شامل اقدامات اپوزیسیون، منافع خارجی و اشتباهات ژئوپلیتیکی است.
با نزدیک شدن به انتخابات، عامل دیگر، اطلاعات نادرست است. در 22 ژوئیه، یک سایت خبری اسپانیایی ادعا کرد که به یک یادداشت محرمانه دست یافته که بر اساس آن، ارمنستان با واگذاری مدیریت بخش خود از مسیر به آمریکا برای اقدامات علیه ایران موافقت کرده است.
دولت ارمنستان به سرعت این گزارش را تکذیب و سپس این پیشنهاد را علناً رد کرد، اما این حادثه خطرات فزاینده مرتبط با این مرحله از مذاکرات را نشان داد. در ادامه مسیر، شفافیت، هماهنگی و احتیاط در فرآیند صلح بیش از هر زمان دیگری ضروری خواهد بود.
انتهای پیام/