به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، شروع جنگ غزه در اکتبر 2023 پیامدهای زیادی در حوزه داخلی و خارجی برای رژیم صهیونیستی به همراه داشته است. در حالی که همچنان کابینه نتانیاهو بر لزوم تداوم و تعمیق نبرد غزه اصرار دارند، آمار و گزارشهای مختلف اقتصادی، تجاری، سیاسی و نظامی نشان میدهد روابط خارجی رژیم صهیونیستی اوضاع مساعدی ندارد که شاید مهمترین آن مربوط به مناسبات تلآویو با چین باشد، کشوری خارج از بلوک غرب که امروزه نقش مهمی در تجارت این رژیم ایفا میکند.
چین علیرغم رویکرد اقتصادی که در مناسبات خارجی خود در پیش گرفته اما در چند سال گذشته در موضوع فلسطین فراتر از راهبرد تعیین شده خود عمل کرده است. از این رو از آغاز جنگ غزه، این کشور مواضع سختگیرانهتری نسبت به اسرائیل اتخاذ کرد که مؤید ورود عناصر سیاسی در تعاملات خارجی چین بود.
برهمین اساس در دو سال گذشته چین در رأیگیریهای مکرر در سازمان ملل متحد، جنایات و قتل عامهای ارتش اسرائیل در غزه را محکوم کرده و پیوسته در کنار کشورهای عربی رأی داده است. همچنین رسانههای دولتی چین موضع ضداسرائیلی تندی را در پیش گرفتهاند که نمیتواند بدون هماهنگی با رهبران ارشد این کشور باشد.
در همین راستا در هفتههای اخیر، وبسایتهای محبوب چینی کارتونهایی منتشر کردهاند که اسرائیل را به عنوان یک بازیگر جنگطلب و تهدیدی برای صلح جهانی به تصویر میکشد. افزون براین ویدیوهایی با محتوای طرفداری از حماس توسط کاربران چینی در رسانههای اجتماعی بازنشر میشود.
واقعیت این است که بحران با چین در حال تشدید است، هرچند که اسرائیل تلاش دارد این موضوع را کماهمیت جلوه دهد ولی واقعیت در عمل واضح و دردناک است: پکن درها را بسته، واردات از اسرائیل را دشوار کرده، موانع نظارتی را افزایش داده و با این اقدامات پیام روشنی میفرستد: اسرائیل از نظر دولت چین به یک مشکل تبدیل شده است.
در نتیجه چنین رویکردی، صادرکنندگان اسرائیلی از بخشهای فناوری پیشرفته، صنایع دفاعی، علوم زیستی و کشاورزی از توقف تقریباً کامل سفارشات تجار چینی خبر میدهند. شرکتهایی که در گذشته همکاری نزدیکی با چینیها داشتند، اکنون با سکوت کَر کننده، لغو قراردادها و عدم پاسخ به سوالات رسمی مواجه هستند. در این میان تجار اسرائیلی اعلام کردند کاری از دست کنسولگری این رژیم در چین هم برنمیآید.
بنا به گزارش رسمی اداره تجارت خارجی رژیم صهیونیستی، در نیمه اول سال جاری میلادی، صادرات رژیم اشغالگر قدس به چین حدود 28 درصد کاهش داشته است، اما ظاهراً ارقام واقعی بسیار بدتر هستند. صادرات در زمینههای کشاورزی هوشمند و زیستپزشکی تقریباً به صفر رسیده و این به دلیل «مکانیسمهای جدید فیلترینگ بوروکراتیک» است که گفته میشود چین در پس زمینه «بهروزرسانی استانداردها» ایجاد کرده است. مهمترین آسیب به صادرات فناوریهای پیشرفته، تجهیزات پزشکی، آبیاری هوشمند و بیوتکنولوژی، زمینههایی که اسرائیل خود را در جهان پیشرو قلمداد می نمود، وارد شده است.
چین که در گذشته به دنبال کپی کردن مدلهای نوآوری اسرائیل بود، اکنون به هند، کره جنوبی و کشورهای اروپایی به عنوان جایگزین روی آورده است. این امر پیامدهای اقتصادی برای بخش فناوری اسرائیل دارد که چین را به عنوان یک بازار رشد حیاتی میدید. این تحول در عین حال پیامدهای استراتژیکی نیز برای رژیم صهیونیستی به همراه دارد، زیرا این رژیم به دنبال حفظ جایگاه خود به عنوان یک قطب فناوری جهانی است.
در بخش کشاورزی نیز، تولیدکنندگان آبیاری قطرهای گزارش دادند معاملاتی به ارزش دهها میلیون دلار «بدون هیچ دلیل مشخصی» لغو یا مسدود شدهاند. منابع صنعتی ادعا میکنند که این خسارت بقای شرکتهای کوچک و متوسط را به خطر میاندازد.[1]
مجموعه این عوامل نشان میدهد چین در مسیر تقویت جایگاهش در خاورمیانه، طرف عربی-اسلامی را انتخاب کرده است، حتی به قیمت قطع روابط با شریک اسرائیلی خود که قبلاً دسترسی به فناوریهای پیشرفته را برای آن فراهم میکرد. رویگردانی چین از اسرائیل یک حادثه گذرا نیست، بلکه بیانگر تغییر عمیق در روندهای جهانی است. متغیر اصلی در تعیین مناسبات پکن و تلآویو، «ثبات منطقهای در خاورمیانه» است؛ بر این اساس اگر تنشها در این منطقه تشدید شود، همکاری استراتژیک چین با ایران و با کشورهای عربی که متأثر از دو عامل تجارت نفت و مسئله فلسطین است، میتواند روابط پکن را با تلآویو پیچیدهتر کند.
افزون بر اثرگذاری موضوع فلسطین و بیدار شدن افکار عمومی چین، تنشهای اقتصادی با آمریکا نیز بر روابط پکن و تلآویو اثر گذاشته است. رقابت ایالات متحده و چین برای برتری فناوری، اسرائیل را در موقعیتی چالش برانگیز قرار میدهد. اولویت کنونی دولت آمریکا جلوگیری از انتقال فناوری به چین است که میتواند به نفع نوسازی نظامی این کشور به کار گرفته شود. این نگرانیها پیامدهای عملی برای شرکتها و مؤسسات تحقیقاتی اسرائیلی به دنبال دارد که قبلاً آزادانه با شرکای چینی تعامل داشتند. متأثر از چنین شرایطی صادرات اسرائیل به چین در نیمه نخست سال جاری به 747.7 میلیون دلار رسید که 27.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش پیدا کرد.[2]
بنابراین روند کنونی مناسبات تجاری اسرائیل و چین روال عادی ندارد و در این میان علاوه بر فشارهای دولت ترامپ، ادامه جنگ در غزه و تشدید بحران انسانی در این باریکه میتواند این روابط را با خلل بیشتری روبرو سازد.
در این میان محکومیت رژیم صهیونیستی در بیانیه اجلاس سران سازمان شانگهای صرفاً یک اقدام سیاسی نبود و میتواند آغازگر اعمال فشارهای بیشتر (به صورت پنهان و آشکار) علیه این رژیم از سوی کشورهای غیرمسلمانی مانند چین باشد.
پانوشت:
[1]. https://www.news-israel.net/2025/08/04/%D7%94%D7%97%
[2] . https://english.news.cn/20250521/c55c8b49199e46a6b6626031b1900c02/c.html