طاهره محسنی، استاد دانشگاه و کارشناس علوم قرآنی، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به اینکه میان سبک زندگی اسلامی و غربی در برخی ارزشهای انسانی اشتراک وجود دارد، گفت: عدالت، آزادی، کرامت انسان، صلحطلبی و نوعدوستی از جمله اصولی هستند که هر دو تمدن بر آن تأکید دارند. قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَالإِحسَانِ» (سوره نحل؛ آیه 90) و پیامبر اکرم (ص) نیز فرمودند: «العدل أساسُ المُلک»، یعنی عدالت پایه پایداری حکومتهاست.
او با بیان اینکه هرچند عدالت در هر دو تمدن ارزشمند شمرده میشود، اما مبانی آن متفاوت است، تصریح کرد: در اسلام، عدالت فرمانی الهی و برخاسته از اراده خداوند است، اما در غرب بیشتر مفهومی قراردادی و انسانی دارد. جان رالز عدالت را معیاری برای ارزیابی نهادهای اجتماعی میداند، در حالیکه قرآن آن را اساس نظم الهی و شرط تحقق جامعه صالح معرفی میکند.
این کارشناس علوم قرآنی درباره مفهوم آزادی نیز اظهار کرد: در قرآن آمده است: «لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» (سوره بقره؛ آیه 256) که نشان میدهد ایمان و دین باید از سر اختیار باشد. اما این آزادی در چارچوب وحی معنا دارد و به بیبندوباری و بیقانونی منجر نمیشود.
محسنی تصریح کرد: این در حالی است که در تمدن غرب، آزادی گاه تا مرز نفی همه محدودیتهای اخلاقی و دینی پیش میرود و همین امر زمینهساز بحرانهای اجتماعی شده است.
او ادامه داد: کرامت انسانی نیز از دیگر ارزشهای مشترک است. قرآن میفرماید: «وَلَقَد کَرَّمنا بَنی آدَمَ» (سوره اسراء؛ آیه 70)، و پیامبر اکرم (ص) هشدار دادهاند که «مَن قَتَلَ مُعاهِداً لَم یَرَائِحَةَ الجَنَّة». این نگاه در غرب نیز در قالب نظریه حقوق بشر مورد توجه قرار گرفته، اما مبنای آن غالباً بر طبیعت و قرارداد اجتماعی استوار است نه بر فطرت الهی انسان.
او با اشاره به اشتراک دو تمدن در صلحطلبی تصریح کرد: خداوند در قرآن میفرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کَافَّةً». در غرب نیز فلاسفهای مانند کانت بر ضرورت صلح جهانی تأکید کردهاند، اما رویکرد اسلامی به صلح، ریشه در توحید و عدالت دارد و صرفاً توافقی سیاسی نیست.
محسنی در پایان خاطرنشان کرد: این اشتراکات میتوانند بستری برای تعامل و همگرایی میان ملتها باشند، اما تفاوتهای مبنایی نباید نادیده گرفته شوند. در حالی که اسلام این اصول را در بستر توحید و وحی دنبال میکند، غرب آنها را مستقل از دین میداند. همین تفاوت بنیادی، سبب میشود نتایج دو سبک زندگی در عمل بسیار متفاوت باشد.
انتهای پیام/