به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، در 20 مه 2025، دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده از یک سیستم دفاع موشکی چندلایه موسوم به «گنبد طلایی» رونمایی کرد و مدعی شد که این ابتکار قرار است از ایالات متحده در برابر تهدیدهای موشکی بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی رقبایی مانند روسیه، چین، کره شمالی و ایران محافظت کند.
ترامپ این پروژه را «تکمیل کار رونالد ریگان»، رئیس جمهوری اسبق آمریکا توصیف کرد؛ اشارهای به ابتکار دفاعی راهبردی سال 1983 که به دلیل هزینههای نجومی و چالشهای فنی، به «جنگ ستارگان» معروف شد و در نهایت لغو گردید. پیشبینی میشود این ابتکار هزینه تخمینی 175 میلیارد دلار در مراحل اولیه و احتمالاً بیش از یک تریلیون دلار در بلندمدت دربر داشته باشد.
روزنامه واشنگتنپست از یک منظر دیگر در گزارشی به قابل اجرا نبودن این پروژه پرداخته و نوشته که این ابتکار در واقع فانتزی خطرناکی است که بیش از ایجاد امنیت، ثبات جهانی را به خطر میاندازد.
ترامپ ادعا کرده است که این سامانه چندلایه در مدت سه سال نرخ موفقیت نزدیک به صد درصد خواهد داشت و تهدید موشکی علیه خاک آمریکا را برای همیشه پایان میدهد. با این حال تحلیل کارشناسان دفاعی و مالی نشان میدهد که این وعدهها بیشتر به رویایی دستنیافتنی میمانند تا برنامهای عملی.
به عنوان مثال لورا گرگو فیزیکدان عضو اتحادیه دانشمندان دغدغهمند گفته که سیستمی که ترامپ از آن سخن گفته در صورت موفق شدن به آسانی قابلیت غلبه دارد به این صورت که رقبا میتوانند با پرتاب گروهی موشکها یا حملات ضد ماهوارهای آن را بیاثر کنند.
گنبد طلایی که از سامانه گنبد آهنین رژیم صهیونیستی الهام گرفته اما در مقیاسی قارهای و با تمرکز بر رهگیرهای فضایی، ماهوارههای حسگر و لیزرهای مداری طراحی شده قصد دارد موشکهای بالستیک و فراصوت را در مراحل اولیه پرواز خنثی کند.
با این حال کارشناسان میگویند با چالشهای فنی عظیم از جمله ناتوانی در مقابله با حجم انبوه حملات یا موشکهای مانورپذیر مانند «بوروستنیک» روسیه روبرو است و پیشبرد آن احتمالاً بیش از یک دهه زمان میبرد و هزینهای فراتر از یک تریلیون دلار در پی دارد.
این فانتزی هرچند برای حامیان دفاعی جذاب است اما با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هستهای که بر پایه اصل «نابودی متقابل تضمینشده» استوار است توازن راهبردی جهانی را برهم میزند و رقبا را به تشدید تنشها وامیدارد.
ست مولتون، نماینده دموکرات و عضو کمیته خدمات مسلح مجلس نمایندگان آن را «خطرناکترین ایده ترامپ» نامیده است؛ زیرا حتی اگر بخشی از آن عملی شود امنیت جامعی که وعده داده شده را فراهم نمیکند و تنها ادراک برتری دفاعی آمریکا را ایجاد میکند که رقبا را به واکنش تهاجمی وادار میسازد.
جی جانسون فریسون، استاد دانشکده جنگ دریایی ایالات متحده هم در تحلیلی هشدار داده که استقرار سیستمهای دفاع هوایی مبتنی بر فضا توسط واشنگتن میتواند «جرقه دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی» را بزند.
روسیه و چین که در حال گسترش زرادخانههای هستهای خود با صدها موشک بالستیک قارهپیما و سلاحهای فراصوت با سرعت بیش از 6400 کیلومتر در ساعت هستند این پروژه را «ویرانگر ثبات راهبردی» خواندهاند و در بیانیه مشترکی در اردیبهشت 1404 تأکید کردهاند که پیشبرد گنبد طلایی «پیوند جداییناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده میگیرد».
در نتیجه، حتی بدون دستیابی به موفقیت کامل گنبد طلایی بهانهای برای راهاندازی مسابقه تسلیحاتی فراهم میکند و کشورها را به تقویت توان تهاجمی خود وادار میسازد. برای مثال، چین بر توسعه موشکهای نفوذکننده به سامانههای دفاعی فضایی و قابلیتهای ضد ماهوارهای تمرکز کرده است، در حالی که روسیه آزمایش موشکهایی مانند بوروستنیک را شتاب بخشیده؛ موشکهایی که با پرواز در ارتفاع پایین و انجام مانورهای پیچیده، سامانههایی مانند گنبد طلایی را بیاثر میکنند.
علاوه بر این، سازمانهای غیرانتفاعی مانند «اتحادیه دانشمندان دغوغهمند» در گزارش سال 2024 خود به افزایش 35 درصدی تعداد ماهوارههای نظامی در مدار طی پنج سال گذشته اشاره کردهاند، که بیش از نیمی از آنها ساخت آمریکا هستند.
کارشناسان مؤسسه مطالعات راهبردی و بینالمللی (CSIS) این چرخه را «شتابگیری رقابت راهبردی» توصیف کردهاند؛ چرخهای که در آن هر سرمایهگذاری دفاعی به سرمایهگذاریهای تهاجمی بیشتر منجر میشود و جهان را به سمت سناریویی میبرد که دفاع، خود محرک حمله میگردد.
نظامیسازی فضا به عنوان هسته اصلی این فانتزی، خطر دیگری بر امنیت جهانی میافزاید و فضا را از حوزهای صلحآمیز به عرصهای جنگی تبدیل میکند. استقرار هزاران ماهواره رهگیر و حسگر در مدار پایین زمین، نقض آشکار معاهده فضای بیرونی و خطر درگیریهای تصادفی یا عمدی را افزایش میدهد.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین هشدار داده است که این پروژه «فضا را به میدان نبرد تبدیل میکند و مسابقه تسلیحاتی فضایی را شعلهور میسازد».
کره شمالی نیز آن را «سناریوی جنگ هستهای فضایی» نامیده و بر گسترش قابلیتهای ضد ماهوارهای تأکید کرده است؛ اقدامی که میتواند اکوسیستم ماهوارهای جهانی، از جمله سامانههای ارتباطی و ناوبری غیرنظامی، را نابود کند.
این نظامیسازی، حتی اگر گنبد طلایی به اهدافش نرسد باعث ایجاد یک دور باطل میشود به این صورت که کشورها برای غلبه بر سپر ناقص آمریکا به سلاحهای پیشرفتهتر مانند هوش مصنوعی برای حملات دقیق یا انفجارهای هستهای در مدار روی میآورند.
در نهایت ایده گنبد طلایی که ظاهراً برای حفاظت از آمریکا طراحی شده صرفنظر از اینکه محقق شود یا خیر خطر محاسبات نادرست و تنشهای فزاینده را در پی خواهد داشت و جهان را به سمت و سویی پیش میبرد که امنیت جهانی در آن تضعیف شده است.
انتهای پیام/