به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در حالی که تحلیلهای عمومی عمدتاً بر عوامل آشکار و محسوس نظیر کیفیت فرآوردههای نفتی یا تراکم ترافیک متمرکز میشوند، تحلیلهای فنی-علمی نشاندهنده پیچیدگیهای چندوجهی در منشأ و غلظت آلایندههاست.
این گزارش در نظر دارد با رویکردی پژوهشمحور و بیطرفانه، سازوکار افزایش غلظت آلایندههای جوی را کالبدشکافی کند و سوءتعبیرهای رایج ناشی از تفسیرهای سطحی شاخصهای زیستمحیطی را مورد نقد و بررسی قرار دهد.
غلظت آلایندهها؛ شاخص یا دلیل؟
در گزارشها و نامههای رسمی بارها عبارتی مانند «غلظت آلایندهها افزایش یافت» دیده میشود. همین عبارت، برای برخی معادل میشود با «سوخت نامرغوب بوده است». اما آیا این برداشت درست است؟
عضو انجمن هواشناسی ایران در گفتوگو با تسنیم و در پاسخ سؤال فوق بیان کرد؛ پاسخ علمی روشن است، خیر.
سید مجید میررکنی عنوان کرد: غلظت، صرفا بیانگر مقدار یک آلاینده در واحد حجم هوا هست. برای مثال میگوییم PM2.5 برابر 70 میکروگرم بر مترمکعب است. اما این عدد دلیل افزایش را بیان نمیکند؛ فقط نشان میدهد وضعیت حاضر چگونه است، نه اینکه منشأ آن آلاینده از کجاست.
وی خاطرنشان کرد: غلظت مانند دماسنج است؛ دماسنج تب را نشان میدهد، اما دلیل تب را مشخص نمیکند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث بالا رفتن غلظت آلایندهها در فارس میشود؟
تغییرات جوی و وارونگی دما، ترافیک و فرسودگی ناوگان، کیفیت سوخت و صنایع، کارگاهها و سوزاندن پسماند را از جمله عوامل ذکرد و به تشریح هر یک از آنها پرداخت.
میررکنی افزود: در روزهای پاییز و زمستان در شیراز، بهویژه در درههای جنوبی شهر، هوای سرد در پایین و هوای گرم در بالا قرار میگیرد، حالتی که به آن وارونگی دما گفته میشود. در چنین شرایطی آلایندهها در لایههای پایینی حبس میشوند و حتی با کاهش تردد خودروها، کیفیت هوا همچنان بد باقی میماند.
وی خاطرنشان کرد: در شیراز حدود 40 درصد خودروها عمر بالای 15 سال دارند. خودروهای فرسوده، حتی با بهترین سوخت، آلایندههای CO (منوکسیدکربن)، HC (هیدروکربن نسوخته)، PM2.5 در خودروهای گازوئیلی و NOx را بهشدت افزایش میدهند و افزایش این آلایندهها بهصورت مستقیم در غلظت روزانه منعکس میشود.
عضو انجمن هواشناسی ایران همچنین تصریح کرد: کیفیت بنزین و گازوئیل، به ویژه میزان بنزن و آروماتیکها در بنزین، نقش مهمی در آلودگی هوا دارد. اگر میزان بنزن از حد مجاز فراتر رود، غلظت آلایندههایی مانند VOCs، بنزن، تولوئن و اُزون میتواند افزایش یابد.
میررکنی تأکید کرد که برای اثبات نامرغوبی سوخت نیاز به دادههای تخصصی از جمله آنالیز آزمایشگاهی سوخت، مقایسه ترکیبات VOC با الگوی ترافیک و سهمبندی منابع است.
وی اظهار کرد: صرفاً دیدن افزایش غلظت آلایندهها، دلیل کافی نیست.
وی همچنین یادآور شد: در حاشیه شیراز، صدرا، داراب، جهرم و فیروزآباد بخشی از آلایندههای روزهای سرد ناشی از کارگاههای کوچک، سوزاندن ضایعات کشاورزی و دود کارخانهها و نیروگاهها است و هرکدام از اینها میتوانند بهتنهایی غلظت آلایندهها را بالا ببرند.
چه باید کرد؟ نسخهای برای فارس
این عضو هیئت علمی دانشگاه، ایجاد آزمایشگاه پایش ترکیبات سوخت در شیراز را از راهحلهای کنترل غلطت هوا برشمرد و گفت: اکنون نمونهبرداری سوخت در بسیاری از مواقع وابسته به شهرهای دیگر است. فارس باید استان مستقل در پایش سوخت باشد.
میررکنی همچنین نوسازی ناوگان حملونقل را از دیگر راهکارها ذکرد و افزود: بخش بزرگی از آلودگی شهر ناشی از خودروهای فرسوده است؛ طرحهای جایگزینی باید تقویت شود.
وی، استفاده از مدلسازی علمی را از دیگر راهبرها معرفی کرد و گفت: مدل سازیها میتوانند بهصورت دقیق نشان دهند چه درصدی از آلودگی ناشی از خودروها، صنایع، نیروگاهها و یا شرایط جوی است.
عضو انجمن هواشناسی ایران همچنین از توسعه حملونقل پاک در شیراز به عنوان یک راهکار یاد کرد و افزود: برای شهری که 9 ماه از سال هوای مساعد دارد، دوچرخهسواری و پیادهروی میتواند بار بزرگی از آلودگی را کم کند.
میررکنی به شفافیت در اطلاعرسانی به عنوان یک راهکاردیگر هم اشاره و عنوان کرد: مردم حق دارند بدانند که منبع آلودگی کجاست؟ چرا شاخص افزایش یافته؟ و یا وضعیت بنزین در جایگاهها چگونه است؟
وی تصریح کرد: اعتماد اجتماعی با گزارشهای دقیق علمی تقویت میشود، نه با بیان کلیات.
تعطیلی مدارس و دانشگاهها فارس در پایان هفته جاری
بر اساس اعلام سازمان محیط زیست فارس شاخص کیفیت هوای کلان شهر شیراز روز گذشته عدد 141 (وضعیت شاخص: ناسالم برای گروههای حساس) بود.
مدیر مدیریت بحران استانداری فارس هم در اطلاعیهای با تأکید بر اولویت سلامت شهروندان به ویژه گروههای حساس، از مجازی شدن مدارس و دانشگاهها و نیز دورکاری مادران کارمند دارای فرزند خردسال در پایان هفته جاری خبر داد.
غلامرضا غلامی با صدور هشدار زرد آلودگی هوای این استان، اعلام کرد: با توجه به پیشبینی افزایش غلظت آلایندههای جوی و کاهش کیفیت هوا به سطح ناسالم برای گروههای حساس، ستاد مدیریت بحران استان با محوریت حفظ سلامت مردم به ویژه کودکان، سالمندان و بیماران، تصمیمات لازم را اتخاذ کرد.
وی افزود: بر این اساس، پایان هفته جاری، همه فعالیتهای آموزشی در مدارس و دانشگاههای سراسر استان به صورت مجازی برگزار خواهد شد. این اقدام با هدف کاهش تردد و قرار نگرفتن دانشآموزان و دانشجویان در معرض هوای آلوده صورت گرفته است.
غلامی در ادامه به بخش دیگری از این تصمیمات اشاره کرد و گفت: همچنین به منظور حمایت از خانوادهها و کاهش دغدغه آنان، بانوان کارمند دستگاههای اجرایی استان که دارای فرزند (دیپلم و پایینتر) هستند، میتوانند با تأیید مدیران خود، در این روز به صورت دورکار فعالیت کنند.
مدیر مدیریت بحران استانداری فارس خاطرنشان کرد: این تصمیمات با استناد به گزارشهای اداره کل حفاظت محیط زیست و اداره کل هواشناسی استان و پس از بررسی در ستاد مدیریت بحران و با موافقت استاندار اتخاذ شده است. از همه شهروندان به ویژه گروههای حساس درخواست میشود از فعالیت غیرضروری در فضای باز خودداری کرده و توصیههای بهداشتی را رعایت کنند.
وی از همکاری تمام دستگاههای اجرایی و مراکز آموزشی برای اجرای به موقع این تصمیمات تشکر کرد و گفت: پایش مستمر کیفیت هوا ادامه دارد و تصمیمات آتی بر اساس آخرین گزارشهای کارشناسی و با اولویت سلامت عمومی اطلاعرسانی خواهد شد.
توصیه به استفاده از ماسک و کاهش تردد
قاسم نهاوندی، معاون نظارت و پایش محیط زیست فارس نیز در گفتوگو با خبرنگار تسنیم، وضعیت آلودگی هوای شیراز را ناسالم برای گروههای حساس و حتی برای عموم مردم اعلام کرد.
وی دلیل اصلی افزایش آلودگی را برودت هوا دانست که مانع صعود و پراکندگی آلایندهها میشود و از مردم خواست تا از تردد غیرضروری بپرهیزند.
نهاوندی با بیان اینکه برودت هوا مانع از متصاعد شدن و حرکت آلایندهها به فضای بالا میشود، گفت: آلودگی هوا در اوایل صبح سهشنبه 11 آذر در شرایط قابل قبول قرار داشت، اما به دلیل افزایش تردد خودروها نزدیک ظهر، وضعیت به تدریج افزایش یافته و به سطح ناسالم برای گروههای حساس و حتی ناسالم برای عموم مردم رسید.
معاون محیط زیست فارس خاطرنشان کرد: روز دوشنبه 10 آذرماه نیز به دلیل نامطلوب بودن شرایط، تصمیم به تعطیلی مدارس و آنلاین شدن دانشگاهها گرفته شد که این اقدام توانست تا حدی در صبح امروز از تردد بیرویه جلوگیری کرده و آلودگی را کاهش دهد.
نهاوندی تأکید کرد که تردد خودروها (منابع متحرک) تأثیرگذار است و آلایندگی این منابع در هوا باقی مانده و باعث متراکم شدن آلودگی شده است.
معاون محیط زیست فارس توصیههایی هم برای حفظ سلامتی شهروندان مطرح کرد و خواستار استفاده از ماسک شد و افزود: شهروندان باید در هنگام بیرون رفتن از خانه ماسک استفاده کنند.
وی بر کاهش تردد هم تأکید کرد و گفت: افراد دارای مشکلات تنفسی، ریوی، و قلبی باید تا زمان بهبود وضعیت هوا، از حضور در محیطهای باز خودداری کنند.زنان باردار، کودکان و افراد سالخورده نیز بیشتر در معرض خطر آلودگی هوا هستند و باید احتیاط بیشتری داشته باشند.
معاون محیط زیست به تأثیر شرایط جوی بر بهبود وضعیت شرایط جوی هم اشاره و عنوان کرد: باران و باد میتوانند به کاهش آلودگی کمک کنند، زیرا باران آلایندهها را با خود شسته و از بین میبرد.
نهاوندی تصریح کرد: تداوم وضعیت ناسالم به شرایط جوی بستگی دارد و کارشناسان هواشناسی بهتر میتوانند در مورد پایداری یا ناپایداری وضعیت جوی و تأثیر آن بر آلودگی اظهار نظر کنند.
به گزارش تسنیم، آلودگی هوا مسألهای ساده نیست که با یک متهم, سوخت، خودرو یا صنعت توضیح داده شود. استان فارس، مانند بسیاری از نقاط کشور، با مجموعهای از عوامل جوی، ترافیکی، صنعتی و مدیریتی مواجه است که همگی دستبهدست هم میدهند تا شاخص آلودگی افزایش یابد.
بنابراین، هرچقدر هم که در نامهها و گزارشها از «افزایش غلظت آلایندهها» سخن گفته شود، این بهتنهایی برای قضاوت درباره کیفیت سوخت کافی نیست.
راهحل، در تحلیل علمی، مدیریت یکپارچه و نگاه بلندمدت است.
فارس میتواند و باید الگویی برای مدیریت علمی آلودگی هوا در کشور باشد، بهشرط آنکه دادهها را درست بخوانیم و تصمیمها را بر مبنای علم بگیریم، نه برداشتهای سطحی.
انتهای پیام/424.