گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصدونودمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز چهارشنبه 12 آذر 1404 ضبط و منتشر شد. در این شماره «حمیدرضا کاظمی»، کارشناس مسائل خلیج همیشگی فارس، به بررسی سفر ولیعهد عربستان سعودی به آمریکا و اثرات این سفر بر مناسبات واشنگتن و ریاض میپردازد.
سفر ولیعهد عربستان به آمریکا مجموعهای از توافقات اعلامی، مذاکرات نیمهتمام، و ابهامات راهبردی را در سه محور اصلی دنبال میکند: هستهای، دفاعی و تسلیحاتی. در محور هستهای، اگرچه در بیانیه کاخ سفید از «پیشرفت» سخن گفته شده، اما هیچ اشارهای به اجازه غنیسازی در خاک عربستان نشده؛ موضوعی که خواسته محوری ریاض در سالهای اخیر بوده است.
تنها نکته مشخص، تعهد دو طرف به مذاکره درباره «توسعه بندهای 1، 2 و 3» توافقهای مذکور و ارسال متن اولیه به کنگره طی 90 روز است. این ساختار بیشتر یک پیشنویس مذاکره است تا توافق نهایی، و با توجه به مخالفت لایههای مختلف سیاست داخلی آمریکا، چشمانداز غنیسازی همچنان مبهم است.
در حوزه دفاعی نیز فاصله قابلتوجهی میان مطالبات سعودی و سقف تعهدپذیری آمریکا وجود دارد. عربستان به دنبال مدلی شبیه پیمانهای کره جنوبی، ژاپن یا حتی ماده 5 ناتو است، در حالی که آمریکا بر «اصل اول» تأکید میکند؛ اصلی که بهطور نظاممند واشنگتن را از ارائه تعهدات دفاعی الزامآور در خاورمیانه بازمیدارد. اشارههای بیانیه نشان میدهد آمریکا بیشتر الگوی توافق 2023 بحرین – تعهد به مشورت سریع – را مدنظر دارد، نه مداخله نظامی.
پرونده فروش جنگندههای اف-35 نیز تحت تأثیر مستقیم رژیم اسرائیل قرار دارد. در حالی که نتانیاهو به صورت مشروط با این قرارداد تسلیحاتی موافق است، دستگاه امنیتی و هوایی اسرائیل مخالفاند، زیرا آن را تهدیدی برای «برتری کیفی نظامی» اسرائیل میدانند.
نکته مهم در متن منتشرشده در پایگاه اینترنتی کاخ سفید این است که نوشته شده: «رئیسجمهور ترامپ متعهد است» نه «ایالات متحده»؛ این تمایز حقوقی نشان میدهد فروش احتمالی این جنگنده مدرن و راهبردی به ریاض هنوز از سدهای کنگره و رژیم عبور نکرده است.
در سطح کلان، روابط آمریکا و عربستان سعودی همچنان عمیق، تاریخی و ساختاری است، و روابط شخصی میان ترامپ و محمد بن سلمان نیز بر این عمق افزوده است. اما هر سه پرونده کلیدی در نقطه انسداد قرار دارند.
همزمان عربستان با کسری بودجه شدید و کاهش توان سرمایهگذاری خارجی روبهروست، در حالی که آمریکا انتظار سرمایهگذاری تا یک تریلیون دلار را مطرح کرده است. نقش نفت نیز در سایه احتمال بحران با ونزوئلا دوباره اهمیت یافته و میتواند به اهرم عربستان برای مطالبه امتیازات بیشتر تبدیل شود.
انتهای پیام/