قفسِ غزه | چرا حماس به اسرائیل حمله کرد ؟

امروز ۷۵ سال از رویایِ ملک فاروق برای تاسیس یک کشور متحد فلسطینی می گذرد و فلسطینیان با بازخوانی خاطرات خود از میهن غصب شده آرزوی بازگشت به سرزمین فلسطین را در دل های خود زنده نگه می دارند. / تدوین: مصطفی عسگری

با پایان جنگ جهانی اول و تقسیم غنائم میان قدرت های پیروز در جنگ، سرزمین فلسطین تحت قیمومیت انگلیس قرار گرفت. از همین زمان، موج گسترده مهاجرت غیرقانونی یهودیان به فلسطین سبب درگیری های سخت و خونباری میان اعراب فلسطینی و یهودیان مهاجر شد.

اختلافات تا حدی بالا گرفت که حتی نیروهای نظامی انگلیسی هم از برقرای نظم و امنیت در این سرزمین ابراز ناتوانی کردند.

این روند سبب شد تا سرانجام سازمان ملل متحد در 29 نوامبر 1947 در قطعنامه 181مجمع عمومی خود، پیشنهاد تقسیم فلسطین به دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل را ارائه دهد که براساس آن 45 درصد از این سرزمین برای ساکنین عرب فلسطینی و 55 درصد باقیمانده آن در اختیار مهاجرین یهودی قرار می گرفت. در این قطعنامه شهر قدس تحت نظارت بین المللی سازمان ملل قرار می گرفت. قطعنامه 181 در نهایت با 33 رای موافق، رای مخالف 13 کشور عربی-اسلامی و 10 رای ممتنع به تصویب رسید.

پس از این رخداد درگیری های خونبار بار دیگر آغاز شد و با فاجعه کشتار فلسطینیان روستای دیریاسین در 9 آوریل 1948به نقطه اوج خود رسید، تا بدین شکل مشخص شود صهیونیست ها به چیزی کمتر از بیرون کردن فلسطینی ها از همه سرزمین خود رضایت نمی دهند. در حالی که فلسطینی ها و عرب ها همچنان امیدوار بودند تا تحت حمایت قدرت های بزرگ موفق شدند تا دولتی یکپارچه را در سراسر فلسطین تشکیل دهند یک اتفاق همگان را در شوک و بهت فرو برد.

ساعت 4 بعداز ظهر روز 14 می 1948، بلوار روچیلد تل آویو شاهد قرائت بیانیه موسوم به اعلان استقلال کشوری جعلی به نام اسرائیل توسط دیوید بن گوریون بود تا بدین شکل نخستین گام رویای تشکیل یک دولت مستقل یهودی برای حامیان ایده صهیونیسم برداشته شود.

عرب ها که از این اقدام بن گوریون به شدت به خشم آمده بودند و از طرفی هم متوجه خیانت های لندن و جامعه بین المللی نسبت به فلسطینی ها شده بودند، بلافاصله به اسرائیل اعلان جنگ کردند. ارتش های عربی متشکل از نیروهای اردنی، مصری، سوری، لبنانی و عراقی در نیمه شب 14 می 1948 و همزمان با پایان قیمومیت انگلیس بر فلسطین راهی جبهه های نبرد با صهیونیست ها شدند تا در قالب یک نیروی متحد بتوانند صهیونیست ها را برای همیشه از این سرزمین بیرون و فلسطین را به طور کامل آزاد کنند.

در جریان دور نخست جنگ، مصری‌ها موفق به پیشروی در نوار ساحلی جنوب تا نزدیکی اشدود شدند. لژیون عرب تحت رهبری اردن و همچنین نیروهای عراقی نیز موفق به تصرف ارتفاعات مرکزی فلسطین و قدس شرقی، به ویژه شهر قدیم قدس شدند. سوریه و لبنان نیز در شمال با نیروهای اسرائیلی درگیر شدند.

درحالی که به نظر می رسید با محاصره صهیونیست ها در سرزمین فلسطین کار آنها برای همیشه پایان یافته قطعنامه سازمان ملل برای برقراری آتش بس 4 هفته ای، ورق را به سود صهیونیست ها برگرداند. در فرصت یک ماهه حاصل از این آتش بس، صهیونیست ها بدون اعتنا به تحریم های سازمان ملل اقدام به تجهیز خود به سلاح های جدید کردند تا بدین شکل نقطه عطفی مهم در این نبرد رقم بخورد.

با پایان مهلت آتش بس، صهیونیست ها ضدحمله ای گسترده را در تمامی جبهه ها آغاز و موفق شدند تا 2 شهر فلسطینی نشین که سازمان ملل نیز آنها را شهرهای فلسطینی اعلان کرده بود، به سرعت اشغال کنند. بیش از 70 هزار فلسطینی ساکن در این 2 روستا مجبور به ترک منازل خود شدند.

ارتش های عربی برخلاف دور نخست نبرد موفقیتی به همراه نداشتند. آنها پس از ناکامی در صحنه نبرد، تحت رهبری مصر از تاسیس دولت مستقل فلسطین در غزه خبر دادند. این مسئله به تدریج موجب ظهور اختلاف میان «ملک فاروق»، پادشاه مصر و «ملک عبدالله» پادشاه اردن شد. شکاف در سطح رهبران عربی پس از حمله نیروی هوایی اسرائیل به نیروهای نظامی مصر و پاسخ منفی کشورهای عربی به درخواست کمک ملک فاروق تشدید شد.

در اکتبر و دسامبر 1948، نیروهای اسرائیلی پس از پیشروی در خاک لبنان، به شبه‌جزیره سینا یورش برده و نیروهای مصری را در غزه محاصره کردند. در مارس 1949 اسرائیلی ها موفق به تصاحب صحرای نقب شدند تا بدین شکل به دریای سرخ نیز راه پیدا کنند و از محاصره ارتش های عربی خارج شوند.

بدین شکل، رویای ملک فاروق برای تاسیس یک کشور متحد فلسطینی رنگ باخت. قاهره با مشاهده پیشروی های نظامی اسرائیل از ارتش انگلیس درخواست کمک کرد تا بدین شکل با وساطت لندن توافق ترک مخاصمه میان اسرائیل و ارتش های عربی به امضا برسد.

در پی این توافق نظامیان مصری در غزه مستقر شدند و کرانه باختری نیز توسط انگلیس به دولت ملک عبدالله در اردن اهدا شد. این در حالی بود که درپایان این جنگ 700 هزار فلسطینی از خانه و کاشانه خود آواره شدند و حتی ایده سازمان ملل برای تشکیل دو کشور مستقل یهودی و فلسطینی در عمل رنگ باخت. امروز 75 سال از آن روز می گذرد و فلسطینیان با بازخوانی خاطرات خود از میهن غصب شده آرزوی بازگشت به سرزمین فلسطین را در دل های خود زنده نگه می دارند.

میلیون ها فلسطینی اکنون در شرایط سخت و دشوار اردوگاه ها در کشورهای مختلف همسایه از سوریه و لبنان گرفته تا اردن و مصر امیدوارند تا بتوانند بار دیگر با آزادی کامل سرزمین فلسطین از بحر تا نهر دولت یکپارچه فلسطینی به پایتختی قدس شریف را برپا کنند.