قفس غزه - قسمت اول | فروپاشی عثمانی؛ آغاز درد فلسطین

گاهی برخی اسم ها، کشورها و حتی فرهنگ ها، برساخته و تولید شده تحولات و اتفاقات تاریخی اند و حتی برخی مولد همین قرن های نزدیک اند. اما وقتی میگوییم فلسطین، منظورمان کجاست؟ از چه هویت و موجودی صحبت میکنیم؟

سابقه سکونت در سرزمینی که به آن میگویند فلسطین به گذشته های دور برمی گردد. سرزمین فلسطین مراحل اولیه تحول زندگی بشری از دامداری به کشاورزی را تجربه کرده است. اریحا در شمال شرق فلسطین یکی از  نخستین شهرهایی است که در طول تاریخ بنا شده و به گفته باستان شناسان، تاریخ آن به هشت هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.

داستان امروز فلسطین، از دوران عثمانی و فروپاشی این امپراطوری اسلامی آغاز شد. فلسطین طی سال های 1516 تا 1917 ذیل امپراطوری عثمانی بود. فلسطین، استانی بود از عثمانی و با همین نام هم صدا میشد. سرزمینی تقریبا حدود همان چیزی که اکنون فلسطین بزرگ نامیده میشود.

ضعف عثمانی از ابتدای قرن 18 میلادی بروز یافت. ضعفی که باعث شد فرانسوی ها در مقطعی و سپس انگلیسی ها بخش هایی از امپراطوری را به استعمار خود در بیاورند.

این روند موجب شد انگلیسی ها سال 1878 قبرس را همسایه دریای مدیترانه فلسطین و سپس در سال 1888 مصر را همسایه جنوبی فلسطین را به تصرف خود در بیاورند. انگلیسی ها نتوانستند به عمق سرزمین های امپراطوری نفوذ کنند اما در سایه ضعف حاکمیت و اختلافات مرکز عثمانی در ترکیه کنونی با استان های عربی نشین شرایط را برای نفوذ بریتانیا فراهم کرد.

انگلیسی ها در سال 1838 کنسول گری خود را در قدس ایجاد و پروژه انتقال یهودیان را از همان زمان آغاز کرد. پروژه ای که با در اواخر قرن 18 اوج گرفت و جمعیت 5 هزار نفری یهودیان پیش از 1800 به 14 هزار نفر در سال 1880 رسید. عثمانی برای مقابله با این مسئله قوانینی چون ممنوعیت ورود، فروش زمین به یهودی ها سختگیری هایی را اعمال کرد. حتی در سال 1887 سنجق پادشاه وقت عثمانی، قدس را تحت نظارت مستقیم امپراطوری تعیین کرد تا بتواند نظارت و کنترل بیشتری داشته باشد.

جالبه بدونید که توی سال های 1800 تا 1900 نزدیک دو میلیون یهودی شوروی رو ترک کردند، اما کمتر از 50 هزارتاشون رو تونستند بکشانند به فلسطین در قلب امپراطوری عثمانی

ولی کار از جایی خطری شد که عثمانی بسیار ضعیف شده بود و نمیتوانست مانع اقدامات انگلیسی ها بشه. با کنار رفتن عبدالحمید دوم پادشاه عثمانی در سال 1909 که شدیدا مخالف مهاجرت یهودی ها بود، جمعیت یهودی ها تا 1914 یعنی آغاز جنگ جهانی به 80  هزار نفر رسید. مخصوصا که دیگه انگلیس طبق اعلامیه بالفور به یهودی ها قول داده بود براشون در فلسطین وطن خواهد ساخت.

سال 1917 تقریبا تمام فلسطین و شهر قدس به اشغال نیروهای بریتانیا در آمد. عثمانی سال 1918 همزمان با پایان جنگ جهانی اول، چنان ضعیف شد که دیگر رسما فروپاشی این امپراطوری بزرگ اعلام شد. با این فروپاشی انگلیس کنترل فلسطین را بر عهده گرفت و مهاجرت یهودی ها با همراهی آنها شدت یافت.

این کنترل در سال 1922 با قطعنامه جامعه ملل( سازمان ملل کنونی) قیومیت انگلیس بر فلسطین رسمیت یافت و برای آن یک فرمانروا به نام هربرت ساموئل یهودی انتخاب کرد. جالب است بدانید که اعلامیه بالفور در سند قیومیت انگلیس بر فلسطین هم گنجانده شد.

قیومیت انگلیسی ها تا سال 1948 ادامه یافت در طی این مدت جمعیت یهودی ها به 650 هزار نفر رسید و حدود 6 درصد سرزمین فلسطین با همکاری حکومت بریتانیا در اختیار یهودی ها قرار گرفت. یهودی هایی که دیگر مهاجر نبودند و این سال ها ساختارهای شبه حکومتی مثل آژانس یهود، گروه های شبه نظامی مانند هاگانا، مراکز کاریابی، مدارس یهودی و ... ایجاد کرده بودند. در این سال ها فلسطینی ها بسیار سعی کردند جلوی پروژه یهودی سازی و مهاجرت فلسطینی ها به فلسطین را بگیرند. اوج این اقدامات دهه 30 میلادی است که به انقلاب فلسطین مشهور شد و رهبر و آغازگر این انقلاب هم شیخی سوری الاصل به نام عزالدین قسام بود که توسط انگلیسی ها ترور شد.