باید هوای حاتمی کیاهای سینما را داشت

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، در حاشیه اکران‌های جشنواره بین‌المللی فیلم فجر فرصتی شد تا با حمید بهمنی، کارگردان درباره جشنواره فیلم فجر به گفت‌وگو بنشینیم. بهمنی گفت: «فلسفه جشنواره فیلم فجر در ابتدا یک اسم دیگر داشت و در اوج دفاع‌مقدس شکل گرفت. دو سه سال بعد از انقلاب بود و به دلیل شرایط جنگ و غیره خیلی جدی گرفته نشد. بعد برای اینکه صلاحیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جنگ نرم و شرایط آن موقع ثابت شود که ایران کشوری است که درش امنیت هست، آمدند همین جشنواره فجر و تئاتر فجر را راه انداختند، که یکی از زیرساخت هایش ضمن اینکه بررسی انقلاب و در واقع رسوب و اندیشه انقلاب در سینما و تئاتر باشد در شکل صحیح با این مضمون طراحی شد».

وی ادامه داد: «بعد آرام‌آرام که جنگ به پایان رسید و اواخر دوران دفاع مقدس، جشنواره اوج گرفت و در واقع به معنای مفهومی یک جشنواره رسمی شکل گرف. بعد از جنگ می خواستند تولید با فیلم‌ها مشکلات را مرهم بگذارند. دوره‌های دهه شصت ما فیلم‌های خوبی داشتیم».

کارگردان «گام‌های شیدایی» با بیان اینکه گرچه فیلم‌های ساده‌ای بودند، اما سینمای سالمی داشتیم، بیان داشت: «بیشترین فیلم‌ها را مخصوصا در دهه شصت و ابتدای دهه هفتاد، تمام فیلم‌ها در حوزه مسائل معنوی و فرهنگی بود. از اوایل هفتاد و شش به این طرف که معروف شد به دوره اصلاحات، اصلا اندیشه و تفکر سینما هم عضو شد. یک شیبی طراحی کردند که به‌نام گفتمان و گفت‌و‌گو بود. این گفت‌و‌گو به هرچه شبیه بود، الا گفتمان انقلاب اسلامی. یعنی به اسم تسامح و تساهل. یعنی به اسم اصلاحات و تکثر گرایی که شعار خود انقلاب است وارد شدند، ولی عملا دیدیم چیز دیگری است. دیدیم بی‌هویتی در سینما اوج پیدا کرد. فیلم‌های مبتذل در سینما اوج پیدا گرفت. آنچه که برازنده انقلاب نبود، بصورت غلط در فیلم‌ها شکل گرفت».

وی معتقد است در 8 سال اصلاحات سینما را به قدری منحرف کردند که تولید فیلم‌های جنگی به صفر رسید. بهمنی بیان داشت: «به جایی رساندند که مرحوم آقای سیف‌الله داد خودش به من گفت: فقط فیلم جنگی دوسه نفر بسازند، هیچ‌کس دیگر حق ندارد بسازد. یعنی چه؟ می‌خواستند سینمای جنگ را انحصاریش کنند و دیگر کسی نتواند. کاری کردند که سینمای جنگی تولید نشود که از بزرگان جنگ هم از جنگ فاصله گرفتند. حاتمی کیا یکی از آنها. ملاقلی‌پور خدابیامرز فکر کنم یکی دوسال قبل از فوتش همین مزرعه پدری و بعد مهرمادری را ساخت. وگرنه رسول هم افتاده بود در خط آنجوری نمی‌گذاشتنش. ولی کاری کردند زیربنای جنگ و مفاهیم اعتقادی خورد شود. حالا این سینما بصورت محجوب به‌ویژه دفاع‌مقدس که نماد گفتمان ملی است و مسیر روشن انقلاب است، خدشه‌دار شود. از همین نظر ما هرچه هم در حوزه سینما تلاش می‌کنیم، نمی‌توانیم این تن رنجور را با این شرایط خیلی که درش دعوا هست، درش زدوبند هست و مشکلات است، مصادره تفکر و اندیشه است و بعضی وقت ها مافیای اکران است، نجات بدهیم. الا اینکه یک برنامه‌ریزی بزرگی برایش انجام دهیم که به نظر من بعد از اینکه آقای شمقدری آمد یک اتفاقات خوبی درش افتاد. یکیش اینکه سازمان سینمایی تشکیل شد، یکیش این‌که شورای عالی سینمایی تشکیل شد. این به‌ معنای این است که سینما دارای یک ماخذ بسیار حرفه‌ای و قانونی شد که فیلم‌سازها بتوانند از منظر این موقعیت در منظر قانون قرار بدهد که بتوانند هم بودجه خوبی بگیرند و هم فیلم‌های درستی بسازند. حالا این مسیر باید آرام‌آرام اصلاح شود. یعنی دوره بعد باید بیاید همین مسیر را ادامه دهد، دوره بعدترش هم همین مسیر را ادامه دهد».

وی در این مورد بیان کرد: «نکته‌ای که خیلی برای من مهم است، این‌که اگر این مسیر اصلاح شود، باید بیاییم در بخش ساختارها. خب الآن نیروهایمان اگر شما یک سر به دانشگاه بزنید، می بینید مثلا در حوزه فیلم‌سازی دانشجوها درست پرورش داده نمی‌شود. از سینما به‌عنوان یک دوره کاری و سرگرمی فکر می‌کند. یعنی استاد به این‌ها درست درس نمی‌دهد. ما باید در حوزه ساختار و اندیشه آموزش هم بحث‌ و گفت‌و‌گو کنیم و مورد یک تغییر اساسی قرار بدهیم. یعنی گفتمان انقلاب را از آموزش سینما حذف کردند. شما در دروس دانشگاه که بروید بحث کنید، گفتمان انقلاب جزو دروس اصلی نیست. مثلا شرع را درس می‌دهند، اخلاقیات را درس می‌دهند، اصول‌الدین را درس می‌دهند. عیبی هم ندارد، خیلی هم خوب است. ولی به انقلاب نمی‌رسد. مثل یک مسجد می‌ماند که اصول‌الدین و فروع‌الدین را می‌گویند، ولی در عمل به درد ما نمی‌خورد. زمانی دانشگاه به درد ما می‌خورد که ما در عمل هم بتوانیم دو تا دانشجو وارد کنیم».

بهمنی موقعیت سینما را آشفته و از خط خارج ‌شده عنوان کرد و گفت: «خیلی سخت می‌توان فیلم‌سازهای متعهد، سالم و با گفتمان انقلاب را پیدا کرد. حتی فیلم‌سازهایی که دغدغه انقلاب داشتند، در این شیب آرام‌آرام از خط خارج شدند. عوض شدند. این خیلی بد است. من به نظرم دشمن بیکار ننشسته و خیلی کار کرده است. حالا عیبی ندارد این‌ انتقادات وارده و هم قابل اصلاح است. اصلاحش چطوری است اینکه ما پر چم‌مان، پرچم ولایت باشد. اگر ما راهبر داشته باشیم و این راهبر را بصورت دقیق شناسایی کنیم و با بصیرت، می‌توان این فیلم‌سازها را بصورت دقیق شناسایی کرد. فیلم‌سازی که می‌تواند عوامل عالی با خودش بیاورد».

سازنده گلوگاه شیطان در پاسخ به این سوال که چطور است که محتوای ارزشی طوری به نمایش در ‌می‌آید که گاهی مخاطب آن را به سخره می‌گیرد و این نظارت چطور رخ می‌دهد، بیان داشت: «ما مشکل اساسی‌ای که داریم، در حوزه مدیریتی است. در حوزه مدیر است. باید مدیرمان اصلاح شود که همان بحث سخت افزار است. این رفتار غلط مدیریتی، سبب تولید این‌چنین فیلم‌هایی می‌شود. موقعی که مدیر نمی‌تواند تشخیص دهد یا عوامل مدیریتی نمی‌توانند تشخیص دهند که فیلم مثلا ایکس به بهانه تاریخ اسلام و به بهانه پیامبر اکرم(ص) است، ولی فیلم ملو درام عشقی سینمایی می‌سازد، این مدیر وقتی قوه درک شعور و قواعد سینما را ندارد و سینما را نمی‌شناسد، سر ریزش همین می‌شود. موقعی که مدیر تحت اسم و رسم کارگردان قرار می‌گیرد و یادش می‌رود فیلم‌نامه را بخواند، فیلم را فدای کارگردان می‌کند و فیلم وقتی ساخته شد، می‌بیند که اوه بد شد. این ایراد ایراد مدیریتی است».

وی ادامه داد: «ما قدرت ریسک‌مان در مدیریت هم خیلی ضعیف است. ما اگر مثلا فیلم‌مان با مفاهیم اولیه‌مان خیلی فاصله دارد، راحت باید بگوییم که آقا این نباید پخش شود. نباید به بهانه جنگ، انقلاب و اسلام اجازه دهیم یک فیلم ضد این‌ها ساخته شود. باید قشنگ جلویش ایستاد. اگر ده میلیارد هم هزینه برده باشد، بیاندازیمش سطل آشغال. ولی فیلم‌ساز بعدی که آمد چنین اشتباهی را نداشته باشد. باید اصلاح شود و درست شود. چطوری اصلاح می‌شود؟ باید گفتمان انقلاب اسلامی وارد شود. یعنی وقتی فیلم‌ساز می‌آید، بگویند آقا این سرفصل‌های ماست. ولایت، پایداری، مقاومت در برابر استکبار، همدلی، دوستی و… هرچه که امام در روز 12 بهمن تشریح کردند. جلوی فیلم‌ساز بگذاریم و بگوییم که هر فیلمی که می‌سازی این مفاهیم را باید داشته باشد. خروج از این نداریم. این می‌شود گفتمان انقلاب اسلامی».

این کارگردان در ادامه تشریح کرد: «گاهی هم فیلم‌ساز توان بروز این مفاهیم را ندارد. آن کسی که سفارش این کار را داده و مطلع از توان این آدم نیست، آیا می‌تواند از این کار درست استفاده کند؟ آیا می‌تواند مفهوم دفاع مقدس را بطور صحیح در فیلمش نشان دهد یا نه؟ فقط به تیر و ترقه‌اش می‌نازیم. نه یا اینکه به شعارش می‌نازیم. گفتمان انقلاب اسلامی این نیست. آن است که امام و مقام معظم رهبری گفتند. هنر دمیدن روح تعهد بر کالبد انسان‌هاست. این یعنی این‌که اگر تو می‌خواهی یک مفهوم را به مخاطب خود ارائه بدهی، با دیدن تو از فیلم که از سالن خارج می‌شوی یک عمر با تو زندگی کند. مثلا آژانس شیشه‌ای».

وی درنهایت می‌گوید: «ما روش‌های شناسایی نیروهایمان، ساخت فیلم‌هایمان باید برنامه فوق‌العاده دقیق باشد، عین هالیوود. هالیوود را به لحاظ محتوایی نمی‌گویم. آنها می‌دانند که چه کسی برود، فیلم تایتانیک را بسازد و چه کسی بیاید و فیلم آرگو را بسازد، که برعلیه ماست. هرکسی می‌آید راهش نمی‌دهند. امتحانش می‌کنند.خب ما می‌گوییم که یکی هست که در حوزه دفاع‌مقدس خوب کار می‌کنند. خب بروید بیاوریدش، یکی هست در حوزه ملو درام خیلی موفق است، کمکش کنید، بیاوریدش. درست است که کارگردان همه کار انجام می‌دهد، ولی خودمان بیشتر از همه می‌دانیم که آقای حاتمی‌کیا در فیلم دفاع مقدس خیلی موفق است. خب کمکش کنیم. نه اینکه جلویش را بگیریم و برایش مشکل ایجاد کنیم.  این بر‌می‌گردد به مدیریت. ما باید زمینه‌هایی را هم در فیلم‌ساز وارد کنیم، که اگر ایرادی در او پیدا کردیم، از خط خارج نشود. زمینه‌ها چیست؟ ولایت، بصیرت، احکام دین، وفاداری خیلی چیزها هست که در حوزه فیلم‌سازی کمتر دیده می‌شود».

انتهای پیام/