آل خلیفه از کجا آمده‌اند؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، کشور پادشاهی بحرین، کشوری جزیره‌ای کوچک در خلیج فارس به پایتختی «منامه» است که در عربی معنای «جای خواب و استراحت» را می‌دهد.
زبان رسمی این کشور عربی است، اما استفاده از زبان‌ های انگلیسی، فارسی و اردو هم در این کشور بسیار رایج است. در گذشته به منطقه ساحلی جنوب خلیج فارس حد فاصل «بصره» در عراق تا بحرین امروزی، بحرین گفته می‌شد و منطقه «احساء» در عربستان سعودی را هم دربرمی‌گرفت.
بحرین تا پیش از به قدرت رسیدن ساسانیان در قلمرو ایران بود، از سال 1522 تا 1602 میلادی بحرین مدتی به اشغال پرتغالی‌ها درآمد. در سال 1602 میلادی پس از اخراج پرتغالی‌ها توسط «شاه عباس» از خلیج فارس، جزیره بحرین به دست صفوی‌ها افتاد و حاکمیت ایران بر آن به جز دوره‌ کوتاهی از حمله عمانی‌ها تا سال 1783 میلادی ادامه داشت.
از سال 1783 میلادی جزیره بحرین به دست «آل خلیفه» افتاد که از اعراب شبه‌ جزیره عربستان بودند و از قرن نوزدهم تا سال 1971 میلادی تحت ‌الحمایه انگلیس قرار داشتند.
بحرین 706 کیلومتر مربع مساحت دارد که کوچکتر از کوچکترین استان ایران است. از 700 کیلومتر مربع مساحت این کشور نزدیک به چهارصد کیلومتر مربع آن بیابانی است.
بحرین به «جزیره یک میلیون نخل» نیز شهرت داشته‌ و سه شهر یا به عبارت بهتر سه جزیره اصلی «منامه» و «محرق» و «ستره» را دربرمی‌ گیرد. منامه، بزرگترین این جزایر همانگونه که گفته شد، پایتخت این کشور به شمار می‌آید.
در بحرین روستاهایی هم هست که در فاصله‌‌های نزدیک به یکدیگر قرار دارند. به دلیل وسعت کم بحرین مسئولان این کشور کوچک اقدام به پر کردن دریا و افزایش وسعت سرزمین خود کرده‌‌اند.

ریشه و اصل و نسب آل خلیفه

اصل و نسب آل خلیفه به خاندانی به نام «العتوب» بازمی‌‌گردد که در منطقه «الافلاج» در جنوب نجد در عربستان سعودی زندگی می‌کردند، اما به دلیل بروز خشکسالی در این منطقه به سواحل جنوبی خلیج فارس مهاجرت کردند. در ابتدا در قطر سکنی گزیدند و سپس به منطقه «کوت» در کویت مهاجرت کردند.
آل خلیفه بحرین و «آل صباح» که هم اکنون در کویت سکونت دارند، از یک قبیله «العتوب» هستند که با یکدیگر به کویت مهاجرت کردند و قدرت را اینگونه بین خود تقسیم کردند که حکومت از آن آل صباح و تجارت و بازرگانی از آن آل خلیفه باشد.
اما وقتی در سال 1765 ـ 1776میلادی بین این دو خاندان اختلاف پیش آمد، آل خلیفه به ریاست شیخ «محمد بن خلیفه» از کویت خارج شد و روی به منطقه «الزباره» در سواحل غربی قطر نهاد. مردان قبیله «الجلاهمه» که در منطقه «الرویس» در قطر ساکن بودند، به حمایت از آل خلیفه پرداخت و کمک‌ هایی به آنها کرد تا سلطه آنها بر بحرین را گسترش دهند و این مقارن با اواخر قرن هیجده میلادی بود.
گفتنی است که منطقه الزباره در آن زمان بندر تجاری و بازرگانی بود که به تجارت مروارید معروفیت داشت و تحت حاکمیت خاندان «آل مسلم» بود که از قبیله «بنی خالد» تبعیت می‌کرد.
هنگامی‌که شیخ محمد خلیفه پای به الزباره گذاشت،‌ خود را تابع حاکمیت آل مسلم اعلام و تاکید کرد، آنها نه برای کسب قدرت، بلکه برای تجارت روی به الزباره آورده‌‌اند. اما چون تجارت آنها گسترش و نفوذ آنها در الزباره افزایش یافت، شیخ محمد خلیفه به عنوان امیر این منطقه منصوب شد تا اداره امور الزباره را برعهده گیرد تا اینکه در سال 1783 میلادی فوت کرد.

حاکمیت شیخ خلیفه بن محمد بن خلیفه بر الزباره

پس از محمد بن خلیفه پسرش شیخ «خلیفه بن محمد بن خلیفه» 7 سال به حاکمیت الزباره منصوب شد تا پس از وی شیخ «احمد بن محمد بن خلیفة» در سال 1794 میلادی و پس از آن برادرش حاکمیت بر منطقه الزباره را به دست گیرد.
در این زمان آل خلیفه حاکمیت خود بر الزباره را به طور رسمی اعلام کرد، در حالی‌‌که در آن زمان همچنان به تجارت مروارید و صید آن نیز مشغول بودند. در تمام طول این مدت بحرین تحت حاکمیت ایران بود و شیخ «نصر آل مذکور» نماینده و حاکم ایران در بحرین به شمار می‌آمد.
در تاریخ آمده است که آل خلیفه با «آل مذکور» اختلاف پیدا کرد و چون اختلافات آنها به درگیری انجامید. آل مذکور شکست خورده و زمینه برای حاکمیت آل‌ خلیفه بر بحرین با ملحق کردن الزباره به بحرین بیش از پیش فراهم شد.
به این ترتیب برای اولین بار در تاریخ، آل خلیفه به ریاست شیخ «احمد بن محمد بن خلیفه» و در سال 1782 میلادی پای به بحرین ‌گذاشت.

شیخ سلمان بن احمد بن محمد بن خلیفة و آل سعود

پس از فوت احمد بن محمد بن خلیفة، پسرش شیخ «سلمان بن احمد بن محمد بن خلیفة» در سال 1821 میلادی ریاست آل خلیفه را برعهده گرفت. سلمان بن احمد با «عبدالعزیز آل سعود» هم دوره و هم عصر بود که در این زمان احساء را تصرف کرده و نیروهای آل سعود به رهبری «ابراهیم بن عفیصان» موفق شده بود با محاصره الزباره شیخ سلمان را وادار به فرار از بحرین کند.
شیخ سلمان به همراه خاندانش از بیم نیروهای سعودی فرار کرده و با اعلام وفاداری به شاه عمان روی به سوی این کشور پادشاهی در جنوب خلیج فارس نهاد و با شاه آن در برابر سعودی‌ها متحد شد.
شاه عمان برای پس گرفتن بحرین از آل سعود، پسر خود را به همراه شیخ سلمان به الزباره فرستاد و با شکست دادن سعودی‌ها بار دیگر بحرین به شیخ سلمان باز گرداند. اما از آنجا که روابط شاه عمان با آل خلیفه به خوبی پیش نرفت و نفوذ عمان در بحرین و الزباره افزایش یافت، این بار نوبت به آل سعود رسید که آل خلیفه در برابر آن دست دراز کند و از آنها برای خارج کردن عمانی‌ها از بحرین و الزباره کمک بخواهد. به این ترتیب ملک عبدالعزیز، فرمانده سپاه خود را برای مقابله با عمانی‌ها راهی الزباره و بحرین کرد.
ابراهیم بن عفیصان با اینکه عمانی‌ها را از بحرین وادار به عقب نشینی کرد، اما در عین حال به آل خلیفه اجازه نداد، وارد بحرین شده و در آن ساکن شود و آنها را به الزباره عقب نشاند تا به این ترتیب جزیره مورد ادعای آنها پس از اینکه در دست عمانی‌ها بود، اکنون به دست آل سعود بیفتد.

عبدالعزیز آل سعود و آل خلیفه

آل خلیفه در اندیشه بازگشت به بحرین بود که آل سعود نه تنها اجازه بازگشت به این خاندان را به بحرین نداد، بلکه آنها را واداشت تا به منطقه «الدرعیه» در عربستان کوچ کنند.
آل خلیفه تا زمان به قدرت رسیدن «سعود بن عبدالعزیز»، پسر ملک بن عبدالعزیز دومین شاه سعودی در منطقه الدرعیه ساکن بودند تا اینکه ملک سعود در سال 1809 میلادی با خواهش و تمنای سه نفر از شخصیت‌های آل خلیفه با بازگشت اهل الزباره به منطقه سکونت آنها موافقت کرد، اما به آل خلیفه اجازه بازگشت به آنجا را نداد و آنها را همچنان در اسارت خویش در الدرعیه نگهداشت.

بازگشت آل خلیفه به بحرین

در این اثنا شیخ «عبدالرحمن بن راشد آل فاضل»، خواهر زاده آل خلیفة بار دیگر روی به حاکم عمان کرد و با کمک‌های مادی حاکم عمان و ارتشی که فراهم آورده بود، توانست دست نشاندگان سعودی را از بحرین خارج کند و آن را در سال 1810 میلادی بار دیگر به آل خلیفه بازگرداند.
این درحالی است که شیخ آنها «سلمان بن احمد» همچنان نزد ملک سعود بن عبدالعزیز در بند بود، اما از آنجا که آل سعود در آن زمان درگیر دفع حمله نظامی عثمانی‌ها به خود بودند، با بازگشت آل خلیفه به بحرین موافقت کرده و آنها را در آنجا به حال خود رها کرد. آل خلفیه پس از بازگشت به بحرین در سال 1812 میلادی در شهر «الرفاع» برای خود قلعه‌ای جهت دور ماندن از حملات کشورهای همجوار بنا کرد.
از سال 1812 تا سال 1821 که با مرگ شیخ سلمان بن احمد و روی کار آمدن بردارش شیخ «عبد الله بن احمد» همراه بود، آل خلیفه با تجاوزات شیوخ و قبایل همجوار و منطقه مواجه بود که موفق شد آنها را دفع کند.

حمله به عربستان و بروز شکاف

شیخ عبد الله بن أحمد آل خلیفة در ابتدای حکومت خود به القطیف در عربستان حمله کرد و موفق شد، شهرهای دارین و تاروت و سیهات را تصرف کند، اما قیام سه پسرش علیه وی و پرداختن به سرکوب آنها تمام پیروزی‌های وی را با شکست و ناکامی همراه کرد.
پس از عبد الله نوبت به شیخ «محمد بن خلیفة بن سلمان» رسید تا در سال 1867میلادی به ریاست آل خلیفه برگزیده شود. اما با خروج خود علیه آل خلیفه در سال 1842 موجب تقسیم آل خلیفه به دو بخش «آل عبدالله» و «آل سلمان» شد.
شیخ محمد بنیانگذار آل سلمان در آل خلیفه شد. اما فرزندان عبدالله از بیم سرکوب شیخ محمد به الدمام در عربستان گریختند. آنها با میانجیگری «فیصل بن ترکی آل سعود» دوباره به بحرین بازگشتند تا به ظاهر وحدت بار دیگر به این خاندان بازگردد.
در این زمان بود که قطر از بحرین جدا شد تا خاندان آل ثانی در این کشور سربرآورد. در واقع در دوره حاکمیت شیخ محمد بن خلیفه آل سلمان بود که «قاسم بن ثانی» علیه وی شورید، شیخ محمد ارتشی را برای سرکوب وی فرستاد که او را سرکوب کرد و قاسم بن ثانی را به زندان افکند.
این موضوع خشم قبایل قطر و در راس آنها قبیله «النعیم» را برانگیخت و موجب لشکرکشی آنها به بحرین شد،‌ اما توسط شیخ محمد سرکوب شدند.

ورود انگلیس به عرصه

پس از آن شیخ محمد قراردادی با انگلیسی‌ها امضا کرد تا به موجب آن در قبال دفاع انگلیس از بحرین در برابر هرگونه تجاوز شیخ محمد دست از تجهیز و آماده سازی نیروهای نظامی خود بردارد. اما هنگامی‌که شیوخ و قبایل قطر بر آل خلفیه شوریدند و شیخ محمد آنها را سرکوب کرد، انگلیسی‌ها بهانه آوردند که شیخ محمد معاهده خود را نقض کرده و خواستار برکناری محمد و روی کار آمدن بردارش «عیسی خلیفة بن سلمان آل خلیفه»، پدر پادشاه کنونی بحرین شد که سرآغاز اختلافی میان برداران آل خلیفه شد.

شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه

شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه در 2 نوامبر 1961 در بحرین به قدرت رسید و تا 6 مارس 1999 در مسند قدرت قرار داشت تا پس از مرگ پسرش شیخ  «حمد بن عیسى بن سلمان آل خلیفة» به قدرت برسد.
انتهای پیام/