پازل روابط اسرائیل ـ ترکیه و دولت جدید لبنان
خبرگزاری تسنیم: وزیر امور خارجه آمریکا در سفرهای اخیر خود به ترکیه اعلان کرده است که مهمترین هدف این سفرها تسهیل از سرگیری روابط ترکیه با اسرائیل است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده شورای سیاست گذاری خاورمیانه تقویت روابط میان ترکیه و اسرائیل می‌تواند دولت جدید در لبنان را هر چه بیشتر به سمت غرب متمایل کرده و آن را در راستای اجرای سیاست‌های آمریکایی در منطقه، به خصوص در مورد سوریه و فلسطین و خلع سلاح حزب‌الله، تقویت کند.
دو تغییر و تحول به طور خاص توجه عموم مردم و کارشناسان را در خاورمیانه به خود جلب کرده است: دیدار وزرای امور خارجه آمریکا، جان کری از ترکیه و انتصاب یکی از سیاستمداران حامی غرب به عنوان نخست وزیر جدید لبنان. دیدار آقای کری از ترکیه، که دومین سفر وی در طول دو ماه اخیر می‌باشد، بلافاصله پس از آن انجام شد که اسرائیل از بابت مرگ چند تن از شهروندان ترکیه‌ای در کشتی که به غزه سفر می‌کرد، از آنکارا عذر خواهی کرد. هدف از این دیدار ارتقا و تقویت رابطه دو کشوری بود که زمانی متحدینی جدی به شمار می‌رفتند: ترکیه، اسرائیل. از سوی دیگر انتصاب تمام سلام به عنوان نخست وزیر جدید لبنان، مسائلی را در باب توانمندی وی برای مقابله با حزب الله و متقاعد کردن این گروه به جذب در ارتش کنونی لبنان و به حداقل رساندن سرریز شدن منازعه سوریه در داخل لبنان، به وجود آورده است.
*تلاش آمریکا برای تشنج زدایی
به گفته نگارنده سرمقاله این هفته خلیج تایمز، کری به درستی روی تشنج زدایی میان اسرائیل ـ ترکیه متمرکز شده است: «سفر 10 روزه وی به کشورهای مختلف در اروپا و آسیا تلاشی است برای ارائه و آشکار ساختن قدرت نرم آمریکا و وزیر امور خارجه آمریکا به درستی ترکیه و اسرائیل را در کانون این سفرها قرار داده است. دو هفته پس از ایجاد یک تفاهم در قالب مصالحه میان آنکارا و تل‌آویو، واشنگتن اکنون به شدت می‌کوشد ارتباط ایشان را تقویت کرده و اطمینان حاصل کند که در مواقع بحران‌ها و تنش‌ها این دو کشور، که به لحاظ استراتژیک بسیار حائز اهمیت هستند، با یکدیگر رودررو نخواهند شد.»
این دیدار زمانی صورت پذیرفت که کارشناسان ترکیه‌ای خود تأیید کردند که میانجیگری آمریکا برای تسریع گسترش ارتباط میان این دو کشور بسیار حائز اهمیت است. برای مثال، پروفسور ایلتر توران (Ilter Turan)، پروفسور دانشگاه بیلگی استانبول در مصاحبه با نشریه حریت دیلی نیوز خاطر نشان می‌سازد: «آمریکا همچنان در تسهیل روابط ترکیه و اسرائیل نقشی مهم ایفا می‌کند»، وی ادامه داد که «معذرت خواهی اسرائیل از ترکیه راه را برای بازگرداندن روابط این دو به حال عادی باز کرد، اما همچنان فاصله‌هایی به چشم می‌خورد که باید پوشانده شوند و باید این اطمینان حاصل شود که هرگز اوضاع به حالت قبلی باز نمی‌گردد. آمریکا نقشی مهم در تسهیل روابط اسرائیل ترکیه ایفا کرده است، اما مسئله مربوط به اقدام تلافی جویانه ممکن است سر باز کند و باید مطمئن شد که این ماجرا به گفتگوهایی مطول و کاملاً آشکار تبدیل نخواهد شد. گفتگوهای بیشتر می‌تواند برای بر طرف ساختن آنچه که در جریان کشتی باری به مقصد غزه رخ داد، سودمند باشد.»
اینکه ارتباط میان این دو کشور اهمیت دارد در مقاله‌ای در نشریه اورشلیم پست توسط آبراهام رابینوویچ آشکار شده است؛ در این مقاله تأثیر ادامه منازعه سوریه بر این رابطه و اهمیت یافتن جایگزینی برای مسیر تجاری کامیون‌های ترکیه به بحث گذاشته شده است؛ «رانندگان ترک که به دلیل جنگ داخلی در سوریه دستشان از خلیج فارس کوتاه شده است، عبور و مرور خود را از گذرگاهی به حیفا آغاز کرده‌اند و روی دسترسی خود از اسرائیل و اردن حساب باز کرده‌اند. هر چند روابط دیپلماتیک میان اسرائیل و ترکیه، پس از ماجرای حادثه دریایی، در عمل راکد شد ـ و موج سفرهای توریستی اسرائیلی‌ها به ترکیه به حداقل ممکن رسید ـ اما روابط تجاری ایشان در این بازه بسیار افزایش یافت. واردات ترکیه از اسرائیل از 1.3 میلیارد دلار در سال 2010 تا 1.85 میلیارد دلار در سال گذشته افزایش یافت.»
*اختلافات ترکیه و اسرائیل
این بدان معنی نیست که سفر آقای کری به همین سادگی و بدون فراز و نشیب بود. بسیاری در اسرائیل همچنان از اینکه وادار به عذر خواهی از ترکیه شدند ناراحت هستند و بسیاری نیز معتقدند که آمریکا در جریان این مذاکرات طرف دولت ترکیه را گرفته است. از این روی همانطور که نشریه اورشلیم پست اعلان کرد، جای تعجب ندارد که «مقامات اسرائیلی اظهارات جان کری در مورد واکنش ترکیه به عذر خواهی اسرائیل را حیرت انگیز توصیف کنند؛ چرا که کری از واکنش «احساسی» و به دور از برتری طلبی ترکیه را شایسته تقدیر خواند، در حالی که مقامات اسرائیلی مقتقدند اظهارات و واکنش‌های مقامات ترکیه بسیار کینه‌توزانه و از روی ناراحتی بود.»
مقامات دولت اسرائیل در مقابل این پیشنهاد که ترکیه می‌تواند نقش مهمی در جریان مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین ایفا کند، واکنش منفی نشان دادند؛ به ادعای نشریه ترکیه‌ای تودی زمان: «اسرائیل نقش احتمالی ترکیه برای میانجگری میان اسرائیل و فلسطین را در جریان فرایند مذاکرات صلح و تصحیح و تأیید راه‌حل دو دولت، رد کرد. از نگاه مقامات اسرائیل، اردوغان یک واسطه بی‌طرف به شمار نمی‌رود.»
*نگرانی‌ها در مورد لبنان
این در حالی است که در همسایگی اسرائیل نخست وزیر جدید لبنان، تمام سلام تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا کابینه‌ای جدید را پس از آنکه نخست وزیر پیشین استعفای خود را تسلیم کرده است، تشکیل دهد.
هر چند که سلام حامی غرب از حمایت ضمنی حزب‌الله بهرمند است، اما شکی نیست که کاری بسیار دشوار در پیش دارد: «هر چند سلام به شخصه از حمایت طیف‌های مختلف سیاسی در لبنان بهرمند است، همچنان معلوم نیست که اتحاد 14 مارس و حزب‌الله بر سر تشکیل یک دولت یکپارچه به توافق برسند. چهره‌های شناخته شده در داخل گروه 14 مارس، که با شرط گم‌نام ماندن با نشریه الشرق الاوسط گفتگو کردند، تأکید نمو‌دند که هنوز گفتگو در مورد ترکیب دولت آتی زود است. با این حال، منبع مذکور تأکید کرد که اتکای حزب‌الله بر شعار «مردم، ارتش و مقاومت» راه به جایی نخواهد برد و باید از آن دوری شود.
دو مورد از مهمترین نگرانی‌ها که در صدر لیست نگرانی‌های این کشور قرار می‌گیرد به نظر کارشناسان این منطقه از این قرار هستند: ایجاد ثبات سیاسی در داخل و ممانعت از سرریز شدن منازعه سوریه به این کشور. نشریه دیلی استار به طور خاص در باب مسئله دوم اظهار نگرانی کرده و تأکید می‌کند که «سلام در تلاش‌های خود برای تشکیل یک دولت، مهم است که چهره‌های اصلی این بدنه او را یاری کنند. تنها در این صورت است که دولتی کارآمد ایجاد خواهد شد. دولتی که مرکب از شخصیت‌هایی مطمئن و باتجربه است که به نحو شایسته از عهده وظایفشان برمی‌آیند. مردم لبنان اکنون بیش از هر زمان دیگر نیازمند امنیت و ثبات هستند و دولت جدید باید از انگیزه‌های قدیمی خود دست بکشد.»
این در حالی است که نشریه پنینسوالا «مهمترین چالش پیش روی نخست وزیر لبنان، تمام سلام این است که مانع سر ریز شدن منازعه سوریه به لبنان شده و اتحاد محکمی میان گروه‌های سنی، شیعه و مسیحی این کشور ایجاد کند. منازعه در سوریه اساساً میان شورشی‌های سنی و بشار اسد علوی است که به شدت بر روابط میان فرقه‌ای در لبنان تأثیر گذار است. نخست وزیر جدید باید همه طرف‌های موجود را راضی کند.»
*تحت کنترل درآوردن حزب‌الله
هر دوی این مسائل با یکدیگر مرتبط بوده و از سوی دیگر با توانمندی دولت جدید در تحت انقیاد درآوردن حزب‌الله مرتبط هستند. بر اساس گفته‌های اخیر آقای سلام می‌توان فهمید که وی به انجام این کار تمایل دارد، اما اینکه آیا می‌تواند چنین کند یا خیر همچنان جای سؤال دارد: «تمام سلام، نخست وزیر جدید روز یکشنبه اعلان کرد که مقاومت در برابر اسرائیل مشروع بوده است اما تصمیم در مورد وارد جنگ شدن با این رژیم در دست دولت است. سلام در مصاحبه خود با یک نشریه فرانسوی اعلان کرد که او از آزادی مردم سوری حمایت می‌کند در حالی که همچنان تأکید دارد که در مورد جنگ داخلی در کشور همسایه خود بی‌طرف است.»
انتهای پیام/